Ĝakarto

Ĝakarto aŭ (Jakarta, oficiale konata kiel Speciala Ĉefurba Regiono Ĝakarto (indonezie Daerah Khusus Ibu Kota Jakarta), estas ĉefurbo kaj havenurbo de respubliko Indonezio. Ĝi estas la plej loĝata urbo en Indonezio kaj unu el plej loĝataj aglomeraĵoj en la mondo. Ĝi estas same la ekonomia, kultura kaj politika centro de la lando.

Ĝakarto (Daerah Khusus Ibukota Jakarta)
indonezie Jakarta
urbo
Flago   Blazono
Oficiala nomo: Daerah Khusus Ibukota Jakarta
Moto: Jaya Raya (venka kaj prosperanta)
Kromnomo: La granda durio
Ŝtato	Indonezio
Insulo	Javo
Subdivido	6  - Norda Jakarto  - Suda Jakarto  - Okcidenta Jakarto  - Orienta Jakarto  - Centra Jakarto  - Miloj da Insuloj
Historiaj regionoj	Granda Barato, Taruma reĝlando Tarumanagara, Reĝlando Sunda
Flughaveno	Flughaveno Halim Perdanakusuma
Tipo de urbo	Aglomeraĵo
Memorindaĵoj	5  - Moskeo Istiqlal  - Nacia Monumento  - Palaco Merdeka  - Taman Mini Indonesia Indah  - Muzeo Wayang
Turo	Ĝakarta Turo
Maro	Java maro
Situo	Ĝakarto
- alteco	7 m s. m.
- koordinatoj	06° 12′ 00″ S 106° 48′ 00″ O (mapo)
Areo	740,28 km² (74 028 ha)
- de lando	662,33 km² (66 233 ha)
- de akvo	6 977,5 km² (697 750 ha)
Loĝantaro	9 580 000 (2010)
- de metropolo	26 600 000
Denseco	12 941,05 loĝ./km²
- de metropolo	26 600 000 loĝ./km²
Fondo	5-a jarcento
- oficiala estiĝo	22-a de junio 1527
Horzono	WIB / OIT (UTC+7)
Poŝtkodo	1xxx0
Telefona antaŭkodo	+62 21
Situo enkadre de Indonezio
Situo enkadre de Azio
Vikimedia Komunejo: Jakarta
Retpaĝo: www.jakarta.go.id
Portalo pri Indonezio

Ĉielskrapantoj (meze Wisma 46) en Ĝakarto

Nacia Monumento en Ĝakarto - Monumen Nasional aŭ Monas

Ĉefvojo en Ĝakarto

Urbodomo de Ĝakarto

Statuo de Arĝuno kun militĉaro, kaj fontano en Centra Ĝakarto

Ĝi situas ĉe la Ĝakarta golfo sur la nordokcidenta marbordo de insulo Javo. En decembro de 2012 la urbo havis 9'761'407 loĝantojn en la propra urbo kaj 13'194'000 kun la aglomeraĵo. Ĝi estas ne nur la plej loĝata urbo en Indonezio sed ankaŭ la plej loĝata en Sudorienta Azio. La oficiala metropola areo, konata kiel Jabodetabek (nomo formita per la kombino de la komencaj silaboj de Jakarta, Bogor, Depok, Tangerang kaj Bekasi), estas la dua plej granda en la mondo.

Establita en la 4a jarcento, la urbo iĝis grava komerca havenurbo por la Sunda Regno. Ĝi estis de facto ĉefurbo de la Nederlanda Hindio (konata kiel Batavia tiam, respektive Batavio). Nuntempe la ĉefurbo pluestis la ĉefurbo de Indonezio ekde la sendependeco de la lando esti deklarita en 1945. La urbo estas nune la sidejo de la Sekretariaro de ASEAN.

Ĝakarto estis listita kiel mondurbo en la esplorado de 2008 fare de la Globalization and World Cities Study Group and Network (GaWC). Baze sur esplorado fare de la Brooking Institute, en 2011 la ekonomia kresko en Ĝakarto rangis la 17a inter la 200 plej grandaj urboj de la mondo, saltinte el ĝis rango de 2007 kiel la 171a. Ĝakarto kreskis pli rapide ol Kuala Lumpur, Pekino kaj Bangkoko.

Historio

La pli frua setlejo, Jaĝakarta ("venkoriĉa urbo"), estis detruita en 1619 far Nederlanda Orienthinda Kompanio. La Kompanio fondis samloke lokon Batavia (en Esperanto Batavio) kiel havenon por la floranta spicokomerco. (Pri la nomo vidu: "Batavoj".)

La urbo estis alinomita dum la dua mondmilito al Ĝakarto. Je la pli frua nomo atentigas nur la valida regiona aŭtokodo "B".

Administraj dividoj

Sunda Kelapa, pliposte nomata Jayakarta, estas la malnova haveno de Ĝakarto. Sunda Kelapa estis la origina loko el kio ekestis Ĝakarto.

Transporto

Ĝakarto havas egan sistemon de rapidaj busoj nomitan TransJakarta kiun oni lastatempe fervore pligrandigis kaj plidensigis. Sistemo de urbaj fervojlinioj nomita KRL Commuter Line aŭ KRL Jabotabek, kurtigo KRL estas kereta rel listrik kio siavice signifas "elektra fervojo", ekzistas kaj ekzistis delonge kaj estas en iomete uzebla stato sed suferas je nesufiĉa kapacito. Nuntempe oni konstruas du pliajn sistemojn, MRT Jakarta (parte subtera malpeza fervojo) kaj LRT Jabodebek (malpeza fervojo).

Urba pejzaĵo

En Ĝakarto troviĝas jam 107 ĉielskrapantoj pli altaj ol 150 m kaj ties kvanto kreskadas rapide. Oni planas konstrui turon Signature Tower Jakarta aŭ Menara Signature Jakarta altan je 638 m. Onidire, ĝi estu plenumita en jaro 2022 .

Turismaj interesaĵoj

Ĉe Ĝakarto troviĝas la plej granda – ankoraŭ ekzistanta – haveno por kargo-velŝipo, Tanjung Priok.

Naskiĝintoj

• Tonke Dragt, verkisto de infanlibroj
• Hella Haasse, verkisto

Ĝemelurboj

1. Novjorko, Usono
2. Los Angeles, Usono
3. Ĉikago, Usono
4. Vaŝingtono, Usono
5. San Francisco, Usono
6. Johannesburg, Sud-Afriko
7. Kaburbo, Sud-Afriko
8. Pretoria, Sud-Afriko
9. Nov-Delhio, Barato
10. Navi Mumbai, Barato
11. Mumbai, Barato
12. Dubajo, Emirlandoj
13. Abu Dabio, Emirlandoj
14. Ĝido, Saud-Arabio
15. Rijado, Saud-Arabio
16. Amsterdamo, Nederlando
17. Roterdamo, Nederlando
18. Tokio, Japanio
19. Osako, Japanio
20. Kingstono, Jamajko
21. Meksikurbo, Meksiko
22. Sao Paulo, Brazilo
23. Montevideo, Urugvajo
24. Istanbulo, Turkio
25. Berlino, Germanio
26. Pjongjango, Nord-Koreio
27.  Singapuro, Singapuro
28. Manilo, Filipinoj
29. Kuala Lumpur, Malajzio
30. Seulo, Sud-Koreio
31. Teherano, Irano
32. Pekino, Ĉinio
33. Parizo, Francio
34. Londono, Anglio
35. Budapeŝto, Hungario
36. Kairo, Egipto

Vidu ankaŭ

• Listo de milionurboj
• Plej grandaj urboj (laŭ loĝantaro)

Eksteraj ligiloj

• Ĝakarto en retgazeto Nia Mondo