Boro

kemia elemento kun simbolo B kaj atomnumero 5

Boro[1]Borio[2] estas kemia elemento de la perioda tabelo kun la simbolo B kaj atomnumero 5. Ĝi estas duvalenta metaloido.



B

Al

BeboroC

He 2s2 2p1

11 B
5
↓Perioda tabelo de elementoj↓
kemia elemento • simpla substanco • lithophile
metaloido
Ĝeneralaj informoj
Nomo (latine), simbolo, numero boro (borium), B, 5
CAS-numero 7440-42-8
Loko en perioda tabelo 13-a grupo, 2-a periodo, bloko p
Karakteriza grupo Metaloidoj
abundeco en terkrusto 0,001 %
Nombro de naturaj izotopoj 2
Aspekto nigra aŭ bruna solido
Atomaj ecoj
Relativa atompezo 10.806-10.821 amu
Atomradiuso 85 pm
Kovalenta radiuso 84 pm
Radiuso de van der Waals 192 pm
Elektrona konfiguracio He 2s2 2p1
Elektronoj en ĉiu energia ŝelo 2; 3
Oksidiĝa nombro 0, +1, +2, +3
Fizikaj ecoj
Materia stato solida
Kristala strukturo romboedra
Denseco 2,46 g/cm3
Malmoleco 9,3 (Mohs-skalo)
Magneta konduto diamagneta
Bolpunkto 4000 °C (4273,15 K)
Molvolumeno 4,45 · 10−6 m3/mol
Specifa varmokapacito 1026 J/(kg · K)
Elektra rezistivo 1,0 · 106 Ω · m
Termika konduktivo 27,4 W/(m · K)
Diversaj
Elektronegativeco 2 (Pauling-skalo)
Joniga energio 800,6 kJ/mol
Izotopoj
Izotopo Naturapero t1/2 radioaktiveco de disfalo Energio de disfalo MeV Produkto de radioaktiva disfalo
10B 19,9 % estas stabila kun 5 neŭtronoj
11B 80,1 % estas stabila kun 6 neŭtronoj
12B sinteza 20,2 ms β− 13,5 12C
Se ne estas indikite alie, estas uzitaj unuoj de SI kaj SVP.

Ĝi abundas en la naturo en la mineralo borakso (Na2B4O7•10H2O).

Historio

redakti

Mineraloj enhavantaj boron estas ekspluatitaj ekde antikveco ekde pluraj civilizacioj, interalie por fabriki vitron.

Boro

Boro estis izolita en 1808 (sed ne kiel aparta elemento) de Sir Humphry Davy, Louis Joseph Gay-Lussac kaj la barono Louis-Jacques Thénard (1777-1857)[3]. Jöns Jacob Berzelius malkovris boron kiel elementon en 1824.

Oni uzas boron interalie...

Komponaĵoj

redakti

Bildaro

redakti

Referencoj

redakti
  1. Boro rekomendita de L.L. Zamenhof en PIV [1]
  2. Borio rekomendita de Zdeněk Pluhař: Sistema ĥemia nomenklaturo en Esperanto (2011, 2-a versio) [2] paĝo 15.
  3. Personensuche (angle)

Vidu ankaŭ

redakti