Heinrich Heine
Heinrich HEINE [hajnriĥ hajne], en Esperanto Henriko Hejno[1] (naskiĝis la 13an de decembro 1797 en Düsseldorf, mortis la 17an de februaro 1856 en Parizo), estis juddevena germanlingva poeto kaj ĵurnalisto. La verkoj de Heinrich Heine estis malpermesitaj dum la "Tria Regno", kvankam lia kanto de Lorelej apartenas al unu el la plej famaj germanaj poeziaĵoj[2].
| Heinrich Heine | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Heinrich Heine | |||||
| Naskonomo | Heinrich Heine | ||||
| Naskiĝo | 13-an de decembro 1797 en Duseldorfo,  Sankta Romia Imperio
| ||||
| Morto | 17-an de februaro 1856 (58-jara) en Parizo,  Dua Franca Imperio
| ||||
| Mortis pro | plumbovenenado [#] | ||||
| Tombo | Tombejo de Montmartre [#] | ||||
| Etno | Germanoj [#] | ||||
| Lingvoj | germana • franca [#] | ||||
| Ŝtataneco | Sankta Romia Imperio • Germana Federacio • Francio [#] | ||||
| Alma mater | Bonna universitato • Frederiko-Vilhelmo-Universitato en Berlino • Universitato de Göttingen • Humboldt-Universitato en Berlino [#] | ||||
Subskribo 
| |||||
Memorigilo 
| |||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Heine family [#] | ||||
| Patrino | Betty Heine [#] | ||||
| Gefratoj | Charlotte Embden • Gustav Heine von Geldern [#] | ||||
| Edz(in)o | Mathilde Heine [#] | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | poeto • verkisto • ĵurnalisto • literaturkritikisto • poeto-juristo • publikigisto • eseisto [#] | ||||
| Aktiva en | Hamburgo [#] | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | Deutschland. Ein Wintermärchen ❦ Atta Troll ❦ Die Harzreise ❦ Buch der Lieder [#] | ||||
| |||||
| [#] | Fonto: Vikidatumoj | ||||
VivoRedakti
Heine konvertiĝis de judismo al kristanismo evangelia. Vojaĝoj kondukis lin al Anglio kaj Italio. Ekde 1831 li estis korespondanto de la augsburga Allgemeine Zeitung en Parizo. Tie li iĝis spirita peranto inter Francio kaj Germanio. En 1835 oni malpermesis liajn verkojn en Germanio. En 1841 li edziĝis al Eugénie Mirat, nomita Mathilde. Ekde 1848 li suferis pro mjelopatio, kio enlitigis lin daŭre. La lasta virino en kiun li enamiĝis estis Elise Krimitz, nomita Mouche.
GravecoRedakti
Heine kombinis kaj miksis melankolion kun ŝercemuleco, romantikismajn aspektojn kun trajtoj de la realisma Juna Germanio. Li iĝis pioniro de moderna ĵurnalismo kaj de la felietono. La ege ŝatata verkisto ŝuldas parton de la famo ankaŭ al la Franz Schubert kaj Robert Schumann, kiuj prenis verketerojn de Heine por muzikaj komponaĵoj.
HeredaĵoRedakti
Kiel parto de la strebado eksigi kaj kaŝi judan kontribuon al germana arto kaj kulturo, ĉiuj monumentoj dediĉitaj al li estis forigitaj aŭ detruitaj dum la Tria Regno kaj la libroj de Heine estis subpremitaj kaj, ekde 1940, malpermesitaj[3].
Inter la miloj da libroj bruligitaj sur la Opernplatz de Berlino en 1933, sekvante la nazian atakon kontraŭ la Institut für Sexualwissenschaft (Instituo por seksologio), estis verkoj de Heinrich Heine.
Por rememorigi la okazaĵon, unu el la plej famaj linioj de la teatraĵo Almansor de Heine (1821), eldirita fare de la islamano Hassan kiam li aŭdis ke la kristanaj konkerintoj bruligis la Koranon en la merkato de Granado, estis gravurita en la surloka merkato: "Das war ein Vorspiel. nur, dort wo man Bücher verbrennt, verbrennt man auch am Ende Menschen." ("Tio estis nur preludo; kie ili bruligas librojn, ili finfine bruligos ankaŭ homojn.")
Verkaro (elekto)Redakti
PoeziaĵojRedakti
- Gedichte (1822), kio enkorpigitis en pli vastan kolekton nomitan Buch der Lieder (1827)
- Romanzero (1851)
VersepopeojRedakti
- Deutschland. Ein Wintermärchen (1844)
- Atta Troll. Ein Sommernachtstraum (1847)
ProzaĵojRedakti
- Reisebilder (1826-31, en 4 volumoj)
- Die Harzreise (1826)
- Zur Geschichte der Religion und Philosophie in Deutschland (1834)
- Die romantische Schule (1836)
- Der Rabbi von Bacherach (1840)
- Der Doktor Faust (1851)
- Vermischte Schriften (3 volumoj, 1854)
En Esperanto aperisRedakti
.jpg)
- Reisebilder: Pentraĵoj el vojaĝo en serio Biblioteko de la Lingvo Internacia, 1897
- Lorelej / Trad. de L. L. Zamenhof - Fundamenta Krestomatio, 1903
- Libro de kantoj, 1911, volumo 3 de la serio 10-spesdeka biblioteko Esperantista.
- Elektitaj poemoj / Trad. de Friedrich Pillath. – Essen : Rohden, 1914
- Elektitaj poemoj Arkivigite je 2015-07-10 per la retarkivo Wayback Machine / Trad. de Friedrich Pillath. – 2-a, kompletigita eldono. – Berlin : Ellersiek, 1920. – (Nova Esperanto-Biblioteko ; 6)
- La montanida knabo. (Des Knaben Berglied.) Tradukis H. Hodler. En: Wilhelm Fricke: Universala legolibro, Berlin 1922, paĝoj 8–9.
- Atta Troll. Somernokta sonĝo / Trad.: Zanoni. – Berlin kaj Dresden, 1925
- Elektitaj Prozaĵoj / Trad.: Zanoni (t. e. Friedrich Pillath). – Frankfurt am Main, 1928. – (Universala Esperanto-Biblioteko „Pana“)
- Kantoj kaj Romancoj / Trad.: Gaston Waringhien kaj Kálmán Kalocsay. –La Laguna, 1969
- 329 tradukoj de poemoj de Heinrich Heine en Esperanto / Kolektis A. Holzhaus. – Columbus, Ohio : Holzhaus, 1972
- Verkoj de Heinrich Heine en Esperanto / A. Holzhaus. – Tel-Aviv : ELI, 1973
- La Rabeno de Baĥaraĥ / Trad.: Zamenhof en 1909 – Parizo: Esperantista Centra Librejo, 1924 kaj 1929.
- La Rabeno de Baĥaraĥ / Trad.: Zamenhof/ Reinhard Haupenthal. – Chapecó : Fonto, 1997. - (paralela preso de du malsamepokaj tradukoj)
- Rete legeblaj verkoj Arkivigite je 2006-10-01 per la retarkivo Wayback Machine
- Inge Simon/Karl Heinz Schaeffer: Die Loreley. Dichtung, Wahrheit, Legende? Ellaboraĵo por uzo dum la Esperanto-Kurso por progresintoj en Aalen. Kun i.a. 15 versioj de la fama poemo de Heinrich Heine en Esperanto - Aalen: Eld. Esperanto-Grupo Alena (EGA), [2007]. - 8 p.
Henriko Hejno en 1829.
Tomba busto pri Hejno ĉe la tombejo Montmartre en Parizo.
Statuo en Berlino; skulptis Waldemar Grzimek.
Portreto; pentris Moritz Daniel Oppenheim, 1831.
ReferencojRedakti
- ↑ La kapitalo — Kritiko de la politika ekonomio (esperante). Alirita 16-a de marto 2023. “Esprimo de Henriko Hejno [Heinrich Heine]”.
- ↑ Deutschland transkulturell (germane).
- ↑ (germane) Erhard Jöst (Decembro 2008). "Eine spannungsgeladene Wirkungsgeschichte". Literaturkritik (12): 520.
