16-a de februaro

Enhavo

La 16-a de februaro estas la 47-a tago de la jaro laŭ la gregoria kalendaro. 318 tagoj restas (319 en superjaroj).

Je la 16-a de februaro okazis, interalie:

Enhavo

1 Eventoj
2 Naskiĝoj
3 Mortoj
4 Specialaj tagoj kaj festoj
5 Tagoj de semajno

EventojRedakti

1214: Angla armeo gvidata de reĝo Johano konkeris francan havenon La Rochelle
1279: Denizo iĝis reĝo de Portugalio
1358: En Sieradz en ĉeesto de la lasta pola reĝo el dinastio de Piastoj Kazimiro la Granda la unuan fojon oni uzis la vorton Respubliko pri Krono de Pola Reĝlando
1486: Princo-elektistoj elektis Maksimilianon la 1-an reĝo de Germanio
1568: Okdekjara Milito: la tuta loĝantro de Malaltaj Landoj (ĉ. 3 milionoj) estis de Romkatolika Eklezio kondamnita al morto pro herezo
1707: Skota parlamento akceptis la Kontrakton de Unuiĝo; Reĝlando de Grand-Britio kreiĝis
1807: Napoleonaj Militoj: venko de Napoleona armeo kontraŭ la prusa en batalo de Ostrołęka; unu el pli gravaj bataloj en Mazovio
1848: La lasta pariza koncerto de pola komponisto kaj pianisto Ŝopeno
1900: Germanio, Usono kaj Britio subskribis interkonsenton laŭ kiu Germanio ricevis okcidentn parton de insularo Samoo (Upolu kaj Savaii-Insulo)
1918: Unua mondmilito
- Ŝtata Litova Konsilio proklamis la Deklaron de Sendependo de Litovio
- Germanio altrudis al Varsovio kontribucion en alteco de 250 mil germanaj markoj
1919: En Treviro oni subskribis armisticon finantan polan venkan ribelon de Grandpolujo kontraŭ Vajmara Respubliko
1922: Supra Silezio revenis al Pollando
1923: Howard Carter kaj George Herbert malfermis tombejon de la faraono Tutanĥamono
1933: Ĉeĥoslovakio, Jugoslavio kaj Rumanio subskribis interkonsenton Malgranda Entento
1934: Kvintaga aŭstria enlanda milito finiĝis; aŭstrofaŝisma registaro venkis kvazaŭarmean organizon Republikanischer Schutzbund, aganta interkonsente kun Socialdemokratia Partio de Aŭstrio
1936: Hispanio: parlamentan balotadon gajnis la Popola Fronto
1937: Nilono estis patentita
Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
- 1940: SS-anoj pafekzekutis en Pałecznica pli ol 150 polajn militkaptitojn de juda nacieco; germana polico organizis homĉasadon de junularo sur stratoj de Varsovio, en Śródmieście kaj kvartalo Praga, por deportado al trudlaboro en Nazia Germanio; polaj mezlernejanoj en Vilno malebligis solenan celebron de la ŝtata festo de Litovio; en Krakovo mortis en malsanulejo pro elĉerpiĝo profesoro Stefan Kołaczkowski, arestita kadre de Sonderaktion Krakau kaj liberigita de Sachsenhausen (forportita de la trajno helpe de manportiloj)
- Nov-Jorko: "Nowy Świat" citis usonan gazetaron pri dokumenta filmo de Julien Bryan dum la germana sieĝo de Varsovio: Scenoj de bombado de la urbo, atako de civiluloj fare de pilotoj, kiuj vomis fajron de maŝinpafiloj , mortigante virinojn kaj infanojn , scenoj prezentantaj detruitan urbon, estas tiel laŭta protesto kontraŭ barbareco de la moderna milito, ke vere postlasas en la memoro de spektantoj teruran, neniam forgeseblan impreson kaj kondamnon de la militoj.; Parizo: "Głos Polski" citis depeŝon de Rabindranath Tagore, prezidanto de Pola-Barata Societo, fondita en Kolkato oktobre 1939: Por ni estas afero ekstreme ĝoja, ke Pollando, kiu dividas kun ni komunajn tradiciojn de arjoj, proksimiĝis al ni. La asocio - mi esperas - plifaciligos al ni komprenon de tiu ĉi parenceco kaj disvolvos ĝin per scienca kaj arta kunlaboro; apud marbordo de Norvegio skipo de brita destrojero HMS Cossack post manenmana lukto kun skipo de la germana ŝipo Altmark liberigis 299 britajn militkaptitojn
- 1941: Germana polico en Varsovio kaj kelkaj pli grandaj urboj de Ĝenerala Gubernio okazigis homkaptadon de personoj, kiuj okupiĝis pri eksterleĝa komerco; en ĜG estis 700 segilejoj, kiuj plejparte laboris por bezonoj de Nazia Germanio; en ĜG germanaj regopovoj agnoskis 9 ŝtatajn festojn dum la jaro; nokte de la 15-a/16-a de februaro super Dębowiec (distrikto Cieszyński) okazis la unua operaca paraŝutado de mutobskuruloj; en Poznań, kreita de germanaj regopovoj aŭtune 1939, ĉevala polico nombris jam 104 policanojn
- Londono: "Wiadomości Polskie" laŭ brita gazetaro ripetis informon pri 500 polaj rifuĝintoj (en tio 100 infanoj), kiuj fine de 1940 fuĝis de Rumanio al Kipro
- 1942: Gestapo pafmortigis en Ryglice 7 judojn
- Ministro pri justeco en Nazia Germanio dissendis cirkuleron por prokuroroj, en kiu postulis apliki permeson de puna juro kontraŭ poloj kaj judoj por agoj faritaj antaŭ eksplodo de la milito; Heinrich Himmler eldonis sekretan cirkuleron ordonante forsetladon, ekziligon al trudlaboroj aŭ deportadon al koncentrejoj de tiuj poloj, kiuj insiste rifuzis enskribiĝi al germana nacieca listo
- 1943: Al germana trudlaborejo en Trawniki oni sendis la unuan transporton de judoj de Varsovia geto
- Himmler ordonis deporti al koncentrejo 6 polojn el ĜG, kiuj rifuzis subskribi ŝanĝon de sia nacieco al la germana kaj iliajn infanojn sendi al germanaj familioj en Nazia Germanio aŭ al publikaj edukejoj kaj malpermesis korespondadon inter familioj kaj infanoj; Himmler krome rekomendis malkonstruon de Varsovia geto post deporto de ĉiuj judoj; itala okupacia soldataro masakris 150 loĝantojn de greka vilaĝo Domenikon; norvegaj paraŝutistoj komencis apud Rjukan sukcesan batalon de peza akvo
- 1944: Winston Churchill dum renkonto de pola kaj brita registaroj insistis rekoni Curzon-linion kiel estontan orientan landlimon de Pollando; Hans Frank, guberniestro de ĜG, anoncis kreon de Pola Kontraŭbolŝevika Ligo; germana polico mortigis en Varsovio ne malpli ol 5 judojn kun triopo de infanoj
- 1945: Ruĝa Armeo okupis Żary, Lwówek kaj Żagań; Konsilio de Teologia Fakultato de Jagelona Universitato agnoskis sekretan dummilitan instruadon filozofi-teologian kiel universitatan; en Poznań aperis ĵurnalo "Głos Wielkopolski" (Voĉo de Grandpolujo)
1946: En Prago komenciĝis intertraktado pri fino de la ĉeĥoslovakaj-polaj limregionaj disputoj
1947: En Varsovio reaktivis la pola PEN-Klubo, kies prezidanto iĝis Jan Parandowski
1948: Gerard Kuiper malkovris Mirandon, la plej malgrandan el la 5 ĉefaj naturaj satelitoj de Urano
1957: Premiero de la sveda filmo La sepa sigelo
1959: Fidel Castro iĝis ĉefministro de Kubo
1964: Willy Brandt iĝis prezidanto de la Socialdemokratia Partio de Germanio
1966: Francio okazigis la lastan el 17 nukleaj testoj en alĝeria Saharo
1981: En Varsovio okazis komuna „staba ludo” de ministerioj pri nacia defendo kaj internaj aferoj dum kiu oni testis planojn de Ĝenerala Stabo de Pola Soldataro kaj la ministerio pri internaj aferoj por enkonduki militjuron - kiel la plej bonan tagon oni fiksis nokton de sabato/dimanĉo
1982: Dum la milita stato en Pollando aperis samizdata revuo "Karta" populariganta la plej novan historion de Mez-Orienta Eŭropo
1987: En Jerusalemo komenciĝis proceso kontraŭ ukraino Ivan Demjanjuk, akuzita pri militkrimoj
1990: Sam Nujoma iĝis la unua prezidento de Namibio
2005: Internacia traktato la Protokolo de Kioto ekfunkciis
2007: Prezidento de Pollando Lech Kaczyński malkaŝis enhavon de sekreta raporto pri kontrolo de Militistaj Informaj Servoj; la dokumento enhavas 374 paĝojn ( t.n. "Raporto de Macierewicz)
2009: Zillur Rahman iĝis prezidento de Bangladeŝo
2013: 110 personoj pereis kaj ĉ. 200 vundiĝis en bomba atenco sur bazaro en pakistana urbo Kveta
2016: Nacia Pola Banko memorigis sur arĝenta monero, destinita por kolektantoj, mut-obskurulojn - sur averso estas alteriĝanta paraŝutisto kaj reverse laŭrokrono kaj Signo de Batalanta Pollando kun 316 birdoj surfone

NaskiĝojRedakti

1331: Coluccio Salutati, florenca kanceliero kaj klerulo (m. 1406)
1419: Johano la 1-a, germana duko de la Duklando Kleve (m. 1481)
1497: Filipo Melanktono, germana teologo, profesoro, religia reformisto, gravulo de reformacio (m. 1560)
1514: Georg Joachim Rheticus, germana profesoro pri matematiko, astronomo, kartografo, kuracisto, eldoninto de suncentrisma verko de Nikolao Koperniko (m. 1574)
1519: Gaspard de Coligny, franca admiralo, gvidanto de hugenotoj, murdita (m. 1572)
1620: Frederiko Vilhelmo, princo-elektisto de Brandenburgio, duko de Prusio (m. 1688)
1698: Pierre Bouguer, franca matematikisto, geofizikisto, geodeziisto, kaj astronomo, profesoro de hidrografio kaj aŭtoro de traktaĵo pri navigado, konata kiel "la patro de la ŝiparkitekturo" (m. 1758)
1727: Nikolaus Joseph von Jacquin, aŭstra sciencisto studinta medicinon, biologion kaj kemion, mikologo (m. 1817)
1731: Marcello Bacciarelli, itala pentristo, kortega pentristo de la pola reĝo Stanislao Aŭgusto Poniatowski (m. 1818)
1761: Jean-Charles Pichegru, franca generalo kaj parlamentano (m. 1804)
1772: Friedrich Gilly, germana arkitekto de novklasika arkitekturo, instruisto de Karl Friedrich Schinkel kaj Leo von Klenze (m. 1800)
1786: Maria Pavlovna Romanova, rusa-germana granddukino, mecenatino kaj artistino (m. 1859)
1799: Heinrich von Kittlitz, germana desegnisto, esploristo, naturalisto, prusa oficiro de mararmeo (m. 1874)
1821: Heinrich Barth, germana geografo, vojaĝisto tra Proksima Oriento kaj Nord-Afriko, filologo kaj poligloto (m. 1865)
1834: Ernst Haeckel, germana biologo, filozofo kaj vojaĝisto, populariginto de la ideoj de Darvino (m. 1919)
1843: Henry M. Leland, usona inĝeniero, inventisto kaj entreprenisto, fondinto de la usonaj luksaj markoj Cadillac kaj Lincoln (m. 1932)
1848: Octave Mirbeau, franca verkisto, ĵurnalisto, artkritikisto, polemikisto, romanisto kaj dramverkisto (m. 1917)
1848: Hugo de Vries, nederlanda genetikisto kaj biologo, unu el la tri remalkovrintoj de Gregor Mendel kaj ties heredoleĝoj (m. 1935)
1852: Charles Taze Russell, usona predikisto kaj religia reformisto (m. 1916)
1864: George Brinton McClellan Harvey, usona eldonisto, diplomato, prezidanto de la Esperanto-Asocio de Norda Ameriko (m. 1928)
1871: Arthur Ponsonby, brita politikisto, verkisto kaj pacifisto, prezidanto de Internacio de Militrezistantoj (m. 1946)
1873: Radoje Domanoviĉ, serba ĵurnalisto kaj verkisto, kies satira rakonto estis esperantigita (m. 1908)
1873: Ferenc Márki, hungara pastro, historiisto, publicisto (m. 1947)
1883: Marie Noël (Marie Rouget), franca verkistino kaj poetino (m. 1933)
1883: Elizabeth Craig, skota kuiristino verkinta pli ol 50 recepto-librojn (m. 1980)
1893: Miĥail Tuĥaĉevskij, sovetia militisto kaj marŝalo, moderniginta de Ruĝa Armeo, murdita (m. 1937)
1893: Julian Grobelny, pola socialisto, prezidanto de la Konsilantaro por Helpo al Judoj, justulo inter la popoloj (m. 1944)
1895: Ferenc Bruder, rumania hungara redaktoro, ĉefkunlaboranto de la gazeto "Munkás Újság" (m. 1965)
1899: Hermann Grossmann, germana bahaano, kuneldoninto de la internacia bahaa Esperanto-gazeto "La Nova Tago" (m. 1968)
1900: Mária Bodnár, rumania hungara verkistino (m. 1959)
1904: George F. Kennan, usona historiisto kaj diplomato kontribuinta al la Marshall-plano kaj la Containment-politiko en epoko de la malvarma milito (m. 2005)
1916: Zoltán Vindis, rumania hungara poeto (m. 1994)
1925: Kōichirō Tomita, japana astronomo malkovrinta 9 asteroidojn (m. 2006)
1925: Ivan Navumenka, belorusa verkisto, literaturesploristo kaj akademiano (m. 2006)
1925: François-Xavier Ortoli, franca politikisto, prezidanto de Eŭropa Komisiono (m. 2007)
1926: János Fazekas, rumania hungara komunista politikisto, historisto, publicisto (m. 2004)
1929: Kazimierz Kutz, pola filmreĝisoro kaj politikisto
1931: Alfred Kolleritsch, aŭstra verkisto, instruisto kaj eldonisto
1936: Béla Balogh, rumania hungara historiisto
1939: Czesław Niemen, pola kantisto, rok-muzikisto, komponisto, multinstrumentisto, aŭtoro de kantotekstoj kaj pluraj ŝlagroj (m. 2004)
1941: Kim Jong-il, komunista gvidanto de Nord-Koreio
1942: Lajos Báthory, rumania hungara historiisto
1942: Csaba Jenő Csíky, rumania hungara psikiatro, filo de Kálmán Csíky
1943: Réka Lőrinczi. rumania hungara/hungara lingvohistoriistino
1943: Anna Nagy, rumania hungara-greka pentristino
1949: Zoltán Péter I., rumania hungara redaktoro, lokhistoriisto
1952: Károly Papp, rumania hungara geologo kaj geografo
1952: Zoltán Steinhübel, rumania hungara ceramikisto, grafikisto
1953: János Balázs, rumania hungara ĵurnalisto
1953: Mária Ódry, rumania hungara pentristino, grafikistino
1958: Mátyás Hunyadi, rumania hungara poeto
1961: Bona Mangangu, konga verkisto kaj pentristo
1966: Makŝarip Auŝev, inguŝa politikisto kaj entreprenisto, murdita (m. 2009)
1971: Tünde Ambrus, rumania hungara geografino, lokhistoriistino
1976: András Gombola, rumania hungara/hungara skermisto, aŭtobiografiisto
1979: Valentino Rossi, itala motorciklisto

MortojRedakti

1279: Alfonso la 3-a, 5-a reĝo de Portugalio (n. 1210)
1531: Johano Stoflero, germana humanisto, matematikisto, astronomo, astrologo kaj rektoro, fabrikanto de astronomiaj horloĝoj kaj astrolaboj (n. 1452)
1573: Georg Witzel, germana teologo
1579: Gonzalo Jiménez de Quesada, hispana konkeristo (n. 1509)
1655: Johann Heinrich Bisterfeld, germana reformita eklezia verkisto (n. 1605)
1710: Esprit Fléchier, franca episkopo, verkisto kaj oratoro (n. 1632)
1754: Richard Mead, angla kuracisto kontribuinta al kompreno pri disvastigado de infekto (n. 1673)
1765: Ferdinand August Hommel, germana juristo, akademiano (n. 1697)
1799: Karolo Teodoro, palatino kaj princo, reganto de Palatinato kaj Bavario (n. 1724)
1816: Abel Burja, germana pastro kaj matematikisto francdevena, kreinto de pasilalio kaj kunkreinto de duuma kodo (n. 1752)
1820: Nicolaus Michael Oppel, germana naturalisto specialiĝinta en katalogigo kaj klasifiko de reptilioj (n. 1782)
1839: Ludwig Berger, germana komponisto, kies pianolernanto estis la juna Felix Mendelssohn Bartholdy (n. 1777)
1899: Félix Faure, prezidento de Francio, framasono, dum kies prezidenteco kulminis Dreyfus-afero (n. 1841)
1905: Ferdinand Schulz, ĉeĥa verkisto kaj historiisto (n. 1935)
1907: Giosuè Carducci, itala Nobelpremiita poeto, esperantigata de pluraj tradukistoj (n. 1835)
1917: Octave Mirbeau, franca verkisto proksima al avangardo kaj anarkiismo (n. 1848)
1919: Jób Bede, hungara ĵurnalisto kaj verkisto (n. 1869)
1928: Eddie Foy, usona aktoro kaj komediisto (n. 1856)
1939: Jura Soyfer, aŭstra politika verkisto, konata de Dachau-kanto, kie estis murdita (n. 1912)
1943: Witold Zacharewicz, pola filma kaj teatra aktoro, pro helpo al judoj murdita (n. 1914)
1945: Mór Ditrói, hungara aktoro, reĝisoro, teatrestro (n. 1851)
1957: Józef Hofmann, pola-usona inventisto, pedagogo, pianisto kaj komponisto, aŭtoro de pli ol 100 patentoj, kiel glacoviŝilo (n. 1876)
1963: László Lajtha, hungara komponisto, instruisto, esploristo de popolkantoj, patro de László György Lajtha (n. 1892)
1968: Malanjuk Eŭhen, ukraina poeto, kulturologo kaj literaturisto (n. 1897)
1973: István Szász, rumania hungara agronomo, politikisto (n. 1899)
1978: Alajos Mécs, hungara verkisto, ĵurnalisto (n. 1893)
1980: Gábor Doros, hungara kuracisto pri haŭt- kaj veneraj malsanoj (n. 1892)
1990: Margit Rolla, hungara ĵurnalistino kaj literaturhistoriistino (n. 1908)
1992: Jânio Quadros, prezidento de Brazilo malpermesinta hazardon kaj bikinon (n. 1917)
2006: Gábor Dezső, rumania hungara matematikisto, filo de Ervin Dezső (n. 1847)
2010: Abdulĥakim Ismailov, soveta heroo dagestandevena dum la dua mondmilito (n. 1916)
2011: Justinas Marcinkevičius, litova verkisto kaj poeto (n. 1930)
2014: Károly Bereczki, rumania-hungara ĵurnalisto (n. 1948)
2016: Boutros Boutros-Ghali, egipta diplomato, Ĝenerala Sekretario de la Unuiĝintaj Nacioj (n. 1922)
2017: Dick Bruna, nederlanda verkisto, grafikisto kaj ilustristo, kies aventuroj de kuniklino estis tradukitaj al 50 lingvoj (n. 1927)