La Eta Princo

La Eta Princo
	La Eta Princo
Aŭtoro	Antoine de Saint-Exupéry
Eldonjaro	1961
Urbo	Orleano
Eldoninto	Esperantista Libro-Klubo "Edelvejso"
Paĝoj	98
	v • d • r

Roluloj
	the little prince • the rose vd

Le Petit Prince
	literatura verko
Aŭtoroj
Aŭtoro	Antoine de Saint-Exupéry
Lingvoj
Lingvo	franca lingvo
Eldonado
Eldondato	6-a de aprilo 1943
Ĝenro	lyrical novel • filozofia fikcio • rakonto • porinfana literaturo • literaturo por infanoj kaj junuloj
Honorigoj	La 100 libroj de la 20-a jarcento laŭ Le Monde • Retro Hugo Award for Best Novella
Roluloj
	the little prince • the rose vd
	v • d • r

La Eta Princo (france Le Petit Prince), unuafoje publikigita en 1943, estas la plej fama romano de la franca aviadisto Antoine de Saint-Exupéry kaj unu el la plej vendataj libroj de la mondo. La aŭtoro ĝin verkis dum restado en la hotelo The Bevin House en Long Island, Novjorko. Pluraj versioj de la verko enhavas desegnaĵojn faritajn de li mem. Ĝi estis tradukita el la franca en pli ol 180 lingvojn kaj laŭ taksoj vendiĝis 80.000.000 ekzempleroj ĉirkaŭ la mondo. Ĝi jam estas adaptita al animacio kaj teatro. La romano enpreniĝis en la liston de la 100 (plej signifaj) libroj de la 20-a jarcento laŭ Le Monde.

"La Eta Princo" estas escepta en la verkado de Saint-Exupéry, ĉar ĝi estas lia sola verko, kiu havas fabelan formon. La escepteco de la libro havas ankaŭ alian kialon: ĝi nur ŝajne estas por infanoj, sed sub fabela fabulo estas alia tavolo, simbola, pri universalaj veroj. Dekomence la aŭtoro adresas la libron al plenaĝuloj, ĝin dediĉante al Léon Werth kaj klarigante la kialon de tiu dediĉo (en la traduko de la 3a Esperanta eldono):

„ Pardonu infanoj, ke mi dediĉis ĉi tiun libron al plenkreskulo — al “grandulo”. Mi havas seriozan senkulpigon: tiu grandulo estas la plej bona amiko, kiun mi havas en la mondo. Mi havas alian senkulpigon: tiu grandulo kapablas ĉion kompreni, eĉ porinfanajn librojn. […] ”

Resuma intrigo

La princo vivas sur malgranda asteroido kun tri vulkanoj kaj unu rozo, al kiu la princo estas tre emocie ligita. Li pasigas siajn tagojn zorgante kaj nutrante sian steleton: skrapante la kraterojn de la vulkanoj kaj elradikigante la radikojn de la baobaboj, kiuj senĉese provas elkreskiĝi kaj disvastiĝi, kiuj povus disfendi la steleton. Post kverelo kun la dorlotita rozo, la princo forlasas sian planedon por vidi la universon. Li atingas plurajn aliajn asteroidojn, ĉiu loĝata de plenkreskulo, malsaĝa siamaniere.

La reĝo, kiu opinias, ke li regas super la steloj, ĉar li ordonas al ili fari aferojn, kiujn ili farintus en la plej malbona maniero, kaj provas fari la samon al homoj. Ekzemple, post kiam la eta princo rakontas al li ke li estas ronde oscedi, li ordonas al li oscedi.
La fierulo, kiu volas esti admirita de ĉiu homo, kaj petis al la princo diri al li, ke li estas la plej inteligenta kaj sukcesa sur la planedo, stulta peto pro la fakto, ke li vivas sola sur sia planedo.
La ebriulo, kiu trinkas pro honto, por forgesi la honton de sia drinkado.
La komercisto, kiu ĉiam okupiĝas pri nombrado de la steloj, kiujn li opinias, ke li posedas, kaj volas uzi ilin por akiri pli da steloj.
La lampolumigisto kiu vivas sur asteroido kiu kompletigas revolucion sur sia akso ĉiun minuton. Antaŭ longe, li estis taskigita eklumigi la nuran lanternon sur la planedo tiam kiam eknoktiĝas, kaj malŝalti ĝin ĉe sunleviĝo. Komence, la rotacia tempo de la stelo estis pli racia, kaj la lampo lumigisto havis tempon por ripozi. Kun la paso de la tempo, la rapideco de la rotacio de la stelo ĉirkaŭ ĝia akso akceliĝis, kaj la tagoj iĝis pli mallongaj. Rifuzante turni la dorson al sia laboro, li ŝaltas kaj malŝaltas la lampon ĉiuminute. Tamen, la lampolumigisto estas la nura rolulo, pri kiu la princo trovas intereson, pro sia persistemo kaj la signifo de lia vivo estas plenumi lia laboron.
La geografo kiu pasigas sian vivon skribante mapojn, sed neniam forlasas sian skribotablon. Pro profesia intereso, la geografiisto petas al la princo priskribi sian mondon. La eta princo priskribas la vulkanojn kaj la rozon. "Ni ne skribas rozojn", la geografo respondas al li, ĉar ili estas "pasemaj knabinoj". La princo estas ŝokita de la malkovro, ke lia amata floro malaperos iun tagon. La geografiisto rekomendas ke li vizitu la Teron.

Sur la tero, la princo malkovras tutan vicon da rozarbustoj, kaj lia spirito falas, ĉar lia rozo diris al li ke ĝi estas unika kaj ununura en la tuta universo. Li renkontas vulpon kaj malsovaĝigas ĝin (laŭ ĝia peto), kaj la vulpo klarigas al li, ke lia rozo ja estas unika, ĉar la princo donis amon al la rozo kaj pasigis tempon amante ŝin.

La princo renkontas du pliajn plenkreskulojn sur la Tero:

La trajnokonduktoro, kies tasko estas direkti la trajnojn kaj kolekti la homojn en grupoj de mil homoj por veturi ilin de loko al loko.
La komercisto kiu vendas tabuletojn kiuj ŝparas la bezonon trinki akvon.

La princo renkontas la unupersonan rakontanton en la dezerto, kaj petas al li desegni ŝafon por si. Post pluraj malsukcesaj provoj desegni ŝafon, kiu taŭgus al la deziroj de la princo, la parolanto desegnas al li skatolon, en kiu, laŭ li, troviĝas la ŝafo. La princo ĝoje akceptas ĝin.

La princo renkontas serpenton en la dezerto, kiu certigas al li ke li havas la potencon resendi la princon al sia hejmplanedo. Post pensado, la princo ofertas al la rakontanto emocian adiaŭon, kaj permesas al la serpento mordi sin. La eta princo silente falas sur la sablon, postlasante neniun fizikan markon.

La intrigo mencias la danĝeron de baobaboj, kies semoj similas al tiuj de rozoj, sed ili devas esti malkovritaj kaj elderigitaj tuj kiam oni komprenas ilian veran naturon, alie ili povas kreski ĝis tia grado, ke iliaj radikoj transprenas kaj eĉ disiĝas la tuta asteroidon. Estas ankaŭ ilustraĵo de stelo, kies maldiligentaj loĝantoj ne ĝenis fari tion, kiam ĝi ja estis kreviĝota pro la ŝarĝo de la radikoj de la tri grandegaj arboj, kiuj kreskis sur ĝi. En la tiama historia kunteksto, ĉi tiu priskribo estas konsiderata kiel metaforo por la leviĝo de faŝismo kaj naziismo, kiuj komence ŝajnis al multaj homoj en Eŭropo saĝaj kaj idealaj ideoj, kaj la "pigraj" estas la okcidentaj ŝtatistoj, kiuj ne kontraŭbatalis ilin tuj post sia apero.

La Eta Princo en Esperanto

Esperantlingva traduko de Pierre Delaire aperis unue en 1961 en la franca urbo Orleano kun senkoloraj ilustraĵoj — eldonita de Esperantista Libro-Klubo "Edelvejso". Poste dua traduko, funde reviziita de Pierre Delaire mem, aperis ĉe Kanada Esperanto-Asocio en Montrealo en 1984, en plaĉa formo kun la originalaj desegnaĵoj de Saint-Exupéry. Plia eldono aperis samloke en 1989. Kvankam ĝi portas jam la indikon "tria esperantlingva eldono", oni fine kalkulis ĝin nur kiel represon de la dua eldono.

Tria esperanta eldono, en altkvalita grafika prezento, aperis en junio 2010 fare de Kanada Esperanto-Asocio kaj Espéranto-France. La traduko estis denove reviziita de internacia komitato de Marc Bavant (Francujo), Davor Klobučar (Kroatujo) kaj Francisko Lorrain (Kanado), kaj poste postrevizia kontrolado de internacia komitato de Ginette Martin (Francujo), Simon Davies (Britujo) kaj Donald Broadribb (Aŭstralio). ^[1] Dua presado de la tria eldono aperis en 2018. ^[2]

En 1978 aperis nova traduko fare de Mijake Ŝihej, verkisto de Esperanto Shōjiten (Esperanto-japana vortaro).^[3] “Scenigita fantazia rakonto” surbaze de la verko aperis en Zagrebo en 1990.

Recenzoj

„ Altnivele tradukita de la kanado Pierre Delaire, ĝia vendo furoras kaj allogas plenkreskulojn kaj infanojn. Per lingva simpleco, repensigas pri personaj valoroj kaj resignifas la vivosencon. Spite al la similareco al infanaj rakontoj, la libro onin kondukas al seriozaj diskutoj kaj, ne hazarde, jam estis konsiderata la plej grava ekzistencialisma libro de la XX Jarcento. ”

— BEL Informas - Numero 05, la 13-an de Septembro (2017)

Vidpunkto

Kvankam libro porinfana, La Eta Princo montras diversajn aspektojn de la homa vivo kaj pensmaniero. Kelkajn pensigajn frazojn eldiras la vulpo, kiu rolas en la historio. Jen ekzemploj (denove en la traduko de la 3a Esperanta eldono):

„ Vi ankoraŭ estas por mi nur knabeto tute simila al cent mil knabetoj. Kaj mi ne bezonas vin. Kaj ankaŭ vi ne bezonas min. Mi estas por vi nur vulpo simila al cent mil vulpoj. Sed, se vi malsovaĝigos min, ni bezonos nin reciproke. Vi estos por mi unika en la mondo. Mi estos por vi unika en la mondo… ”

„ Jen mia sekreto. Ĝi estas tre simpla: oni bone vidas nur per sia koro. La esenco estas nevidebla per la okuloj. ”