17-a de februaro

februaro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

La 17-a de februaro estas la 48-a tago de la jaro laŭ la gregoria kalendaro. 317 tagoj restas (318 en superjaroj).

Je la 17-a de februaro okazis, interalie:

Enhavo

EventojRedakti

1448: Konkordato inter Vatikano kaj la Sankta Romia Imperio subskribita
1500: Germanaj kamparanoj el la Distrikto Dithmarschen venkis pli nombran armeon de dana reĝo Johano la 1-a
1598: Asembleo de bojaroj kaj klerikoj elektis princon Boris Godunov caro de Rusio
1600: Romo: ekzekuto per ŝtiparumo de la itala monaĥo Giordano Bruno
1753: En brita revuo Charles Morrison skizis la unuan projekton pri elektra telegrafo
1772: En Sankt-Peterburgo Rusa Imperio kaj Prusio subskribis sekretan konvencion pri la unua dispartigo de Pollando sub falsa dato de la 15-a de januaro - Aŭstrio deklaris partoprenon kaj poste aliĝis
1801: Thomas Jefferson iĝis prezidento de Usono
1810: Rusio aneksis Abĥazion
1843: Venko de brita armeo kun armeo de emiroj en batalo de Miani (proksime al Hajderabado); la provinco iĝis parto de Brita Hindio
1855: Krimea milito: venko de turka armeo en batalo de Eŭpatorio
1867: Gyula Andrássy iĝis ĉefministro de Hungario
1867: La unua ŝipo navigis tra la Sueza Kanalo
1880: En Vintra Palaco imperiestro de Rusio Aleksandro la 2-a evitis bomban atencon
1903: Usona astronomo Raymond Smith Dugan malkovris asteroidon Mariono
1904: En Milana Teatro alla Scala okazis premiero de la opero Madama Butterfly de Giacomo Puccini
1925: Ĥorazma Popola Soveta Respubliko malfondiĝis; ties teritorion oni disdividis inter Uzbeka Soveta Socialisma Respubliko, Turkmena Soveta Socialisma Respubliko kaj Karakalpakia Aŭtonomeca Provinco. La teritorio de Buĥara Popola Soveta Respubliko eniris en Uzbekan Sovetan Socialisman Respublikon
1933: La unua numero de la usona semajna novaĵ-revuo Newsweek aperis
1935: En Germanio ekvalidis 8-hora labortago
Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
- 1940 Germanoj detruis monumenton al Tadeusz Kościuszko sur Vavelo en Krakovo; germanaj regopovoj de la invado en Pollandon ĝis tiu ĉi tago forveturigis de enkorpigitaj teritorioj al Nazia Germanio interalie: 93 tunojn da fero, ŝtalo kaj ferrubo, 28 tunojn da nobla metalo, 349 tunojn da kaŭĉuko, asbesto kaj fulgo, 1056 tunojn da kruda materialo kaj produktoj de kemia industrio, 3605 tunojn da industriaj oleoj kaj grasoj, 6029 tunojn da fadeno kaj fibro, 662 tunojn da papero kaj celulozo, 1093 tunojn da tabako kaj 226 tunojn da arba korko; laŭ taglibro de Ludwik Landau gazetistoj kaj "infanoj de Varsovio" vokas al germanoj: "provizora sinjoro" aŭ anstataŭ germanlingva matensaluto "Guten Morgen" - "Butem w mordę" (Per ŝuo al vizaĝaĉo)
- Litovaj regopooj malfondis laŭvicajn kvar lernoklasojn de la 5-a Ŝtata Gimnazio, kiun frekventis lernantoj de pola nacieco
- 1941: Maksimiliano Kolbe estis denove arestita de gestapo, enketata kaj malliberigita en varsovia Pawiak; gestapo forveturigis 8 pastrojn de Płock al sia koncentrejo en Działdowo; en Varsovia geto estis arestita helpanta al judoj Jerzy Szurig - pafmortigota; en germana koncentrejo Dachau pereis pastro Tadeusz Gałdyński
- 1942: Gestapo pafekzekutis en Biecz 14 judojn kaj en Poznań germanoj ekzekutis 11 polojn
- Alfred Rosenberg rajtigis Erich Koch verdikti mortpunon en estrata de li regiono de Bjalistoko
- 1943: Germanoj komencis deporti judojn de Chełm; juĝejo de subtera Pollando mallaŭdis 8 loĝantojn de Varsovio pro hazardo en kasino
- 1944: Duobla spiono (germana kaj soveta) Bogusław Hrynkiewicz, du soldatoj de Popola Gvardio kaj funkciulo de Gestapo transprenis arkivon de Pola Enlanda Armeo kaj de Registara Delegitaro por la Lando ĉe str. Poznańska 37 en Varsovio - dum la faro oni forkondukis 7 personojm, kiuj pereis sen scio; en Mińsk Mazowiecki kaj ties distrikto germanoj arestis ĉ. 100 soldatojn de la Landa Armeo kaj civilulojn; germanaj ĝendarmoj pafmortigis apud Krasnobród 11 soldatojn de Pola Enlanda Armeo kaj en distrikto Lubartowski 10 personojn; komandanto de germana sekureca polico konstatis, ke en Ĝenerala Gubernio dum atakoj de pola rezista movado de oktobro 1943 ĝis la 16-a de ferbruaro 1944 pereis 393 germanoj kaj 324 personoj de aliaj naciecoj, engaĝitaj de germanaj labordonantoj
- Usonanoj atakis japanan bazon en atolo Ĉuuk konkerinte ĝin la duan tagon
- 1945: Episkopo de diocezo Poznań apelaciis al katolikoj por transpreni fermitajn preĝejojn fare de germanaj okupantoj kaj al klerikoj por celebri diservojn
- Reprezentantoj de polaj sociaj organizaĵoj en Britio voĉdonis proteston kontraŭ decidoj de la konferenco de Jalto
1947: Al-eksterlanda elsendo-stacio Voĉo de Ameriko komencis dissendi programojn al Sovetunio
1962: En Hamburgo rezulte de inundo kaŭzita de tempesto sur la Norda Maro pereis pli ol 300 personoj
1964: Armea puĉo faligis la unuan prezidenton de Gabono Léon M'ba
1972: Giulio Andreotti iĝis ĉefministro de Italio
1979: Ĉina-Vjetnama Milito eksplodis
1980: Polaj montogrimpistoj Leszek Cichy kaj Krzysztof Wielicki faris la unuan vintran eniron en la mondo al Ĉomolungmo
1981: Pollando: Sendependa Asocio de Studentoj, fondita la la 22-an de septembro 1980, estis registrita de komunista registaro post longtempaj studentaj strikoj - en Lodzo 8 mil studentoj strikis dum 29 tagoj
1983: Komunista proceso de Zbigniew Romaszewski kun la edzino kaj kelkaj aliaj personoj akuzitaj pri fondo de la subtera Radio Solidareco en Varsovio fniĝis - Zbigniew Romaszewski estis kondamnita al 4 kaj duono da jaroj de mallibero kaj Zofia Romaszewska al tri
1993: En katastrofo de pasaĝera pramo apud Haitio pli ol 1200 personoj pereis
1997: Naŭaz Ŝarif la trian fojon iĝis ĉefministro de Pakistano
2000: Microsoft aperigis operaciumon Vindozo 2000
2002: Nepalo: atako de maoistoj en Mangalsen, la ĉefurbo de distrikto Aĉhamo. Pli ol 130 pereis, ĉefe soldatoj kaj policanoj; la plej sanga atako dum la enlanda milito.
2003: Dato de fondado de kamerorkestro Csíki Kamarazenekar en Miercurea Ciuc
2003: Sud-Koreio: 198 personoj pereis en kaŭzita de frenezulo incendio de metroo de Taeguo
2004: Michael E. Brown, Chad Trujillo kaj David L. Rabinowitz malkovris transneptunan objekton Orko
2006: Filipinoj: rezulte de kota lavango en insulo Lejteo pereis ĉ. 1800 personoj
2008: La regiono Kosovo deklaras sin sendependa de Serbio.
2008: En atenco de sinmortiganto en Kandaharo inter spektantoj de hundobataloj pereis pli ol 100 personoj kaj ĉ. 100 vundiĝis; la plej sanga atenco depost interveno de NATO en Afganio
2011: En Libio oni organizis la Tagon de Kolero
2012: Prezidento de Germanio Christian Wulff abdikis
2013: Oficanta prezidento de Ekvadoro Rafael Correa la trian fojon gajnis prezidentan baloton
2014: 23 personoj pereis kaj 66 vundiĝis rezulte de serio de bombatencoj en Bagdado
2016: 30 personoj pereis kaj 61 vundiĝis en bomba atenco en Ankaro

NaskiĝojRedakti

1444: Rudolf Agricola, humanisto, erudiciulo, poeto, helenisto, latinisto, edukisto, muzikisto kaj organkonstruanto. (m. 1485)
1653: Arcangelo Corelli, itala violonisto kaj komponisto (m. 1713)
1658: Joachim Justus Breithaupt, germana teologo kaj pietisto (m. 1732)
1685: Johann Gottfried Gregorii, germana pastoro, historiisto, geografo (m. 1770)
1699: Georg Wenzeslaus von Knobeldorff, germana arkitekto kaj pentristo (m. 1753)
1717: Adam Friedrich Oeser, hungaria pentristo (m. 1799)
1752: Friedrich Maximilian Klinger, germana verkisto (m. 1831)
1754: Nicolas Baudin, franca maristo, vojaĝisto, esploristo, mapisto (m. 1803)
1781: René Théophile Hyacinthe Laennec, franca kuracisto, inventinto de stetoskopo (m. 1826)
1798: Josef Navrátil, ĉeĥa pentristo kaj pejzaĝisto (m. 1865)
1816: Francisco Adolfo de Varnhagen, brazila historiisto, militisto kaj diplomato (m. 1878)
1821: Lola Montez, amatino de reĝo Ludoviko la 1-a de Bavario (m. 1861)
1831: Paulina Szász, hungara poetino (m. 1853)
1836: Gustavo Adolfo Bécquer, hispana verkisto de romantikismo (m. 1870)
1844: Ferenc Kozma, hungara pastro kaj pedagogo (m. 1920)
1855: Otto Liman von Sanders, germana generalo (m. 1929)
1862: Mori Ogai, japana kuracisto, verkisto, poeto kaj tradukisto (m. 1922)
1876: Béla Révész, hungara ĵurnalisto, verkisto (m. 1944)
1877: André Maginot, franca soldato kaj parlamentano, konata de Maginot-linio (m. 1932)
1885: Romano Guardini, itala teologo, filozofo, verkisto (m. 1968)
1887: Leevi Antti Madetoja, finna komponisto (m. 1947)
1888: Max Butin, germana instruisto kaj komercisto, esperantisto (m. 1960)
1888: Otto Stern, germana Nobelpremiita fizikisto juddevena, difininta magnetan momanton de protono (m. 1969)
1898: Dezső Grosz, hungara ĵurnalisto (m. 1975)
1902: Albert Drach, aŭstra verkistoj kaj juristo (m. 1995)
1931: Béla Kondor, hungara pentristo, grafikisto, poeto (m. 1972)
1935: Adam Pleśnar, pola aktivulo de kontraŭkomunista opozicio, esperantisto (m. 2013)
1936: Roman Laskowski, pola slavisto, fakulo pri la pola kaj ĉeĥa lingvoj, pioniro de fonologia gramatiko, kontraŭkomunisto (m. 2014)
1948: Mária Imecs, rumania hungara inĝenierino, tradukistino
1951: Barzan Ibrahim al-Tikriti, irakano, duonfrato de Saddam Hussein, ekzekutita (m. 2007)
1954: Rene Russo, usona aktorino kaj modelulino
1961: Meir Kessler, israelo rabeno
1961: Andrej Korotajev, rusa antropologo, ekonomikisto, historiisto, orientalisto kaj sociologo
1963: Michael Jordan, usona korbopilkisto, dufoja olimpika majstro, sesfoja majstro de Nacia Korbopilkada Asocio
1970: Erika Vida, rumania hungara redaktorino, etnografino
1975: Harisu, korea transseksa popkantisto, aktoro, modelo
1975: János Kassay, rumania hungara geografo, universitata instruisto
1976: Hajnalka Barabás, rumania hungara arthistoriistino, muzeologino
1976: Dénes Barna Jakab, hungara politologo, juristo
1981: Paris Hilton, usona aktorino kaj foto-modelo
1983: Mohammad Masaad, saŭdarabia futbalisto
1988: Natascha Kampusch, aŭstra forkaptitino

MortojRedakti

364: Joviano, romia imperiestro nuliginta la edikton de Juliano la Apostato kontraŭ kristanismo (n. ĉ. 331)
440: Mesrop Maŝtoc, armena teologo, lingvisto, kreinto de la armena alfabeto kaj sanktulo (n. 360)
1572: Matthias Marcus Dabercusius, germana historiisto, filologo kaj pedagogo (n. 1508)
1600: Giordano Bruno, itala monaĥo kaj hermetikisma filozofo, okultisto, ekzekutita (n. 1548)
1652: Gregorio Allegri, itala komponisto, membro de Roma Skolo (n. 1582)
1673: Molière (Jean-Baptiste Poquelin), franca dramaturgo kaj komediisto (n. 1622)
1680: Jan Swammerdam, nederlanda kuracisto, naturalisto, pioniro de esploroj pere de mikroskopo (n. 1637)
1715: Antoine Galland, franca orientalisto, arkeologo, numismatikisto, la unua eŭropa tradukinto de arabaj fabeloj Mil kaj unu noktoj (n. 1646)
1758: Ferenc Csepregi Turkovitz, hungara reformita instruisto (n. ?)
1796: James Macpherson, skota poeto, aŭtoro de la verko Ossian (n. 1736)
1827: Johann Heinrich Pestalozzi, svisa pedagogo, teoriulo de komenca instruado (n. 1746)
1842: Ludwig von Schorn, germana arthistoriisto kaj akademiano (n. 1793)
1853: Paulina Szász, hungara poetino, edzino de Károly Szász (n. 1831)
1856: Heinrich Heine, germana poeto kaj ĵurnalisto juddevena, reprezentanto de romantikismo, pioniro de felietono, esperantigata de Zamenhof kaj aliaj (n. 1797)
1874: Adolphe Quételet, belga astronomo, matematikisto, statistikisto kaj sociologo (n. 1796)
1909: Geronimo (Goyathlay), apaĉa estro, indiana heroo (n. 1829)
1920: Béla Somogyi, hungara instruisto kaj ĵurnalisto, murdita (n. 1868)
1931: Macuda Cuneĵiro, japana kuracisto, esperantisto (n. 1869)
1934: Alberto la 1-a, tria reĝo de la belgoj el dinastio Saksio-Koburgo kaj Gotao (n. 1875)
1946: Ottó Nagy, hungara pastro, verkisto, lingvohistoriisto (n. 1903)
1962: Bruno Walter, german-aŭstra-usona dirigento, pianisto kaj komponisto (n. 1876)
1970: Samuel Josef Agnon, israela Nobelpremiita verkisto poldevena, memlernanto, aŭtoro de romanoj kaj rakontoj pri ĥasidoj (n. 1888)
1970: Andrij Maliŝko, ukraina poeto kaj kant-verkisto, esperantigata de Petro Palivoda (n. 1912)
1971: Rezső Diviaczky, rumania hungara desegninstruisto, pentristo (n. 1876)
1973: János Józsa, rumania hungara lingvisto, patro de Mária Szilágyi Józsa (n. 1901)
1982: Thelonious Sphere Monk, usona pianisto, orkestrestro kaj ĵaza muzikisto (n. 1917)
1984: Sándor Kacsó, rumania hungara verkisto, ĉefredaktoro de Rumania Hungara Vorto (n. 1901)
1986: Jidu Kriŝnamurti, barata filozofo, bramano, teozofo, verkisto, spirita instruisto, kies verkojn oni esperantigis (n. 1895)
1988: Aleksandr Baŝlaĉov, rusa bardo, rokmuzikisto kaj poeto, inspirita de la poezio de Vladimir Visockij (n. 1960)
1993: Włodzimierz Sedlak, pola tutfakulo, katolika pastro, biologo-teoriisto, antropologo, paleontologo, kreinto de pola bioelektronika skolo (n. 1911)
1998: Ernst Jünger, germana verkisto, kies hobio estis entomologio (n. 1895)
2000: Márta Vámszer, rumania hungara lingvistino el la Universitato de Kluĵo okupiĝanta pri finn-ugra lingvaro (n. 1927)
2007: Jurga Ivanauskaitė, litova verkistino kaj pentristino inspirita de Oriento kaj precipe Tibeto, kies verkoj estis tradukitaj al dekkelkaj lingvoj (n. 1961)
2013: Sakrat Janoviĉ, belorusa verkisto verkanta en la belorusa kaj pola lingvoj (n. 1936)
2014: Gáspár Bíró, rumania hungara/hungara juristo, politika sciencisto (n. 1958)
2016: Andrzej Żuławski, pola reĝisoro kaj filma scenaristo, aktoro, verkisto (n. 1940)
2017: Michael Novak, usona politilogo, ekonomikisto, teologo kaj kontraŭkomunisto (n. 1933)
2017: Tom Regan, usona filozofo specialiĝanta pri bestaj rajtoj (n. 1938)