Kievo
Kievo[1] aŭ Kijivo[2] (ukraine Київ) estas la ĉefurbo kaj plej granda urbo de Ukrainio. Ĝi plej verŝajne havas ĉirkaŭ 4 milionojn da loĝantoj, kvankam la popolnombrado en 2008 oficiale registris nur 2,8 milionojn da loĝantoj. Kalkulante la neregistritajn loĝantojn, Kievo estas la sesa urbo kun la plimulto da loĝantoj en Eŭropo.[3]
| Kievo | |||
| ukraine Київ, ruse Киев | |||
| urbo kun aparta statuso | |||
 | |||
|
|||
| Oficiala nomo: Київ | |||
| Lando |  Ukrainio
| ||
|---|---|---|---|
| Provinco | Kieva provinco | ||
| Historiaj regionoj | 4
| ||
| Metroo | Metroo de Kievo | ||
| Memorindaĵoj | 5
| ||
| Rivero | Dnepro | ||
| Situo | Kievo | ||
| - alteco | 179 m s. m. | ||
| - koordinatoj | 50° 27′ 00″ N 30° 31′ 25″ O / 50.45000 °N, 30.52361 °O (mapo) | ||
| Areo | 839,00 km² (83 900 ha) | ||
| Loĝantaro | 2 718 100 (2006) | ||
| Denseco | 3 239,69 loĝ./km² | ||
| Ravino | Babij Jar | ||
| Unua skribmencio | 882 | ||
| Primatoro | Vitalij Klitĉko | ||
| Horzono | OET (UTC+2) | ||
| - somera tempo | OEST (UTC+3) | ||
| Poŝtkodo | 01000—06999 | ||
| Telefona antaŭkodo | +380-44 | ||
| KOATUU | 8000000000 | ||
| Honorigo | Urbo-Heroo | ||
  Situo enkadre de Ukrainio
| |||
 Situo enkadre de Eŭropo
| |||
 Vikimedia Komunejo: Kyiv
| |||
| Retpaĝo: www.kmv.gov.ua | |||
| |||
La urbo situas en la nordo de Ukrainio, sufiĉe proksime al la landlimo kun Belorusio (en la direkton de Homel). La urbon trairas la rivero Dnepro.
HistorioRedakti
Kievo estis fondita inter la 5-a kaj la 6-a jarcento.
Dum la Dua Mondmilito Kievo estis loko de du gravaj bataloj inter kiuj la urbo estis okupaciita de Nazia Germanio.
GeografioRedakti
Kievo etendiĝas ĉe ambaŭ flankoj de la rivero Dnepro, kiu fluas suden tra la urbo, en la direkton de la Nigra Maro. La plej malnova urboparto situas en la dekstra flanko (okcidente de la rivero); dum la 20-a jarcento, la urbo plivastiĝis kaj oni ekloĝis ankaŭ la maldekstran flankon (oriente de la rivero). Parto el tiu lando estas protektita de digoj.
KlimatoRedakti
La averaĝa ĉiujara pluvokvanto sumiĝas je 621 mm. La averaĝa ĉiujara temperaturo estas 8 °C.
La urbo havas kontinentan klimaton. La plej varmaj monatoj estas junio, julio kaj aŭgusto, kiam la maksimumaj temperaturoj varias inter 13,8 kaj 24,8 °C; la plej malvarmaj monatoj estas decembro, januaro kaj februaro, kiam ili varias inter -4,6 kaj -1,1 °C. Kievo kaj la ĉirkaŭaj regionoj estas kovritaj de neĝo ĝenerale ekde la mezo de novembro ĝis la fino de marto.
EkonomioRedakti
Ĉirkaŭ 10% de ukraina ekonomio estas en Kievo.
VidindaĵojRedakti
La plej fama strato en la urbo nomiĝas Ĥreŝĉatik.
En Kievo estas multe da preĝejoj, monumentoj kaj aliaj vidindaĵoj. La urbo aldone havas 27 muzeojn kaj 25 teatrojn.
TransportadoRedakti
Urba transportoRedakti
En Kievo oni uzas krom metroo ankaŭ aŭtobusojn, tramojn kaj trolebusojn. Oftaj estas ankaŭ marŝrutkoj. Krome funkcias la Funikularo de Kievo.
MetrooRedakti
La urbo posedas tri metroajn liniojn, karakterizitajn de la koloroj ruĝa, verda kaj blua. Kvara linio estas konstruata kaj kvina estas jam planita. La metrosistemo entute longas 54,8 kilometrojn, kaj ĝiaj stacioj estas rimarkinde profundaj. Vidu detalan artikolon pri metroo en Kievo.
Trajna transportoRedakti
Ĉefa stacidomo Kyjiv-Pasažyrskyj (Київ-Пасажирський) estas la plej grava stacidomo en Kievo. De ĝi veturas trajnoj interalie al Moskvo kaj Krimeo. Ne mankas ankaŭ konekto al Berlino kaj Varsovio (unu direkta konekto) aŭ al Bratislavo.
FlughavenoRedakti
La Internacia Flughaveno Borispilo (ukraine Міжнародний аеропорт "Бориспіль") estas la plej granda internacia flughaveno en Ukrainio.
SportoRedakti
La ĉefaj futbalaj teamoj estas Dinamo Kiev, kiu ludas en la stadiono Dinamo Lobanovskij, kaj Arsenal Kiev, origine konata kiel CSKA Kiev, kiu ludas en la stadiono Olimpijskij. Tiu ĉi lasta stadiono gastigis la finan matĉon kadre de la Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2012, kiun kunorganizis Ukrainio kaj Pollando: la hispana teamo venkis tiun matĉon kontraŭ la itala.
Alia tre populara sporto en Kievo estas skermo.
FamulojRedakti
- En Kievo naskiĝis baletisto Alesja Popova
- Pola kinistino Maria Kaniewska
- pianistino Anna Fedorova
Partneraj rilatojRedakti
La urbo havas amikajn rilatojn interalie kun
la urbodistrikto Reinickendorf de Berlino en Germanio
Krome la urboparto Peĥersk aparte havas partnerajn rilatojn kun
- la urbodistrikto Charlottenburg-Wilmersdorf de Berlino
EsperantoRedakti
En Kievo estas pluraj Esperantaj kluboj: Ek!, Ora Pordego, kaj la Klubo de Volodimir Soroka "Septima".
En Kievo loĝis, interalie, la esperantistoj Mikaelo Gabrielo kaj Vasilij Devjatnin.
Ekde la 14-a ĝis la 21-a de julio 2011 okazis en Kievo la 67-a IJK.
Aliaj nomoj en EsperantoRedakti
Kelkaj esperantistoj proponas la formon Kijivo[4] pro la elparolo en la ukraina, Київ [ˈkɪjiu̯]. En 2018, la ukrainia ministerio pri eksteraj aferoj lanĉis kampanjon por peti alinomi la urbon en la angla en Eŭropa Unio de Kiev al Kyiv. La kampanjo nomiĝas #CorrectUA kaj celas korekti la uzon de la oficiala ukrainia latinigosistemo por loknomoj,[5][6] laŭleĝe oficiala de Oktobro de 1995, post la sendependiĝo de Sovetio en 1991.[7]
BildaroRedakti
E-kluboj en Kievo:Redakti
ReferencojRedakti
- ↑ PIV: Kievo.
- ↑ Granda Esperanta-ukraina vortaro. Ĉirkaŭ 100 000 vortoj kaj vortkombinoj — Lvivo, 2015
- ↑ City Mayors: The 500 largest European cities (1 to 100).
- ↑ Володимир Пацюрко: Великий есперантсько-український словник (ligilo ne plu valida)
- ↑ The Economist starts using Kyiv instead of Kiev (2019-11-30).
- ↑ CorrectUA. Alirita 2019-11-22.
- ↑ Resolution of the ukrainian commission for legal terminology No. 5. Ukrainian Commission for Legal Terminology. Alirita 2011-03-15.
