Hendrik Bulthuis

Hendrik Jan BULTHUIS [bilthejs] (naskiĝis la 15-an de septembro 1865 en Warffum, mortis 27-an de aprilo 1945 en Menterwolde) estis nederlanda esperantisto, doganoficisto de 1889 ĝis 1924, originala romanisto, tradukanto kaj verkisto.

Hendrik Bulthuis
Persona informo
Naskiĝo	15-an de septembro 1865 (1865-09-15) en Eemsmond
Morto	27-an de aprilo 1945 (1945-04-27) (79-jaraĝa) en Menterwolde
Lingvoj	Esperanto • nederlanda • franca • germana • angla • Volapuko
Ŝtataneco	Reĝlando de Nederlando
Subskribo
Familio
Infano	Rico Bulthuis
Okupo
Okupo	lingvisto doganisto tradukisto esperantisto verkisto
Verkoj	Jozef kaj la edzino de Potifar La Vila Mano Idoj de Orfeo
Esperanto
Esperantisto numero	9513

Esperanta agado

En sia juneco Bulthuis estis volapukisto, en 1899 li ricevis diplomon en Volapuko kiel ĉefinstruisto. En 1901 Dreves Uitterdijk sendis al li lernolibron de Esperanto kaj post tiu tempo li estis esperantisto. Bulthuis multe korespondis kun alilandaj esperantistoj, multe propagandis Esperanton, precipe en Hago, gvidis kursojn, funkciis kiel sekretario de ekzamena komitato ekde ĝia starigo ĝis la 1930-aj jaroj. De 1910 li estis membro de la Lingva Komitato.

Verkoj

Post la emeritiĝo en 1924 li laboris nur por Esperanto – kiel originala romanisto, tradukanto kaj verkisto de pedagogiaj libretoj, Bulthuis estas unu el la plej persistaj laborantoj en la Esperanta kampo. Ekde 1907, kiam aperis lia Du Biletoj, tradukita el la franca de Florian, li eldonigis 35 librojn kaj broŝurojn - Neniam estas pli bone ol malfrue, komedio tradukita el la angla, ŝajne lia unua presita verkaĵo, aperis en la literatura aldono de Lingvo Internacia en 1905. Li famiĝis precipe pro trio de longaj originaloj.

Kiel poeto Bulthuis eldonis nur La du Ŝipoj, 1909, pro kiu li ricevis premion el Barcelono.

Por la teatro li verkis en 1908 la laŭritan Onklo el Ameriko, 1922, dramon Malriĉa en Spirito kaj tradukis laŭ germana teksto en 1910 Salomeo, dramon de la anglo Oscar Wilde.

El liaj ceteraj verkaĵoj menciindaj estas: tradukoj Taglibro de Vilaĝ-pedelo, 1922, kaj Josefa, 1922, ambaŭ el la dana de Blicher; kaj en 1928 Karaktero, el la nederlanda de J.M. van Stipriaan Luïscius (tiu verko aperis ankaŭ en la finna, ĉeĥa, itala, kataluna lingvoj, tradukitaj ĉiuj el la Esperanta teksto).

Originaloj

• 1917 - Het Esperanto in het Dagelyksch Verkeer. Eld. Centrale Esperanto Boekhandel, s'Gravenhage.
• 1923 - Idoj de Orfeo, malgraŭ iuj nekredeblaĵoj, markis sian aŭtoron klara stilisto kaj homo de elstara rakontista talento. Ankoraŭ ĝi restas eble la plej populara el liaj ĉefverkoj kaj troviĝas en la "Baza legolisto" de William Auld;
• 1926 - Jozef kaj la Edzino de Potifar, novelo pri la naiva knabo Jozefo;
• 1928 - La Vila Mano, intimkona bildo el kamparana nederlanda vivo, en kiu ankoraŭ montriĝas lia emo al neverŝajneco;
  • traduko en la nederlandan, kun la titolo De Taveerne van Piet Rabbel aperis en 1977 ĉe J. N. Voorhoeve en Hago. Tradukis D. A. Laansma kunlabore kun Rico Bulthuis.
• 1938 - Inferio, naivuloj el nekonata insulo vizitas civilizitan mondon kaj miras pri ĝia krimeco.
  • kun bildoj desegnita de Rico Bulthuis.

Tradukoj

Sekvavice gravaj estas liaj tradukoj, kiujn Enciklopedio de Esperanto opinias "grandiozaj":

• 1910 - Salome: Dramo En Unu Akto (ankaŭ Salomeo) el la germana de Oscar Wilde;
• 1922 - Taglibro de Vilaĝ-pedelo, el la dana de SS Blicher;
• 1929 - La Leono de Flandrujo el la nederlanda de Hendrik Conscience;
• 1930 - la peztema sed bone tradukita Imperiestro kaj Galileano, el la norvega de Ibsen. Ambaŭ verkoj estis kronitaj de la Akademio de Esperanto.
• 1930 - Jane Eyre, laŭ la angla de Charlotte Brontë; pri la traduko Enciklopedio de Esperanto opinias: "sufiĉe bone transvivis malzorgan tradukadon por resti ankoraŭ tre interesa rakonto, danke al ĝia esenca valoro."
• Ankaŭ aperis en 1926 La Malgranda Johano, ege populara verko de la nederlanda literaturo de Frederik van Eeden.

Didatikaj verkoj

Liaj naŭ leglernolibroj, plejparte por nederlandaj geetuloj, kaj lia porjunula reverko de Robinsono Kruso, estas konscience faritaj. - Laŭ Enciklopedio de Esperanto Bulthuis ankaŭ laboris pri traduko de Don Kiĥoto el la hispana, kiu tamen ne aperis. Laŭ la sama fonto li verkis ankoraŭ romanon por junuloj.

Subskribo de Bulthuis el 1927.

• Rapide kaj Bone. Metoda Lego- libreto por infanoj du volumoj. Eld. W. J. Thieme & Cie, Zutphen, 1933(?)

Recenzoj kaj kritikoj

La plej longtrakta komentariisto de la verkoj de Bulthuis estas Nikolao Nekrasov, kiu verkis ampleksajn kritikojn pri liaj originalaj romanoj laŭ marksisma vidpunkto por la antaŭskisma revuo La Nova Epoko (okt. 1929 ĝis febr. 1930) kaj por la postskisma La Nova Etapo (1932).

Reginald Banham en EdE juĝas: "La stilo-lingvaĵo de B. estas simpla, klasika, senornama. Oni malfacile trovus en ĝi provojn al "impresionisma" eksperimento. Li estas pli ĝuste nomata teksisto de rakontoj ol konscia "evoluiganto" de nia lingvo".

---

Pri Rapide kaj Bone

„ Tre bona legolibro, riĉe ilustrita, simpla, interesa, kaj (maloftaĵo) vere konvena por infana menso. Egalranga kun Esperanto por infanoj. Pro kurza falo la prezo estas iom alta por ni anglaj nunmomente, kaj la nederlandaj notoj estus por uzo ĉe ni senutilaj, sed ĝi estas ĉiel rekomendinda. Ekster tri preseraroj ni kritikas nur flosas (anst. flotas), kaj (p. 26) malferma anst. fermita. ” — La Brita Esperantisto - Numero 341, Septembro (1933)

---

Pri Het Esperanto in het Dagelyksch Verkeer

„ Tre bona lernolibro por holandanoj, en kiu la lingvo estas instruata per legaĵo kaj precipe per simplaj frazoj uzataj en la ĉiutaga vivo, kiel anoncas la titolo de la verko. Ĝi konsistas el tri partoj: 1-e, klarigo de la gramatiko per multnombraj facilaj ekzemploj; 2-e, interesa rakonteto de H. C. Andersen, kun holanda traduko de vortoj ne viditaj en parto unua; 3-e, kolekto de la pli ofte uzataj esprimoj, kaj konversacio pri temoj ĉiutagaj (tempo, vetero, familio, manĝoj, vojaĝoj, metioj, k.t.p.) ” — P.B. La Brita Esperantisto - Numero 153, Septembro (1917)

---

Pri Karaktero

„ Ni bedaŭras, ke ne estas eble al ni gratuli la tradukinton pri ĉi tiu broŝuro. Pri la materialo — vidu la verkojn de Samuel Smiles (la moralisto) en la anglaj originaloj; pri la stilo — la sekvanta specimeno ĝin montros: “Karaktero estas pli alta ol prudento. Parteto de karaktero estas pli ol monto de prudento. Koro valoras pli ol kapo. Kondukado staras pli alte of la scio kiel kondukadi.” Eraroj ne mankas en la traduko, kaj multe da dubaj novaj radikoj troviĝas. ” — P.J.C. La Brita Esperantisto - Numero 086, Februaro (1912)

Biografioj pri Bulthuis

• 1983: Borsboom, Ed. H.J. Bulthuis en retrospektivo. Literatura Foiro, 1983 (77), p. 5-9
• 1966: Haupenthal, Reinhard. H.J. Bulthuis (1865-1945). Germana Esperanto-Revuo, 19a jaro 1/1966, p. 9

Fotoj de Bulthuis

• Foto kun la edzino en Ĉikago en La Praktiko 1936/8 (56), p. 7.

Tradukoj

• Taglibro de Vilaĝ-pedelo, de Steen Steensen Blicher.

Recenzoj

• Valentin Melnikov, "H.J. Bulthuis. Malriĉa en spirito." 95 paĝoj. Fonto, Chapecó, 2015 (2-a eld.) Esperanto, 1355(3) Marto 2021 p. 58.

Vidu ankaŭ

• Esperanto 60-Jara. Skizo pri la Evoluo de la Lingvo Literatura, paĝo 27

Eksteraj ligiloj

• Libroj de kaj pri Hendrik Bulthuis en la Kolekto por Planlingvoj kaj Esperantomuzeo Arkivigite je 2016-08-02 per la retarkivo Wayback Machine
• Artikoloj de kaj pri Hendrik Bulthuis en Elektronika Bibliografio de Esperantaj Artikoloj (EBEA)
• Taglibro de Vilaĝ-pedelo E-libro el Project Gutenberg
• Enciklopedio de Esperanto/B en sia originala formo en la Interreto
• Enciklopedio de Esperanto en elŝutebla versio (PDF).