Listo de UNESKO pri monda heredaĵo de dokumentoj

Listo de UNESKO pri monda heredaĵo de dokumentoj estas parto de la programo Memoro pri la Mondo, internacia iniciato komencita en 1992 por kontraŭstari kolektivan memorperdon petante konservadon de valoraj arkivoj kaj bibliotekoj. La Listo registras ĉiujn dokumentojn identigitajn de la Internacia Konsila Komitato de UNESKO laŭ la kriterioj de la programo " Memoro de la Mondo" ĉe ĝiaj kunvenoj en Taŝkento (septembro 1997), Vieno (junio 1999), Ĉonĝuo (junio 2001), Gdańsk (aŭgusto 2003), Lijiang (junio 2005), Pretorio (junio 2007), Bridgetown (julio 2009), Manĉestro (majo 2011), Kŭangĵuo/Gwangju) (junio 2013), Abu Dhabi (oktobro 2015) kaj Parizo (oktobro 2017) kaj aprobita de la Ĝenerala Direktoro de Unesko kiel plenumanta la selektitajn kriteriojn de universala intereso.

En decembro 2018, la internacia registro "Memoro pri la Mondo" inkluzivis 432 erojn de dokumenta heredaĵo^[1].

Historio

Dum la dua kunveno de la Internacia Konsila Komitato en 1995, en Parizo, oni rekomendis krei Liston de Mondaj Heredaĵoj por Dokumentoj. Oni diskutis la principojn por tia listo kaj la bazajn kriteriojn por la taksado de dokumentoj. Dum la tria kunveno, en Taŝkento, en 1997, la unuaj dokumentoj (entute 38) estis enlistigitaj. Dum la lasta kunveno, en 2017, 78 dokumentoj estis aldonitaj al la Listo.

Ekzemploj de mondaj heredaĵdokumentoj (elekto)

Armenio

1997 - Manuskripta kolekto de Mashtots Matenadaran, Erevano, antikvaj armenaj manuskriptoj kaj elstaraj ekzemploj de armenaj miniaturoj
2013 - Kolekto de partituraj manuskriptoj kaj filma muziko de la komponisto Aram Ĥaĉaturjan (Aram Khachaturian)

Aŭstrio

Filozofia Heredaĵo de Ludwig Wittgenstein, Aŭstria Naica Biblioteko (kune kun Kanado kaj Unuiĝinta Reĝlando)

Azerbajĝano

2005 - Mezepoka Manuskripta Kolekto pri Medicino kaj Apoteko, Nacia Akademio de Sciencoj, Bakuo
2017 - Manuskripta kopio de la Divano de Muhammad Fuzulī el 1572, Bakuo

Barato

2017 - Gilgit-manuskriptoj, budaismaj skribaĵoj skribitaj sur betulŝelo el la epoko de la Gupta Imperio aŭ "Later Gupta" (5-a ĝis 6-a jarcentoj) estas konsiderataj kiel la plej malnovaj manuskriptoj en Barato

Barbado

2003 - Dokumentoj pri la Heredaĵo de la Sklavoj de Karibio, 17-a - 19-a jarcentoj
2009 - Arkiva Kolekto de la Federacio de karibaj insuloj, 1958–1962

Belgio

Komerca arkivo de la Officina Plantiniana (2001), Muzeo Plantin-Moretus, Antverpeno

Verkaro de Paul Otlet kaj Henri La Fontaine por disvolvi novan specon de biblioteka katalogo, la Répertoire Bibliographique Universel, Mundaneum (2013)

Brazilo

2011 - Arkivoj de la Nederlanda Okcident-hinda Kompanio (kune kun Ganao, Gujano, Nederlando, Nederlandaj Antiloj, Surinamo, Britio kaj Usono)

2013 - Arkitektura arkivo de Oscar Niemeyer (preskaŭ 9 000 dokumentoj, skizoj, desegnaĵoj)

2017 - Dokumentoj de la komponisto Antonio Gomes (kune kun Italio)

2017 - Kolekto de dokumentoj de la edukisto Paulo Freire

Ĉinio

2011 - Bencao Gangmu (ĉine 本草綱目 / 本草纲目, Pinyin Běncǎo Gāngmù, 'La Libro de Sanigaj Herboj'), historia libro pri ĉinaj herboj kaj kuraciloj el la 16-a jarcento

2011 - Huangdi Nei Jing (新刊黄帝内经) la "Libro de la Flava Imperiestro pri Interna Medicino", unu el la plej malnovaj normaj verkoj de ĉina medicino

Danio

1997 - Arkivoj de Søren Kierkegaard, Fako pri Manuskriptoj de la Reĝa Biblioteko, Kopenhago

1997 - Kolekto Linnaeus, publikaĵoj de kaj pri Carl von Linné kaj liaj studentoj, Dana Nacia Biblioteko por Scienco kaj Medicino, Kopenhago

1997 - Manuskriptoj kaj leteroj de Hans Christian Andersen, Sekcio pri Manuskriptoj de la Reĝa Biblioteko, Kopenhago

Estonio

2009 - dokumentoj pri la Balta Vojo, la homa ĉeno la 23-an de aŭgusto 1989, kiu kunigas la tri ŝtatojn en ilia libereco-deziro (kune kun Latvio kaj Litovio)

Germanio

2001 - Simfonio n-ro 9, op. 125 de Ludwig van Beethoven, Berlina Ŝtata Biblioteko kaj la naskiĝdomo kaj muzeo pri li en Bonn

2001 - Filmo Metropolis, Fondumo Friedrich Wilhelm Murnau , Wiesbaden

2009 - La kanto de la Nibelungoj

2011 - Traktato de Moskvo en 1990 kaj 14 aliaj dokumentoj pri la konstruado kaj falo de la Berlina muro

2013 - Nebra Ĉiela Disko

2013 - Verkoj de Karl Marx (Manifesto de la Komunista Partio kaj Das Kapital. Volumo 1 ) (kune kun Nederlando)

Francio

2003 - Deklaracio pri Homaj kaj Civitanaj Rajtoj (1789–1791)

Grekio

2015 - Papiruso de Derveni, la plej malnova "libro" en Eŭropo

Hungario

2013 - Malkovroj de Ignaz Semmelweis el la jaroj 1847–1861

2015 - Tri dokumentoj pri la laboro de Loránd Eötvös

Indonezio

2015 - Arkivoj de la Afrika-Azia Konferenco de Bandung (1955)

2017 - Arkivoj de la restarigo de Borobuduro

2017 - Arkivo pri la cunama katastrofo en la Hinda Oceano en 2004 (kune kun Srilanko)

Irano

2007 - Bayasanghori Ŝahnameo (Libro de Reĝoj), 1430, la sola restinta kopio de la irana nacia epopeo, Tehrano

Irlando

2011 - Libro de Kells en Kolegio Triunuo, en Dublino

Israelo

2013 - Kolekto de atestiloj en Jad Vaŝem, Jerusalemo

2015 - Kodekso de Alepo, Muzeo de Israelo, Jerusalemo

2015 - Kolekto de la verkaro de Isaac Newton pri teologiaj kaj alkemiaj temoj, Nacia Biblioteko de Israelo, Jerusalemo

Japanio

2017 - Historio de pacokonstruado kaj kultura interŝanĝo inter Koreio kaj Japanio de la 17-a ĝis la 19-a jarcentoj.

Kartvelio

2011 - bizancaj manuskriptoj el Kartvelio

2013 - Manuskripta kolekto por la verko La kavaliro en panterfelo de Ŝota Rustaveli (kune kun Britio)

Kazaĥio

2005 - Aŭdvidaj dokumentoj de la internacia kontraŭnuklea movado "Nevado-Semipalatinsk"

2011 - Arkivo de la Arala Maro, kiu dokumentas la ekologian katastrofon en la lago inter 1965 kaj 1990

Kostariko

2017 - Dekreto pri la aboligo de la armeo en Kostariko

Libano

Fenica alfabeto (2005)

Nederlando

Taglibro de Anne Frank (2009), Hejmo de Anne Frank, Amsterdamo

Manifesto de la Komunista Partio kaj unua volumo de la persona kopio de Karl Marx de La Kapitalo (2013)

The Language Archive (arkivo pri lingva diverseco), sonregistraĵoj kaj tekstoj en kaj pri (endanĝerigitaj) lingvoj (2015), Max Planck-Instituto por Psikolingvistiko, Nijmegen^[2].

Nepalo

2013 - Susrutamhita (Sahottartantra), la plej malnova dokumento pri ajurvedo sur palmfolioj

Nov-Zelando

Traktato de Waitangi (1997)

Pakistano

Dokumentoj de Mohammed Ali Jinnah (1999) 1999 - Dokumentoj de Mohammad Ali Jinnah - fondinto de Pakistano, Naciaj Arkivoj, Islamabado

Pollando

1999 - La libro de Nikolao Koperniko "De revolutionibus orbium coelestium "

1999 - Arkivoj de la Varsovia geto (Arkivoj de Emanuel Ringelblum )

1999 - Majstroverkoj de Frédéric Chopin, Societo Fryderyk Chopin, Varsovio

2003 - Deklaracio de la Konfederacio de Varsocio pri libereco de kredo de la 28-a de januaro 1537

2003 - 21 postuloj de Gdansko, aŭgusto 1980, naskiĝo de la sindikato Solidarność kiel amasa civitana movado

2017 - Dokumento pri la fondo de la Lublina Unio (kune kun Litovio, Ukrainio, Belorusio kaj Latvio)

Rusio

2011 - Persona biblioteko kaj manuskriptoj de Lev Tolstoj, kaj kolekto de fotoj kaj filmoj

2017 - Sankt-Peterburga Murakka, albumo de hinda kaj persa miniaturpentraĵoj el la 16-a ĝis 18-a jarcentoj kaj ŝablono de persa kaligrafio

Serbio

Arkivo de Nikola Tesla (2003)

Svedio

Arkivo Astrid Lindgren (2005), Reĝa Biblioteko, Stokholmo
Kolekto Emanuel Swedenborg (2005), Reĝa Akademio de Sciencoj, Stokholmo
Arkivo Ingmar Bergman (2007), Sveda Filminstituto, Stokholmo
Familia arkivo de Alfred Nobel (2007), Regiona Arkivo, Lund & Nacia Arkivo, Stokholmo
Codex Argenteus (2011), Universitata Biblioteko, Upsalo
2017 - Kolekto Dag Hammarskjöld (kolekto ĉefe de dokumentoj, dosieroj pri la agado de Unuiĝintaj Nacioj, manuskriptoj kaj leteroj, personaj "referencaj verkoj" kun dokumentoj kaj memorandoj pri mondaj politikaj aferoj)

Svislando

2011 - Kolektoj pri Jean-Jacques Rousseau, Ĝenevo kaj Neŭŝatelo

2017 - Deklaroj de indiĝenaj popoloj ĉe Unuiĝintaj Nacioj inter 1982 kaj 2015

Taĝikio

2003 - "Kulliyat" de Ubayd Zakoni kaj la sonetoj "Gazaloj" de Hafizo (perse: حافظ) : manuskriptoj el la 14-a jarcento

Turkio

2003 - Verkoj de Aviceno (Ibn Sina), Biblioteko de la Moskeo Sulejmano en Istanbulo (2003)

2013 - "Vojaĝlibro" de Evliya Çelebi ĉe la Biblioteko Muzeo, Palaco de Topkapi kaj la Biblioteko kun manuskriptoj de Sulajmanija^[3].

2017 - Kompendio de tjurkaj lingvoj^[4].

Ukrainio

2017 - Kolekto de dokumentoj pri la nuklea katastrofo en Ĉernobilo en la ŝtata arkivo de Ukrainio

Unuiĝinta Reĝlando

Magna Carta (2009), Brita Biblioteko, Londono

Usono

2007 - " La Sorĉisto de Oz (1939) ", unu el la plej elstaraj verkoj en la historio de la filmo

2017 - Dokumentoj pri la vivo de William Shakespeare (dividita kun Unuiĝinta Reĝlando)

2017 - Villa Ocampo, privata biblioteko kaj arkivaj materialoj de la verkistino Victoria Ocampo (kune kun Argentino)

Venezuelo

Verkoj de Simón Bolívar (1997), Naciaj Arkivoj, Karakaso

Ekster ŝtatoj

2009 - Arkivoj de la Ligo de Nacioj, 1919–1946, Oficejo de Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo

2009 - UNRWA - Foto- kaj filmo-arkivoj de la palestinaj rifuĝintoj

Ekstera ligilo

angle Memory of the World (Memoro de la Mondo)

Referencoj

↑ (angla) Statistikoj de Memoro pri la Mondo arkivo (alirita la 10-an de julio 2020)
↑ (angla) Selected data collections of the world's language diversity at the Language Archive, Memory of the World, UNESCO arkivo - france], alirite la 21-an de junio 2021.
↑ (fr) Le « Livre de Voyages » d’Evliya Çelebi à la Bibliothèque du Musée du Palais de Topkapi et la Bibliothèque de Manuscrits de Süleymaniye, Mémoire du Monde, UNESCO
↑ (fr) Recueil des langues turques, Mémoire du Monde, UNESCO, alirite la 21-an de junio 2021.

[1] (angla) Statistikoj de Memoro pri la Mondo arkivo (alirita la 10-an de julio 2020)

[2] (angla) Selected data collections of the world's language diversity at the Language Archive, Memory of the World, UNESCO arkivo - france], alirite la 21-an de junio 2021.

[3] (fr) Le « Livre de Voyages » d’Evliya Çelebi à la Bibliothèque du Musée du Palais de Topkapi et la Bibliothèque de Manuscrits de Süleymaniye, Mémoire du Monde, UNESCO

[4] (fr) Recueil des langues turques, Mémoire du Monde, UNESCO, alirite la 21-an de junio 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]