Marto de 2010

marto
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31
aranĝo de 2024 tagoj

Jen listo de okazaĵoj en marto 2010.

1-a de marto

• Rusio malfermis la kontrolejon "Supra Lars" — "Kazbegi", situanta sur la Kartvelia milita vojo, en Nord-Osetio. Ĉi tiu ununura kontrolejo ĉe la tera limo de Kartvelio estis fermita de Rusio en 2006, laŭ oficiala versio — por riparo. Trapasi la kontrolejon oni povas nur per aŭto.
• En la londona flughaveno Heathrow estis kaptita la eksa bosnia prezidanto Ejup Ganić. La serba kortumo akuzas lin pri militkrimoj, inkluzive de mortigo de la vunditaj jugoslavaj militistoj en majo 1992 en Sarajevo. Entute la serba kortumo postulas areston kaj ekstradicion de 19 bosniaj oficialuloj.
• En Germanio estis liberigita post kvin jaroj de malliberigado publicisto kaj eldonisto Ernst Zündel, kondamnita pro sia neado de Holokaŭsto. Ĉe la pordegoj de prizono 69-jaran Zündel renkontis ĉirkaŭ 20 subtenantoj kun floroj en manoj.

2-a de marto

• En la inguŝa vilaĝo Ekaŝevo (Rusio) dum militista operacio estis mortigita la ideologo de ĉeĉenaj batalantoj laŭ kromnomo Said Burjatskij (esperante Said el Burjatio; la vera nomo — Aleksandr Tiĥomirov). Poste batalantoj konfirmis tiun informon, sed diris, ke la evento okazis la 3-an de marto.

3-a de marto

• La registaro gvidata de Julija Timoŝenko estis eksigita de la ukraina parlamento.
• La raporto de la Komitato pri internaj aferoj de la brita parlamento sciigas, ke ekde 1999 kokaino iĝis duoble malmultekosta kaj nun la unufoja dozo kostas en Britio inter 2 kaj 8 britaj pundoj, tio estas malpli ol taso da kafo aŭ pindo da biero. Samtempe la kvanto da kokainuzantoj kreskis kvinoble. En 2008 pro kokainuzado mortis 235 britoj.

6-a de marto

• Nokte mortigis sin Mark Linkous, kiu estis kunfondinto de la muzika grupo Sparklehorse. Ties lasta albumo "The Dark Night of the Soul" pro konflikto kun EMI estis publikigita en 2009 nur Interrete. Oficiale konsumantoj povis aĉeti nur la kompilon de fotoj fare de Mark Linkous, en kiun ankaŭ estis enmetita pura CD-R kun la surskribo: "Laŭ juraj kialoj la disko ne enhavas muzikon. Uzu ĝin laŭ sia deziro".

7-a de marto

• "The Hurt Locker" gajnas ses Oskar-premiojn, inklude de la plej bona filmo, kaj la plej bona reĝisoro, Kathryn Bigelow (unua virino kiu gajnas tiun premion en la historio de la premioj).
• Je la nokto antaŭ la 7-an de marto estis atakitaj tri vilaĝoj apud la urbo Jos (urbo), ĉefurbo de la niĝeria subŝtato Plateau. Almenaŭ 200 loĝantoj estis mortigitaj. Viktimoj estis kristanoj fulboj, murdistoj — islamanoj beromoj. En januaro 2010 dum interetnaj tumultoj pereis almenaŭ 450 homoj. Kialoj verŝajne estas ekonomiaj konfliktoj inter nomadoj fulboj kaj fiksloĝantoj beromoj.

8-a de marto

• Kalifornia senatano Roy Ashburn, vaste konata kiel kritikisto de la seksaj malplimultoj, dum la intervjuo de la kalifornia radiostacio KERN agnoskis sin gejo. La 3-an de marto li estis arestita post vizito en geja klubo en Sakramento pro aŭtostirado je ebria stato. En aŭto kun la senatano estis alia viro.

9-a de marto

• En Londono forpasis Andree Peel, la heroino de la Franca rezistado, kiu helpis transpasigi el okupita Francio pli ol 100 britaj kaj usonaj pilotoj. Agento Roza estis arestita de nazioj kaj veturigita al la koncentrejo Buchenwald, kie ŝin oni preskaŭ pafmortigis. Ŝi havis 105 jarojn.
• Usona repisto Lil Wayne estis kondamnita al 12-monata malliberigo pro kontraŭleĝa posedo de armilo.
• Oni sciigas, ke iranaj aŭtoritatoj malpermesis al la eks-prezidanto Mohammad Ĥatami forlasi la landon. Pli frue oni faris similan malpermeson rilate al aliaj famaj opoziciuloj — Mohammad-Taĝi Karubi (filo de Mehdi Karubi) kaj poetino Simin Behbahani.
• La nova ukraina prezidanto Viktor Janukoviĉ deklaris, ke la rusa lingvo ne fariĝu la dua oficiala lingvo de la lando. Laŭ li, ĉi tiun statuson havu nur la ukraina lingvo.
• AFP sciigis, ke indoneziaj sekretservoj pafmortigis ĉe la limo de Ĝakarto la gvidanton de la islama radikala grupaĉo "Ĝemaa Islamija", kiu estis konata kiel Dulmatin. Oni supozis lin partopreni eksplodigojn en 2002 en Balio. Tiam pereis pli ol 200 homoj, plejparto el kiuj estis alilandanaj turistoj. Usono anoncis antaŭe, ke iu ajn kaptinta lin ricevos 10 milionojn da usonaj dolaroj.
• La haitia prezidanto René Préval deklaris, ke la lando ne plu bezonas provizadon de manĝo kaj akvo. Laŭ li, daŭrigado de tiaj helpoj povus damaĝi la enlandan ekonomion, kiu devas memstare provizi haitianojn. Tamen reprezentantoj de internaciaj organizaĵoj diris, ke akvo kaj nutraĵo estas plu bezonataj, ĉar multaj loĝantoj ne povas aĉeti ilin.
• AFP sciigis pri (ebla) eltrovo en nikozia tombejo de la restaĵoj de la kipra prezidanto Tasos Papadopulos. Li regis la landon inter 2003 kaj 2008 kaj forpasis en decembro 2008 pro pulma kancero. En la nokto antaŭ la 11-a de decembro 2009 liaj restaĵoj estis ŝtelitaj el tombejo apud Nikozio. La decidan vorton nun diros ekspertizistoj.

10-a de marto

• "La Rafle", eventofara filmo pri Rastado de la Vintra Ciklodromo, okazinta la 16-an de julio 1942, aperas hodiaŭ sur ekranoj de francaj kinejoj.

11-a de marto

• La nova ĉefministro de Ukrainio estis elektita Nikolaj Azarov, la gvidanto de la Partio de regionoj.
• Oni sciigis, ke 70 kardeloj, antaŭnelonge forprenitaj de uzbekia civitano fare de la kazaĥia dogano, estis vivmortigitaj en la Petropavlovska entrepreno por utiligado de malmolaj hejmaj rubaĵoj. Ilia eksa posedanto diris, ke li kaptis la birdojn en Rusujo, el kiu li revenis hejmen trans Kazaĥio. Li klarigis, ke en Uzbekio tiaj birdoj estas tre maloftaj, do li decidis iom profitiĝi. La kazaĥia bestkuracada servo postulis ekzameni ĉiujn birdojn aŭ mortigi ilin. Ekzamenado de unu birdo kostus 10 milojn tenge (ĉirkaŭ 70 usonaj dolaroj). Kiu decidis vivbruligi kardelojn, ankoraŭ ne estas sciigite.

12-a de marto

• Mortas en Valadolido la romanisto Miguel Delibes, unu el la plej prestiĝaj kastiliaj verkistoj.
• Rezulte de breĉiĝo de la akvobaro de la akvorezervejo Kizil-Agaŝ (Almata provinco, Kazaĥio) pereis almenaŭ 20 kaj estis translokigitaj centoj da homoj. La inundo forlavis almenaŭ 60 domojn.
• En la pakistana urbo Lahore du kamikazoj eksplodigis sin apud armeaj eskortoj. 40 homoj pereis, pli ol 80 estis vunditaj.

13-a de marto

• Panikon en Kartvelio kaŭzis televida programero de la loka kanalo „Imedi“, kiu imitis informojn pri invado de rusia armeo. Malgraŭ ke komence de la programero estis averto, ke temas pri imito, la novaĵoj estis amase miskomprenitaj. Opozicia politikistino Nino Burĝanadze, akuzita pri „perfido“ dum la imagata invado, promesas juĝprocezi kontraŭ „Imedi“.
• En la pakistana urbo Saidu Sharif eksplodigis sin kamikazo. Pereis almenaŭ 10 homoj kaj 37 estis vunditaj.

14-a de marto

• Oni sciigis, ke el muzeo en Tokio estis ŝtelita la plej unua medalo, ricevita dum la unua Somera Olimpiko de 1896 en Ateno. Ĝin gajnis la germana altsaltisto Hermann Weingärtner. Post forpaso de sportisto lia familio transdonis la medalon al japana gimnasto Yukio Endō, kio okazis dum la Somera Olimpiko de 1964 en Tokio.
• La nederlanda Partio de frateca amo, libero kaj diverseco deklaris pri sia memlikvido. Ĝi estis establita en 2006 kaj postulis malaltigon de la aĝo de konsento por seksumado de 16 ĝis 12 jaroj, legalizon de zoofilio, infana pornografio kaj pezaj narkotaĵoj. Partianoj faris tiun decidon, ĉar duafoje ili ne sukcesis kolekti 600 subskribojn, necesajn por partopreno de ilia partio en parlamenta balotado.

15-a de marto

• La direktoro de la Centro Simon Wiesenthal, Efraim Zuroff, diris dum scienca priĥolokaŭsta konferenco, komenciĝinta en Rigo, ke baltiaj landoj ne deziras agnoski partoprenon de siaj civitanoj en kontraŭjudaj krimoj, faritaj dum la Dua Mondmilito kaj eĉ heroigas lokajn kunlaborantojn kun nazioj. Same, laŭ li, agadas orienteŭropaj landoj.

17-a de marto

• En Moskvo dum la konstruado de konduktotubo estis eltrovita subgrunda arsenalo, konservinta de la Dua mondmilito. Sapeistoj elprenis de ĝi 916 obusojn. La arsenalo troviĝis sur la prospekto omaĝe al marŝalo Georgij Ĵukov.
• La Programo de la Unuiĝintaj Nacioj pri Disvolvado nomumis la hispanan artiston Antonio Banderas Ambasadoro de bona volo.
• Usonaj senpilotaj aviadiloj bombardis la domon ĉe la limo de Pakistano kaj Afganio, kie troviĝis Hussejn al-Jemeni, unu el gvidantoj de Al-Kaida. La teroristo estis murdita.

20-a de marto

• En Moskvo ekbrulis negoc-centro. Dum ties estingado, daŭrinta kvin horojn, pereis la ĉefa fajrbrigadisto de la urbo Jevgenij Ĉerniŝov. Li elirigis grupon da homoj el brulanta domo kaj denove revenis tien por kontroli ĉeeston de aliaj.

21-a de marto

• La kartvelia prezidanto Miĥail Saakaŝvili deklaris Novruzon nacia festo kaj gratulis pri tio azerojn, loĝantajn en la lando.

22-a de marto

• Forpasis pro kancero la fama rusia kantistino Valentina Tolkunova. Ŝi enmalsanulejiĝis tuj post la lasta koncerto en Mogilov (Belorusio) la 16-an de marto. Valentina Tolkunova havis 63 jarojn.

27-a de marto

• Sur la Trotuaro de famo en Holivudo estis farita la stelo omaĝe al Dennis Hopper. 73-jara aktoro suferas pro prostata kancero je la lasta stadio, tamen li ĉeestis la ceremonion.
• Forpasis Vasilij Smislov, la fama soveta, rusia ŝakisto, la 7-a ŝakmondĉampiono (1957).

28-a de marto

• La ĉefministro de Tajlando Abhisit Vejjajiva anoncis sian konsenton lanĉi intertraktadon kun protestantoj. Ekde la 12-an de marto en Bangkoko protestas ĉirkaŭ 100 miloj da homoj.

29-a de marto

• Okazis du atencoj en metroo de Moskvo (Rusio) en metrostacioj Lubjanka kaj Park Kulturi, sekve de kio pereis 38 kaj estis vunditaj 64 homoj. Detaloj troviĝas en Vikinovaĵoj.
• La germana kancelierino Angela Merkel dum sia vizito al Turkio deklaris, ke ŝi konsentas pri ekfunkciado en Germanio de lernejoj kun turklingva instruado. Pli frue ŝi diris, ke tio malhelpus la integradon de turkaj enmigrintoj en la germanan socion. Tiu diskuto kaŭzis malplibonigon germana-turkaj interrilatoj.
• La fama kantisto Ricky Martin publike elŝrankiĝis, tio estas malkovris ke li estas samseksemulo.

30-a de marto

• Estis identigitaj la kadavroj de la du kamikazinoj, kiuj la 29-an de marto eksplodigis sin en la Moskva metroo. Je la nokto al la 30-a de marto la kvanto de pereintoj atingis 38, ĉar en malsanulejo forpasis morte vundita virino. La 30-a de marto estis deklarita en Moskvo funebra tago. Detalojn vidu en Vikinovaĵoj.
• Tribunalo de Kuvajto kondamnis al la mortopuno 23-jaran Nasra Jusef Moĥammed al-Enezi, kiu la 15-an de aŭgusto 2009 bruligis tendon dum la edziĝofesto de sia edzo, kiu decidis ekhavi duan edzinon. Rezulte de tio pereis 57 virinoj kaj infanoj (laŭ loka tradicio viroj festis en aparta tendo).
• En Ĉinio ĉesis funkcii la serĉilo Google. Vizitantoj de la retpaĝo Google.cn estis aŭtomate transdirektitaj al ties honkonga varianto Google.com.hk.
• Ĉesis funkcii la domajno .yu, apartenita al ne plu ekzistanta Jugoslavio.

31-a de marto

• Matene je 08:45 en la centro de la dagestana urbo Kizlar (Rusio) kamikazo eksplodigis sin. La povo de la eksplodo egalis al ĉ. 200 kg je TNT-ekvivalento. Rezulte de tio pereis du milicanoj kaj virino, hazarde preteririnta. Post 20 minutoj, kiam ĉe la loko jam laboris milicanoj, savistoj kaj fajrbrigadanoj, tien aliris dua kamikazo, vestita kiel milicano, kaj faris novan eksplodon. La povo de tiu estis ĉ. 1,5 kg da TNT-ekvivalento. Rezulte de la dua terora ago 12 homoj pereis (el ili 9 estis milicanoj) kaj estis vunditaj inter 23 kaj 29. Detalojn vidu en Vikinovaĵoj.
• Vespere en Interreto estiĝis la videoparolado de la fifama ĉeĉena separatisto Doku Umarov, kiu prenis al si respondecon pri la teroraj agoj en la Moskva metroo kaj la urbo Kizlar. Li deklaris, ke tio iĝis la la venĝo pro sekretoperacio, kiun faris la Federacia servo pri sekureco en Inguŝio la 11-an de februaro 2010. Li ankaŭ minacis fari novajn terorajn agojn. Vidu detalojn en Vikinovaĵoj.
• Je la nokto la parlamento de Serbio aprobis la rezolucion, kiu kondamnas la masakron en Srebrenica kaj enhavas pardonpetojn al parencoj de viktimoj. Tamen la vorto genocido ne estis uzata.