Kievo

	Kievo
	ukraine Київ
	urbo kun aparta statuso
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Київ
Lando	Ukrainio
Provinco	Kieva provinco
Historiaj regionoj	4
Metroo	Metroo de Kievo
Memorindaĵoj	5
Rivero	Dnepro
Situo	Kievo
- alteco	179 m s. m.
- koordinatoj	50° 27′ 00″ N 30° 31′ 25″ O / 50.45000 °N, 30.52361 °O (mapo)
Areo	839,00 km² (83 900 ha)
Loĝantaro	2 718 100 (2006)
Denseco	3 239,69 loĝ./km²
Ravino	Babij Jar
Unua skribmencio	882
Primatoro	Vitalij Klitĉko
Horzono	OET (UTC+2)
- somera tempo	OEST (UTC+3)
Poŝtkodo	01000—06999
Telefona antaŭkodo	+380-44
KOATUU	8000000000
Honorigo	Urbo-Heroo
	Situo enkadre de Ukrainio
	Situo enkadre de Eŭropo
	Vikimedia Komunejo: Kyiv
	Retpaĝo: www.kmv.gov.ua

Koordinatoj: 50° 27′ 00″ N 30° 31′ 25″ O / 50.45000 °N, 30.52361 °O (mapo)

Kievo^[1]^[2]^[3] aŭ Kijivo^[4]^[2] (ukraine Київ) estas la ĉefurbo kaj plej granda urbo de Ukrainio. Ĝi plej verŝajne havas ĉirkaŭ 4 milionojn da loĝantoj, kvankam la popolnombrado en 2008 oficiale registris nur 2,8 milionojn da loĝantoj. Laŭ la stato de 2020 en Kievo vivis 2 963 199 loĝantoj sur areo de 848 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 3 494 loĝantoj/km². Kalkulante la neregistritajn loĝantojn, Kievo estas la sesa urbo kun plej multaj loĝantoj en Eŭropo.^[5]

La urbo situas en la nordo de Ukrainio, sufiĉe proksime al la landlimo kun Belorusio (en la direkton de Homel). La urbon trairas la rivero Dnepro.

HistorioRedakti

Eŭromajdano, fotoj de manifestacioj en Kievo, i.a. sur la foto n-ro 2 estas fama ukraina kantistino, kiu partoprenis la manifestaciojn Ruslana t.e. Ruslana Stepanivna Liĵiĉko, sur la lasta foto oni vidas la reston de la monumento de Lenino faligita la 8-an de decembro 2013.

Kievo estis fondita inter la 5-a kaj la 6-a jarcento por Kieva Regno.

Dum la Dua Mondmilito Kievo estis loko de du gravaj bataloj inter kiuj la urbo estis okupaciita de Nazia Germanio.

GeografioRedakti

Kievo etendiĝas ĉe ambaŭ flankoj de la rivero Dnepro, kiu fluas suden tra la urbo, en la direkton de la Nigra Maro. La plej malnova urboparto situas en la dekstra flanko (okcidente de la rivero); dum la 20-a jarcento, la urbo plivastiĝis kaj oni ekloĝis ankaŭ la maldekstran flankon (oriente de la rivero). Parto el tiu lando estas protektita de digoj.

KlimatoRedakti

La averaĝa ĉiujara pluvokvanto sumiĝas je 621 mm. La averaĝa ĉiujara temperaturo estas 8 °C.

La urbo havas kontinentan klimaton. La plej varmaj monatoj estas junio, julio kaj aŭgusto, kiam la maksimumaj temperaturoj varias inter 13,8 kaj 24,8 °C; la plej malvarmaj monatoj estas decembro, januaro kaj februaro, kiam ili varias inter -4,6 kaj -1,1 °C. Kievo kaj la ĉirkaŭaj regionoj estas kovritaj de neĝo ĝenerale ekde la mezo de novembro ĝis la fino de marto.

EkonomioRedakti

Ĉirkaŭ 10% de ukraina ekonomio estas en Kievo.

VidindaĵojRedakti

La plej fama strato en la urbo nomiĝas Ĥreŝĉatik.

En Kievo estas multe da preĝejoj, monumentoj kaj aliaj vidindaĵoj. La urbo aldone havas 27 muzeojn kaj 25 teatrojn.

Katedralo de Sankta Sofia
Monaĥejo de la Grotoj (Kiev -Petsjersk Lavra)
Preĝejo Sankta Andreo
Monaĥejo Sankta Mikaelo de la Orumitaj Kupoloj
Domo kun ĥimeroj
Vernadskij Nacia Biblioteko de Ukrainio
Babij Jar

ServojRedakti

Nacia Filmcentro Oleksandr Dovĵenko

TransportadoRedakti

Tramoj en Kievo

Metroo en Kievo

Urba transportoRedakti

En Kievo oni uzas krom metroo ankaŭ aŭtobusojn, tramojn kaj trolebusojn. Oftaj estas ankaŭ marŝrutkoj. Krome funkcias la Funikularo de Kievo kaj Urba elektrotrajno de Kievo.

MetrooRedakti

La urbo posedas tri metroajn liniojn, karakterizitajn de la koloroj ruĝa, verda kaj blua. Kvara linio estas konstruata kaj kvina estas jam planita. La metrosistemo entute longas 54,8 kilometrojn, kaj ĝiaj stacioj estas rimarkinde profundaj. Vidu detalan artikolon pri metroo en Kievo.

Trajna transportoRedakti

Ĉefa stacidomo Kijiv-Pasaĵirskij (Київ-Пасажирський) estas la plej grava stacidomo en Kievo. De ĝi veturas trajnoj interalie al Moskvo kaj Krimeo. Ne mankas ankaŭ konekto al Berlino kaj Varsovio (unu direkta konekto) aŭ al Bratislavo. Vidu ankaŭ artikolon pri Urba elektrotrajno de Kievo.

StacidomojRedakti

FlughavenoRedakti

La Internacia Flughaveno Borispilo (ukraine Міжнародний аеропорт "Бориспіль") estas la plej granda internacia flughaveno en Ukrainio.

La Internacia flughaveno Kijiv-Ĵuljani (ukraine Міжнародний аеропорт «Київ» імені Ігоря Сікорського) estas la dua plej granda internacia flughaveno en Ukrainio.

SportoRedakti

La ĉefaj futbalaj teamoj estas Dinamo Kiev, kiu ludas en la stadiono Dinamo Lobanovskij, kaj Arsenal Kiev, origine konata kiel CSKA Kiev, kiu ludas en la stadiono Olimpijskij. Tiu ĉi lasta stadiono gastigis la finan matĉon kadre de la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2012, kiun kunorganizis Ukrainio kaj Pollando: la hispana teamo venkis tiun matĉon kontraŭ la itala.

Alia tre populara sporto en Kievo estas skermo.

FamulojRedakti

En Kievo naskiĝis baletisto Alesja Popova
Pola kinistino Maria Kaniewska
pianistino Anna Fedorova

Partneraj rilatojRedakti

La urbo havas amikajn rilatojn interalie kun

la urbodistrikto Reinickendorf de Berlino en Germanio

Krome la urboparto Peĥersk aparte havas partnerajn rilatojn kun

la urbodistrikto Charlottenburg-Wilmersdorf de Berlino

Panorama vido je historia urboparto Podil je aŭgusto 2012

EsperantoRedakti

En Kievo estas pluraj Esperantaj kluboj: Ek!, Ora Pordego, kaj la Klubo de Volodimir Soroka "Septima".

En Kievo loĝis, interalie, la esperantistoj Mikaelo Gabrielo kaj Vasilij Devjatnin.

Ekde la 14-a ĝis la 21-a de julio 2011 okazis en Kievo la 67-a IJK.

Aliaj nomoj en EsperantoRedakti

Kelkaj esperantistoj proponas la formon Kijivo^[6] pro la elparolo en la ukraina, Київ [ˈkɪjiu̯]. En 2018, la ukrainia ministerio pri eksteraj aferoj lanĉis kampanjon por peti alinomi la urbon en la angla en Eŭropa Unio de Kiev al Kyiv. La kampanjo nomiĝas #CorrectUA kaj celas korekti la uzon de la oficiala ukrainia latinigosistemo por loknomoj,^[7]^[8] laŭleĝe oficiala de Oktobro de 1995, post la sendependiĝo de Sovetio en 1991.^[9]