Baden-Virtembergo

federacia lando de Germanio
(Alidirektita el Baden-Virtembergio)

Baden-Virtembergo (germane: Baden-Württemberg [ba:dn virtmberk]) estas federacia lando de Germanio. Ĝia NPIV-a nomo estas Badenio-Vurtembergo. Fine de decembro 2022 la lando sume havis 11 280 257 loĝantojn.

Baden-Virtembergo
Federacia lando
FlagoBlazono
federacia lando [+]

LandoGermanio

Supermara alteco327 m ü. NHN [+]
ĈefurboStutgarto
- koordinatoj49° N, 9° O (mapo)48.5377777777789.0411111111111Koordinatoj: 49° N, 9° O (mapo) [+]
Plej alta punktoFeldberg [+]
- alteco1 493 m ü. NHN [+]
- koordinatoj48° N, 8° O (mapo)47.8736111111118.0038888888889 [+]
Akvokolektejo35 751,65 km² (3 575 165 ha) [+]
Areo35 751,65 km² (3 575 165 ha) [+]

Loĝantaro11 069 533 [+] (31-a de decembro 2018)
Denseco309,62 loĝ./km² [+] [+]

Malneta enlanda produkto572,8  Mrd. EUR (2022)
Ŝuldoj59,7 Mrd. € (2021)
Senlaboreco4% (decembro 2023)

Fondo25-a de aprilo 1952
Regantaj partiojVerduloj kaj CDU
MinisteroprezidentoWinfried Kretschmann
(ekde 12-a de majo 2011)
Parlamento
19
58
18
42
17
19 58 18 42 17 
El 154 seĝoj ricevas:
Lasta baloto14-a de marto 2021
Sekvonta baloto2026
Reprezento en
Federacia Konsilio
6

HorzonoUTC+01:00, UTC+02:00 [+]
ISO 3166-2DE-BW

Esperanto-asocioBAVELO

Baden-Virtembergo (Tero)
Baden-Virtembergo (Tero)

Baden-Virtembergo (Badenio-Virtembergo)
Baden-Virtembergo (Badenio-Virtembergo)
DEC

Map
Baden-Virtembergo

Vikimedia Komunejo:  Baden-Württemberg [+]
En TTT: Oficiala retejo [+]
vdr
La granda blazono de Baden-Virtembergo …
… kaj la eta

Geografio

redakti

Ĝi ampleksas la sudokcidentgermanan terenon inter la Konstanca Lago en la sudo kaj la Majno en la nordo, la Rejno en la okcidento kaj la bavara limo en la oriento. Ĝiaj najbaraj federaciaj landoj estas Rejnlando-Palatinato, Hesio kaj Bavario, en la sudo najbaras la svisaj kantonoj Bazelo Urba, Bazelo Kampara, Argovio (Aargau), Ŝafhaŭzo (Schaffhausen [ŝafhaǔzn]), Turgovio (Thurgau) kaj Zuriko (Zürich). Okcidente, trans la Rejno, situas Alzaco kaj Francio. Inter la germaniaj federaciaj landoj Baden-Virtembergo vicas en tria pozicio, koncerne kaj la nombron de loĝantoj (post Nordrejn-Vestfalio kaj Bavario) kaj la areon (post Bavario kaj Malsupra Saksio). Je la ekonomia sektoro Baden-Virtembergo vicas en la tria rango inter la germaniaj federaciaj landoj.

Gravaj urboj: Stuttgart, Mannheim, Karlsruhe, Baden-Baden, Freiburg, Heidelberg, Heilbronn, Pforzheim, Ulm, Reutlingen, Tübingen, Konstanz.

La rivero Murr situas en la federacia lando Baden-Virtembergo kaj longas 51 kilometrojn. Post fonto en la komunumo Murrhardt, interalie ĝi pasas tra la komunumoj Oppenweiler, Backnang, la parto Burgstall an der Murr de la komunumo Burgstetten, tra Kirchberg an der Murr, Steinheim an der Murr kaj tra la samnoma komunumo Murr an der Murr, kaj donas sian nomon al la administra distrikto Rems-Murr. Fine ĝia akvo ĉe Marbach am Neckar fluas en la riveron Neckar.

La rivero Enz [ENC] situas en la federacia lando Baden-Virtembergo. Laŭ ĝi nomatas la distrikto Enz en la federacia lando.

Historio

redakti

Inter la jaroj 70 kaj 150 de nia erao la Romianoj konkeris la plej grandan parton de la teritorio de la hodiaǔa Baden-Virtembergo. La Romianojn en 260 forpelis la Alemanoj. Ilin subigis la Franka Regno inter 496 kaj 746, rezulte de tio ekzistis sur la teritorio de la hodiaŭa federacia lando la duklandoj Frankonio kaj Ŝvabio. La disfalo de ambaǔ duklandoj ĝis la 13-a jarcento rezultigis ekstreman teritorian dispecigon al centoj de etaj graflandoj, imperiapartenaj urboj, ekleziaj teritorioj aǔ eĉ unuopaj kavalirapartenaj vilaĝoj. La mediatizo sekve de la Napoleonaj militoj lanĉis procezon, je kies fino ankoraŭ ekzistis nur tri teritorioj: Virtembergo, Badeno kaj Hohenzollern; krome la urbo Wimpfen estis hesia eksklavo. En 1806 Napoleono Virtembergon faris reĝlando kaj Badenon grandduklando, sed nur ĝis 1918, kiam ambaǔ teritorioj fariĝis respublikaj federaciaj landoj ene de la Vajmara Respubliko. Ekde 1933 la memstarajn federacilandajn registarojn anstataǔis naziaj (nacisocialistaj) “Gauleiter” (distriktestroj) kaj “Reichsstatthalter” (imperiaj guberniestroj).

Distriktaroj

redakti

Baden-Virtembergo dividiĝas je 35 regionaj distriktoj kaj 9 pliaj urboj, kiuj grupiĝas en 4 administraj distriktaroj:

Distriktoj

redakti

La 35 regionaj distriktoj estas:

UL distrikto Alb-Donau
BC distrikto Biberach
FN distrikto Bodensee (Konstanca lago)
BB distrikto Böblingen
FR distrikto Breisgau-Hochschwarzwald
CW distrikto Calw
EM distrikto Emmendingen
PF distrikto Enz
ES distrikto Esslingen
FDS distrikto Freudenstadt
GP distrikto Göppingen
HDH distrikto Heidenheim
HN distrikto Heilbronn
KÜN distrikto Hohenlohe
KA distrikto Karlsruhe
KN distrikto Konstanz
distrikto Lörrach
LB distrikto Ludwigsburg
TBB distrikto Main-Tauber
MOS distrikto Neckar-Odenwald
OG distrikto Ortenau
AA distrikto Ostalb
RA distrikto Rastatt
RV distrikto Ravensburg
WN distrikto Rems-Murr
RT distrikto Reutlingen
HD distrikto Rhein-Neckar
RW distrikto Rottweil
SHA distrikto Schwäbisch Hall
VS distrikto Schwarzwald-Baar
SIG distrikto Sigmaringen
distrikto Tübingen
TUT distrikto Tuttlingen
WT distrikto Waldshut
BL distrikto Zollernalb
 
la distriktoj de Baden-Virtembergo

La 9 pliaj urboj laŭ la lingvouzo de Baden-Virtembergo nomiĝas Stadtkreise (pli-malpli "urbaj distriktoj"). Laŭ la lingvouzo de la cetera Germanio tamen en Esperanto nur la regionaj distriktoj konsideriĝas "distriktoj", kaj la 9 sekvaj urboj do estas ekster tia regiona distrikto:

BAD Baden-Baden
FR Freiburg
HD Heidelberg
HN Heilbronn
KA Karlsruhe
MA Mannheim
PF Pforzheim
S Stuttgart
UL Ulm

Al la distrikto Konstanz ankaŭ apartenas la eksklavo Büsingen ĉe Rejno (BÜS), kiu situas proksime de la svisa urbo Ŝafhaŭzo kaj komplete ĉirkaŭiĝas de teritorio de Svislando.

Ekde la jaro 1956 la distriktaj politikaj reprezentantoj diskutas komunajn temojn en distrikta parlamento, kiu germanlingve nomiĝas Landkreistag Baden-Württemberg.

Amaskomunikiloj

redakti

Esperanto en Baden-Virtembergo

redakti

La regiona reprezentanto de la Germana Esperanto-Asocio estas Baden-Virtemberga Esperanto-Ligo, akronime BAVELO. Ĝi estis fondita en 1982, samtempe kun la malfondo de la antaŭa Sud-Okcidentgermana Esperanto-Ligo, akronime SOGELO, kiu ne samlimis kun la federacilandaj limoj.

Eksteraj ligiloj

redakti