Scienca Universitato Loránd Eötvös

Scienca Universitato Loránd Eötvös; Eötvös Loránd Tudományegyetem
publika esplorada universitato ; eldonejo de malfermita aliro
moto	Komunumo de scioj
Informoj
fondodato	1635
fondinto(j)	Péter Pázmány vd
Situo
Geografia situo	47° 29′ 26″ N, 19° 3′ 31″ O (mapo)47.490619.0585Koordinatoj: 47° 29′ 26″ N, 19° 3′ 31″ O (mapo)
lando	Hungario
urbo	Nagyszombat, Hungara reĝlando, Habsburga Imperio (1635); Buda (1777); Pest (urbo) (1784); Budapeŝto (1873)
Nombroj
nombro de studentoj	28 000
nombro de kunlaborantoj	1600
retejo	Oficiala retpaĝaro [+]
Listoj
membro de
	Koimbra Grupo ; Eŭropa Alianco por Sociaj kaj Homaraj Sciencoj ; Asocio Universitata de Franclingvio ; Asocio de Eŭropaj Universitatoj ; Utrecht Reto ; LIGO Scientific Collaboration (en) ; Coalition for Advancing Research Assessment (en) ; vd
filioj
	ELTE Faculty of Science (en) ; ELTE Faculty of Humanities (en) ; Eötvös Loránd University Faculty of Primary and Pre-School Education (en) ; ELTE Faculty of Informatics (en) ; Eötvös Loránd University, Teacher Training College Faculty (en) ; ELTE Faculty of Social Sciences (en) ; ELTE Bárczi Gusztáv Special Education Faculty (en) ; ELTE Faculty of Law (en) ; ELTE Faculty of Education and Psychology (en) ; vd
	Scienca Universitato Loránd Eötvös; Eötvös Loránd Tudományegyetem (Budapeŝto)
	Scienca Universitato Loránd Eötvös; Eötvös Loránd Tudományegyetem (Budapeŝto)
	Scienca Universitato Loránd Eötvös; Eötvös Loránd Tudományegyetem
	v • d • r

La budapeŝta Scienca Universitato Loránd Eötvös [otvoŝ] (hungare Eötvös Loránd Tudományegyetem, latine Universitas Budapestinensis de Rolando Eötvös Nominata - vaste konata ankaŭ la mallongigo ELTE) estas la plej malnova kaj plej granda universitato de Hungario, kiu funkcias kontinue. Sian hodiaŭan nomon ĝi ricevis en 1950, laŭ fizikisto kaj akademiano Loránd Eötvös (Roland Eötvös). La institucio apartenas al la Koimbra Grupo, internacia asocio de 41 universitatoj en Eŭropo.

Historio

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Jezuita Universitato de Nagyszombat.

Parto de la kampuso

La universitato fondiĝis en 1635 kiel Jezuita Universitato de Nagyszombat en Nagyszombat (hodiaŭ: Trnava, Slovakio) fare de Péter Pázmány, ĉefepiskopo kaj teologo. Li volis funkciigi la universitaton tuj en Buda-Pest, sed la necesaj konstruaĵoj mankis. Komence la universitato havis nur 2 fakultatojn (filozofian kaj teologian) kaj la gvidanta stabo konsistis el jezuitoj. La jura fakultato ekfunkciis en 1667, la medicina en 1769. La universitato estis deklarita Reĝa Universitato en 1769. Inter 1770-1784 instrua respondeculo estis György Fekete (reĝa juĝisto). La jezuita ordeno estis malpermesita en 1773, la universitato transformiĝis al sekulara instituto. La universitato translokiĝis al Buda en 1777, kie povis studi ankaŭ inĝenieroj kaj bestkuracistoj. Ekde 1784 la universitato funkcias en la najbara Pest (urbo), ekde 1873 pro unuiĝo de Pest kaj Buda la universitato funkcias en Budapeŝto. Ĝi estis nomita Reĝa Universitato de Pest ĝis 1873. Intertempe en 1787 Jozefo la 2-a (Sankta Romia Imperio) fondis veterinaran katedron en la medicina fakultato, post 3 jaroj la katedro jam estis aparta instituto (vidu plu: Veterinara Universitato de Budapeŝto). En 1921 ĝi prenis la nomon Scienca Universitato Pázmány Péter, en 1950 la universitato prenis la novan nomon de Loránd Eötvös.

Dum la Hungara revolucio de 1848 la revolucia stabo unue iris al la universitato por varbi junulojn.

Ĝis 1844 la de universitato la uzata lingvo estis Latino, poste la hungara lingvo. En 1895 laŭ ministra permeso la inaj studentoj rajtis viziti la universitaton.

Post la 1-a mondmilito laŭ nova leĝo judoj rajtis lerni nur en proporcio 20 %. Post la 2-a mondmilito la studentoj povis esti laboristoj aŭ kamparanoj.

Dum Hungara revolucio de 1956 la studentoj plejparte apogis la revolucion.

Disigoj en la universitato

En 1782 oni fondis apartan fakultaton Institutum Geometricum el Reĝa Universitato de Buda por la inĝenieroj havu aparte universitatan nivelon. La hodiaŭa nomo estas Teknika kaj Ekonomia Universitato de Budapeŝto.
- El la supra Teknikuniversitato eligis apartaj fakultatoj por ekonomikistoj en 1948. La hodiaŭa nomo estas Universitato Corvinus de Budapeŝto.
En 1851 la Veterinara Instituto iĝis plene sendependa.
En 1950 la teologia fakultato memstariĝis al aparta Teologia Akademio. La hodiaŭa nomo estas Katolika Universitato Pázmány Péter.
La medicina fakultato forlasis la universitaton en 1951 kaj funkciis plu memstara universitato. Ĝi prenis la nomon Universitato Semmelweis en 1969.
En 1952 estis kreita interne Instituto Lenin. Post 2 jaroj la instituto plene sendependiĝis. Oni instruis kaj la rusan lingvon, kaj leninismon por estontaj instruistoj. En 1957 la instituto Lenin reintegriĝis al la universitato.

Interesaĵoj

Hodiaŭ ĝi havas 8 fakultatojn kaj pli ol 30.000 studentojn.

Laŭ la Academic Ranking of World Universities (Akademia Takso de la Universitatoj de la Mondo) fare de Shanghai-Universitato en 2003, ĉi tiu estas kvalifikita kiel la 2-a plej bona universitato en Hungario, post Scienca Universitato de Szeged.

La universitato ankaŭ havas altlernejan Esperanto-fakon. Vidu la artikolon Esperanto-instruado ĉe ELTE kaj Katedro de Ĝenerala kaj Aplikata Lingvistiko.

Ĝi kontrolas la instituton pri fremdaj lingvoj Idegennyelvi Továbbképző Központ (ELTE-ITK).

Fakultatoj

Fakultato pri ŝtataj kaj juraj sciencoj de 1667
Fakultato difektologia (handikapita) Gusztáv Bárczi de 1900 (ene de ELTE de 2000)
Fakultato pri filozofio de 1635
Fakultato pri informatiko de 2003
Fakultato pri pedagogio kaj psikologio de 2003
Fakultato pri instruo kaj infanĝardenistoj de 1869, (ene de ELTE de 2000)
Fakultato pri sociologio de 2003
Fakultato pri natursciencoj de 1949 [1]

En 1950 la teologia fakultato sendependiĝis kiel akademio, en la sekva jaro la medicina fakultato sendependiĝis kiel Universitato Semmelweis.

Rektoroj (elekto)

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de rektoroj en Universitato de Budapeŝto.

Rektoro József Jakab Winterl

György Dobronoki (1735, 1744, la unua rektoro)
György Zsigmond Lakits, (1772, la unua sekulara rektoro)
József Jakab Winterl (1779, 1790)
Mátyás Vuchetich (1821)
Ignác Frank (1832)
Ede Flórián Birly (1842)
Tivadar Pauler (1861)
Béla Mauritz (1943)
Imre Trencsényi-Waldapfel (1950–1953)
Gyula Ortutay (1957–1963)
Gyula Eörsi (1978-1984)
István Klinghammer (2000–2006)

Studentoj (poste gajnintoj de la Premio Nobel)

Lajos Kossuth

Aliaj plej famaj studentoj

Miĥaelo Babits, poeto
István Bethlen, hungara ĉefministro
Loránd Eötvös, nomdonanto de la universitato
Gyula Juhász, poeto
Dezső Kosztolányi, poeto
Menyhért Lónyay, hungara ĉefministro
Iuliu Maniu, rumana ĉefministro
János Neumann, komputilisto
Lajos Kossuth, hungara nacia heroo
Ignaz Semmelweis, kuracisto
Kálmán Széll, hungara ĉefministro
Pál Teleki, hungara ĉefministro
Mihály Vörösmarty, poeto
Sándor Wekerle, hungara ĉefministro

Pliaj studentoj en ELTE (elekto)

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Studentoj de Universitato de Budapeŝto.

József Antall
Emőke Bagdy
Dénes Berinkey
Péter Boross
Kálmán Darányi
Paul Erdős
Móric Esterházy
Ágnes Heller
György Jánosi
Gyula Kenézy
Radó Kövesligethy
Géza Kresz
Viktor Orbán
Karl Polanyi
Sarolta Steinberger (la unua ina studento-kuracisto en la universitato)
Lipót Szondi

Studentoj, poste instruistoj en ELTE (elekto)

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Studentoj, poste profesoroj en Universitato de Budapeŝto.

Pliaj instruistoj en la universitato (elekto)

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Profesoroj de Universitato de Budapeŝto.

La universitata biblioteko

Vidu ankaŭ

Universitata Biblioteko (ELTE)

Fontoj

[2] Arkivigite je 2015-06-13 per la retarkivo Wayback Machine hungare
oficiala paĝo hungare, angle, germane
[3] hungare, angle

Kategorio Scienca Universitato Loránd Eötvös en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Bibliotekoj