Leipzig

Leipzig [LAJPciŝ] (esperantigite Lepsiko, Lejpcigo kaj Lajpcigo) estas eksterdistrikta urbo en Germanio. Ĝi troviĝas en la federacia lando Saksio kaj estas administra centro de samnoma distriktaro. La urbo estiĝis en la jaro 1015 el slava setlejo kun la nomo Lipsk (= loko de tilio). Ekde 1165 ĝi ekhavis urborajtojn. La urbo situas borde de la rivero Blanka Elster.

Leipzig
Leipzig (Germanio) DEC
urbego • urbo • ĉefregioncentro • urba komunumo de Germanio • urban district in Saxony
Ĝemelurboj Kievo • Klaipėda • Adisabebo • Birmingham • Bolonjo • Brno • Frankfurto ĉe Majno • Hanovro • Hustono • Liono • Nankino • Plovdiv • Tesaloniko • Travnik • Herclija • San-Paŭlo • Krakovo • Bamako • Ho-Ĉi-Min-urbo vd
Administrado
Federacia lando	Saksio
Distriktaro	Distriktaro Leipzig
Distrikto	eksterdistrikta urbo
Urborajtoj	Urbo (Stadt)
Telefona antaŭkodo	0341
Poŝtkodo	04003–04357
Aŭtomobila kodo	L
Oficiala Municipokodo	14713000
NUTS	DED51
Politiko
Komunumestro	Burkhard Jung
Adreso de la administrejo	Neues Rathaus Martin-Luther-Ring 4-6 04109 Leipzig
Demografio
Loĝantaro	616093 (stato 2022-12-31) [fonto: landa statistika oficejo]
Geografio
Geografia situo	51° 20′ N, 12° 23′ O (mapo)51.3412.375
Alto super la marnivelo	113 m
Areo	297,60 km²
Oficiala retejo	https://www.leipzig.de/

Horzono: GMT+1h (+2h de aprilo ĝis oktobro)

Aspekto

Nuntempe Leipzig estas grava centro de internaciaj foiroj. La Lepsika foiro (germane Leipziger Messe) estas grava komerca foiro, kiu ekestis antaŭ preskaŭ jarmilo.

Ankaŭ el scienca kaj kultura vidpunkto la urbo ludas centran rolon: gravaj eldonejoj fondiĝis ĉi tie, same kiel la Deutsche Bücherei (= Germana Biblioteko) kiu kolektas ĉiun germanlingvan publikaĵon; krome la urbo disponas pri renomaj teatroj, koncertejoj, muzeoj, kabaredoj, botanika ĝardeno kaj bestĝardeno. La universitato de Leipzig, fondita en la jaro 1409, estas la dua plej malnova universitato de Germanio.

La Nikolao-kirko ne famiĝis nur pro sia arkitektura valoro: En la jaro 1989 ĉi tie ĉiulunde kunvenis la kontraŭuloj de la orientgermana registara politiko kaj – kvankam parto de ili nur volis atingi pli humanan socialismon – ili kuniniciatis la reunuiĝon de Germanio en 1990.

Silueto de Leipzig

Vidindaĵoj

Nikolaikirche Leipzig

Kirkoj kaj sinagogoj

• Johano-preĝejo
• Kirko Sankta Triunuo, katolika
• Paulinerkirche
• Preĝejo Sankta Nikolao
• Reformita preĝejo de Lepsiko
• Rusa kirko de Lepsiko
• Sinagogoj de Lepsiko (pereintaj)
• Thomas-preĝejo

Muzeoj kaj arĥivoj

• Bach-arĥivo
• Etnografia muzeo de Lepsiko
• Forumo pri la historio de nuntempo
• Germana muzeo de libroj kaj skribo
• Malnova Nikolaj-lernejo
• Mendelssohn-domo
• Museum der bildenden Künste
• Muzeo pri muzikinstrumentoj de la universitato
• Muzeoj Grassi
• Schumann-domo
• Stadtgeschichtliches Museum Leipzig

Aliaj

Malnova urbodomo de Lepsiko, 2013.

• City-turdomego
• Frege-domo
• Gewandhaus
• Auerbachs Keller
• Korto Barthel
• Malnova Bach-monumento
• Malnova urbodomo de Lepsiko
• Mendelssohn-monumento
• Monumento por la Batalo de Leipzig
• Nova Bach-monumento en Lepsiko
• Nova urbodomo de Lepsiko
• Regna tribunalo
• Romanus-domo
• Zoo de Lepsiko
• Zum Arabischen Coffe Baum

Servoj

• Saksa Akademio de Sciencoj

Esperanto Lepsiko

En Leipzig antaŭ la Dua Mondmilito estis la sidejo de la Esperanto-Instituto por la Germana Respubliko kaj de la konata Esperanta eldonejo "F. Hirt und Sohn". En la urbo okazis la 9-a kongreso de SAT la 4-an ĝis 10-an de aŭgusto 1929 kun ĉirkaŭ 650 partoprenantoj el 22 landoj. Lepsiko estis naskiĝurbo de Walter Lippmann. Tie propagandis Elisabeth Wunderlich. En Lepsiko agadis proletaj esperantistoj kaj estis presita literaturo fare de eldonejo EKRELO. En la jaro 2022 iom vegetas la Esperanto-vivo.

Lokaj esperantistoj

• Wolfram Diestel;
• Walter Lippmann;
• Elisabeth Wunderlich;

Famuloj kun rilatoj al Lepsiko

• Abraham Gotthelf Kästner, matematikisto
• Aleksandro Nikolajeviĉ Engelhardt, militisto kaj sciencisto
• Alfred Wanckel. arĥitekto
• Bruno Schäfer, skulptisto
• Caspar Cruciger la malplijuna, teologo
• Christian Daniel Beck, filologo
• Christian Führer, pastoro, rezistadmovadano kaj bonfarulo
• Franz Dominic Grassi, komercisto kaj mecenato
• György Garay, hungara violonisto
• Hermann Knaur, skulptisto
• Johann Andreas Bose, historiisto
• Johannes Eck, teologo romkatolika; konatas liaj disputoj kaj retorikaĵoj, i.a. kontraŭ Marteno Lutero en Lepsiko.
• Karl Meister, klasika filologo
• Karl Ludwig Reimer, kemiisto, esploristo, kiu malkovris la sintezon de la aspirino elde la fenolo, kiun li disvolvis kune kun Ferdinand Tiemann, lia antikva kunlaboranto en Berlino, en 1876
• Kurt Kluge, verkisto kaj skulptisto
• Max Beckmann, pentristo kaj grafikisto kies verkaro estas simbolo kaj analizo de la homoj subigitaj al la detruantaj fortoj de tiu tempo.
• Nikolaus Krell, saksia kanceliero
• Samuel Linde, pola leksikografo, lingvisto, tradukisto, studento kaj lekciisto
• Ulrike von Levetzow, amikino kaj la lasta amo de Johann Wolfgang von Goethe
• Wilhelm Dindorf, filologo

Sporto

Inter la 9a de junio kaj la 9a de julio 2006 en Germanio okazis la Futbala Mondpokalo, interalie en Leipzig. En la tute trakonstruita stadiono, kiu dum la turniro havis 38 898 sidlokojn, okazis pluraj maĉoj.

La RB Leipzig (prononco [ER be: LAJPcik], oficiala nomo RasenBallsport Leipzig e. V.) estas sporta klubo el la urbo Leipzig (Lepsiko). Ĝia unua vira teamo en la unua germania ligo de futbalo - Bundesliga dum la sezono 2017/18 akiris la 6-an pozicion (do konsideratas la 6-a plej bona futbalteamo de Germanio).

Interesaĵoj

• 26.11.2022: Urba konsilio ŝanĝis nomon de la strato antaŭ rusa konsulejo al Boris Romanĉenko Strasse, 96-jara mortigita ukraino dum la Invado de Rusio en Ukrainion

Partneraj urboj

Inter la partneraj urboj estas:

• Klaipėda, Litovio

Bildaro

• 
  memorejo pri la batalo de nacioj dum 1813
• 
  Augustusplatz
• 
  Neues Rathaus

Literaturo

• Kolbe, Ino 1996 : Zur Geschichte des Deutschen Arbeiters-Esperanto-Bundes in Leipzig (Westsachsen), Teil I und II, Landesverband Sachsen des Deutschen Esperanto-Bundes e.V., Leipzig, 135 p.

Vidu ankaŭ

• S-Bahn Mitteldeutschland
• Tramtransporto en Leipzig

Eksteraj ligiloj

• Oficiala retejo (en la germana, angla, franca, hispana kaj pola)