Maria Tereza de Aŭstrio
|
Por samtitola artikolo vidu la paĝon Maria Tereza de Habsburgo. |
Maria Tereza de Aŭstrio ankaŭ nomata Maria Teresia (germane: Maria Theresia Walburga Amalia Christina, 1717 – 1780) estis la ununura regantino de la Habsburga dinastio kaj la lasta reganto de la Domo de Habsburgo (postaj regantoj estis konataj kiel Habsburgo-Loreno). Ŝi regis super la tiamaj teritorioj de Aŭstrio, Hungario, Kroatio, Bohemio, Mantuo, Milano, Lodomerio kaj Galicio, la Aŭstria Nederlando kaj Parmo. Pro sia edziĝo kun Francisko la 1-a Stefano, ŝi estis laŭnome Granda Dukino de Toskanio, Dukino de Loreno, Reĝino de Germanio kaj Imperiestrino de la Sankta Romia Imperio.
| Maria Tereza de Aŭstrio | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Reĝino de Bohemio kaj Hungario, Imperiestredzino | |||||
.jpg) Maria Teresia, bildo de Martin van Meytens, 1770
| |||||
.svg)
| |||||
| Persona informo | |||||
| Maria Theresia | |||||
| Naskiĝo | 13-an de majo 1717 en Hofburg | ||||
| Morto | 29-an de novembro 1780 (63-jaraĝa) en Vieno | ||||
| Mortis pro | naturaj kialoj vd | ||||
| Mortis per | apopleksio vd | ||||
| Loko de sepulto | Imperia kripto, Vieno vd | ||||
| Religio | katolika eklezio vd | ||||
| Lingvoj | germana • latina • franca vd | ||||
| Ŝtataneco | Habsburga monarkio vd | ||||
Subskribo 
| |||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Habsburgoj vd | ||||
| Patro | Karolo la 6-a vd | ||||
| Patrino | Elizabet Kristina de Brunsvigo-Wolfenbüttel vd | ||||
| Gefratoj | Maria Anno de Aŭstrio, Arkidukino de Aŭstrio • Archduchess Maria Amalia of Austria vd | ||||
| Edz(in)o | Francisko la 1-a Stefano | ||||
| Infanoj | Archduchess Maria Elisabeth of Austria • Archduchess Maria Anna of Austria • Maria Carolina Ernestina Antonia Johanna Josefa • Jozefo la 2-a • Maria Christina, Duchess of Teschen • Archduchess Maria Elisabeth of Austria • Archduke Charles Joseph of Austria • Archduchess Maria Amalia of Austria • Leopoldo la 2-a • Archduchess Maria Johanna Gabriela of Austria • Archduchess Maria Josepha of Austria • Maria Carolina of Austria • Ferdinand of Austria-Este • Marie-Antoinette • Archduchess Maria Carolina of Austria • Maksimiliano Francisko de Aŭstrio vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | aristokrato • monarko • politikisto vd | ||||
| Laborkampo | state administration • politiko vd | ||||
| Aktiva en | Vieno vd | ||||
| |||||
Reĝino de Bohemio 
| |||||
| Dum | 1743-1780 | ||||
| Antaŭulo | Karolo Albreĥto | ||||
| Sekvanto | Jozefo la 2-a | ||||
Reĝino de Hungario 
| |||||
| Dum | 1740-1780 | ||||
| Antaŭulo | Karolo la 3-a | ||||
| Sekvanto | Jozefo la 2-a | ||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Ŝiaj gepatroj estis Karolo la 6-a de Habsburgo, imperiestro de la Sankta Romia Imperio, kaj Elizabeto Kristina (filino de duko de Brunsvigo-Wolfenbüttel). Ŝi estis baptita kiel: Maria Theresia Walburga Amalia Christina.
Ĉefaj eroj de ŝia vivo redakti
Ŝi naskiĝis la 13-an de majo de 1717, kaj dum postaj jaroj ŝi estis edukata por transpreno de trono en la monarĥio.
La 12-an de februaro 1736 ŝi edziniĝis al Francisko Stefano de Loreno.
- 1738 ŝi forveturis kun la edzo al Toskanio
- la 20-an de oktobro de 1740 post la morto de Karolo la 6-a eksplodis milito pro heredaĵo aŭstria
- la 20-an de novembro de 1740 ŝi estis kronita kiel arkidukino aŭstria
- 1741 prusia reĝo Frederiko la 2-a de Prusio invadis Silezion kaj konkeris ĝin
- la 10-an de aprilo de 1741 aŭstriaj soldataroj malvenkitaj de Prusio ĉe Molvico
- junio de 1741 Maria Tereza ekvojaĝis Hungarion
- la 25-an de junio de 1741 kronado kiel hungara reĝino
- novembro de 1741 bavariaj soldataroj konkeris Ĉeĥion kaj Supran Aŭstrion
- la 17-an de majo de 1742 Aŭstrio malvenkita de Prusio ĉe Chotusice
- la 11-an de junio de 1742 per paco en Vroclavo Maria Tereza rezignis pri Silezio kaj Klodsko
- la 29-an de aprilo de 1743 Maria Tereza enveturis Pragon, kiu estis konkerita de aŭstroj
- la 12-an de majo de 1743 kronita kiel ĉeĥa reĝino
- la 16-an de junio de 1743 reĝino Maria Tereza forveturis Vienon
- la 13-an de majo de 1744 Saksio subskribis aliancanan kontrakton kun Aŭstrio
- aŭgusto de 1744 Frederiko la 2-a de Prusio, timanta pri tio, ke Maria ne volus rekonkeri Silezion, invadis Bohemion kaj li konkeris ĝin
- novembro de 1744 prusiaj soldataroj estis elpelitaj el la lando
- 1744 Niccolo Pasassi komencis alikonstrui Pragan burgon
- la 22-an de aprilo 1745: Traktato de Füssen: Reĝino Maria redonis la konkeritan Bavarion al la Vitelsbaĥoj, rekompence la nova princo-elektisto Maksimiliano la 3-a Jozefo elektos Franciskon Stefanon imperiestro
- la 13-an de septembro de 1745 Francisko fariĝis imperiestro. Maria Tereza ricevis titolon de imperiestrino, sed kiun ŝi tro ne uzis
- 1745 Aŭstrio estis malvenkita de Prusio ĉe Zárov kaj Kesseldorf
- 1746 Aŭstrio venkis ĉe Piacenza francan-hispanan soldataron
- 1747 – 1757 per tereza urbardokumento okazis impostigo de la tuta grundo
- 1748 per paco en Aĥeno Aŭstrio perdis Silezion kaj parton de Lombardio
- la 1-an de majo de 1749 kunigitaj ĉeĥaj kaj aŭstriaj kortegaj oficejoj
- 1751 Maria Tereza enfunkciigis oficejojn de la t.n. regionaj hetmanoj, per kio ŝi transigis administradon de la regionoj el la manoj de la nobelaro en siajn manojn
- 1753 per aŭstria-bavaria monerstampeja kontrakto, al kiu aliĝis ankaŭ la resto de la regno (krom Prusio), komencis validi en la teritorio de la regno tolaroj
- 1754 dum la 1-a popolnombrado en Ĉeĥio la reĝlando havis 3 000 000 loĝantojn
- 1754 pastro Prokop Diviš inventis fulmokondukilon
- 1756 – 1763 la sepjara milito je duklando silezia (aŭstriaj soldataroj kun alternaj sukcesoj gvidate de la marŝaloj Daŭno kaj Laŭdono efektivigis vicon da bataloj, sed la perdo de Silezio estis daŭra)
- 1761 reĝino Maria eldonis gorĝan leĝaron
- 1762 emisiitaj estis la unuaj paperaj bankbiletoj
- 1770 – 1780 reĝino Maria efektivigis ampleksajn ŝanĝojn en lernejafero
- la 5-an de aŭgusto de 1772 aligita reĝlando haliĉa-lodomeria kaj Bukovina
- la 21-an de julio de 1773 papo Klemento la 14-a nuligis jezuitan ordenon
- 1775 ribelo de kamparanoj ĉe Chlumec nad Cidlinou
- la 9-an de aprilo de 1775 Maria Teresia eldonis por la kamparanoj ĝeneralan pardonon
- la 13-an de aŭgusto de 1775 post ampleksaj kamparanaj ribeloj estis eldonita laborega patento
- 1776 Maria Tereza nuligis rajton suferigan
- 1778 – 1779 milito pri heredaĵo bavaria. Maria ne sukcesis akiri la tutan duklandon bavarian, sed sole la t.n. innan kvartalon
- 1780 konstruitaj fortresoj Terezín kaj Josefov
- la 8-an de novembro de 1780 reĝino Maria partoprenis ĉasadon, en kiu ŝi malvarmumiĝis kaj malsaniĝis je pneŭmonio
- la 29-an de novembro de 1780 je la naŭa vespere Maria Teresia mortis
- la 3-an de decembro de 1780 ŝi estis sepultita en viena Hofburg. Per ŝia morto finiĝis 250-jara regado de Habsburgoj en Ĉeĥio en rekta linio de la familio. La nova familio poste iĝas konata kiel Habsburgo-Loreno.
M. THERESIA. D. G. R. -IMP. HU. BO. REG.
Maria Theresia Dei gratia Romanorum imperatrix
Hungariae, Bohemiae regina
Maria Teresia, Reĝino de Hungario, Ĉehio,
Romia Imperiestro je volo de Dio
Infanoj de Maria Tereza kaj de Francisko la 1-a Stefano redakti
- la 5-an de februaro de 1737 filino Elizabeto (ŝi mortis la 7-an de junio de 1740)
- la 6-an de oktobro de 1738 filino Maria Anna (en monaĥejo)
- la 12-an de januaro de 1740 filino Maria Karolina (ŝi mortis la 25-an de januaro de 1741)
- la 13-an de marto de 1741 filo Jozefo Benedikto Aŭgusto (imperiestro Jozefo la 2-a)
- la 13-an de majo de 1742 filino Maria Kristina (Alberto Kazimiro de Saksio-Teŝino)
- la 13-an de aŭgusto de 1743 filino Maria Elizabeto (monaĥejo en Innsbruck)
- la 1-an de februaro de 1745 filo Karolo Jozefo (li mortis 16-jara)
- la 26-an de februaro de 1746 filino Maria Amalia (duko Ferdinando (Parma))
- la 5-an de majo de 1747 filo Petro Leopoldo (kiel imperiestro Leopoldo la 2-a)
- la 17-an de septembro de 1748 filino Karolina (ŝi mortis la saman tagon)
- la 4-an de februaro de 1750 filino Johanino Gabriela (ŝi mortis 12-jara)
- la 19-an de marto de 1751 filino Maria Jozefino (ŝi mortis 16-jara)
- la 13-an de aŭgusto de 1752 filino Maria Karolina (Ferdinando la 4-a (Sicilio))
- la 1-an de junio de 1754 filo Ferdinando (edzino Beatrix von Este)
- la 2-an de novembro de 1755 filino Marie-Antoinette (edzo Ludoviko la 16-a)
- la 8-an de decembro de 1756 filo Maksimiliano Francisko (princo-elektisto de Kolonjo kaj princepiskopo de Monastero)
Ŝi estis ankaŭ baptopatrino de Teréz Brunszvik, portanta la saman virinan nomon, Tereza kiel ŝi.
Vidu ankaŭ redakti
Eksteraj ligiloj redakti
- Ĉeĥa interreta fonto (persona paĝo)-traduko al Esperanto en la Diskuto:Maria Tereza de Aŭstrio