Pekino
Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Pekino (apartigilo) |
Pekino[1][2] (malofte Bejĝingo[3][4] aŭ laŭ la pinjina metodo de EPĈ - Bejĝjingo; ĉine 北京, pinjine: Běijīng, /pèi.tɕíŋ/ [pejĉing] aŭskulti) estas la ĉefurbo de la Popola Respubliko Ĉinio, kaj la politika, diplomatia, financa, ekonomia, eduksistema, esplora, turisma, sporta, trafika kaj kultura centro de la lando, kaj unu el la plej grandaj metropoloj kun internacia influhavo de Ĉinio.[5] Pekino estas la 15-a laŭ la Listo de Mondaj Ĉefurboj.[6]
Pekino | |
ĉine 北京, pinjine Běijīng | |
Ĉefurbo | |
Oficiala nomo: 北京 | |
Lando | Ĉina Popola Respubliko |
---|---|
Historiaj regionoj | 4
|
Metroo | Metroo de Pekino |
Konataj lokoj | 5
|
Situo | Pekino |
- alteco | 43,5 m s. m. |
- koordinatoj | 39° 54′ 20″ N 116° 23′ 29″ O / 39.90556 °N, 116.39139 °O (mapo) |
Areo | 16 808 km² (1 680 800 ha) |
Loĝantaro | 17 550 000 (2009) |
Denseco | 1 044,15 loĝ./km² |
Parkoj | Beihai Parko, Zoologia ĝardeno |
Estiĝo | 3-a jarmilo a.K. |
Urbestro | Yin Yong (ekde 28-a de oktobro 2022) |
Ĉefsekretario | Yin Li (尹力) (ekde la 13an de novembro 2022) |
Horzono | GMT (UTC+8) |
Poŝtkodo | 100000 - 102600 |
Telefona antaŭkodo | +86/10 |
Aŭtokodoj | 京A, C, E, F, H, J, K, L, M, N, P 京B (taksio) 京G, Y (antaŭurbe) |
IHD | 0.891 — tre alta |
ISO 3166-2:CN | CN-BJ |
Floroj de urbo | Ĉina rozo, Krizantemo |
Somera olimpiko | Somera Olimpiko 2008 |
Situo enkadre de Azio
| |
Situo enkadre de Ĉinio
| |
Urba mapo
| |
Vikimedia Komunejo: Beijing | |
Retpaĝo: www.beijing.gov.cn | |
Laŭ la stato de 2010, ĝi estas la plej loĝata ŝtata ĉefurbo en la mondo kun 19,6 milionoj da loĝantoj sur areo de 16,4 miloj da kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 1 195 loĝantoj/km² [7]. Estante grandurbego, Pekino estas la dua plej granda ĉina urbo laŭ loka loĝantaro post Ŝanhajo.
Ĝi situas en la nordorienta parto de la ŝtato, malantaŭ la montaroj YànShan (燕山) kaj TàiHángShan (太行山) en la oriento, estas ĉirkaŭita de Hebei-provinco kaj najbare de Tianjin.
La historio de la urbo havas 3400 jarojn proksimume kaj ankaŭ estis la ĉefurbo dum la dinastioj Yuan (元朝), Ming (明朝) kaj Qing (清朝). Tial ĝi estas unu el la plej antikvaj grandurboj de la mondo, kun historio de pli ol tri jarmiloj. Ĝi ĝuis de strategia loko kiel rezidejo de la imperiestro kaj disponis de urbomuregoj kaj fortikaĵoj. La urbo estas fama pro siaj luksaj palacoj, temploj, parkoj, ĝardenoj, tomboj, muregoj kaj pordegoj.[8] Ĝi havas sep lokojn kiel Mondajn heredaĵojn de Unesko — nome la Malpermesita Urbo, Ĉiela Altaro, Somera Palaco, Mingaj tomboj, Zhoukoudian, kaj partoj de la Granda Ĉina Muro kaj de la Granda Kanalo de Ĉinio — ĉiuj el kiuj estas popularaj turismaj altiraĵoj.[9] Siheĝŭanoj (kortohejmoj), nome la tradicia domostilo, kaj la hutongoj, nome mallarĝaj stratetoj inter siheĝŭanoj, estas gravaj turismaj altiraĵoj kaj estas abundaj en urba Pekino.
Nomo
redakti北京 (pinjine: Beijing; EPĈ-a metodo: Bejĝjing) signifas "ĉefurbo de la nordo". Tio ankaŭ estas konata kiel mallongigite: 京, antikv-nome: 燕京, aŭ 北平 "paco en la nordo"). Esperanta "Pekino" estiĝis laŭ la 15-a regulo el la pola "Pekin", la rusa "Пекин" [Pekin], la germana "Peking", hispana "Pekín" kaj la franca "Pékin", kiuj estas el la prononco de la malnova ĉinlingvo ĝis la komenco de la 18a jarcento.
Historio
redaktiAntikva epoko
redaktiLa historio de la urbo estas tre antikva, image reiri ĝis pli ol 3000 jaroj malantaŭ. Dum la Periodo de Printempo kaj Aŭtuno kaj de la batalantaj reĝlandoj (770 a.K. - 221 a.K.) la reĝado de Ji (蓟国) havis ĝian ĉefurbon kie hodiaŭ troviĝas Pekino.
Dum la dinastioj Qin (秦), Han (汉) kaj dum la periodo de la tri reĝlandoj, Pekino estis en la norda limo de la imperio. La urbo ŝanĝis la nomon multaj fojoj: Jichéng (蓟城), Yànduo (燕都), Yànjùn (燕郡), Youzhou (幽州) aŭ (涿郡). Dum la Dinastio de Tang (唐) nomiĝis Youzhou (幽州).
Dum Yuan-dinastio (元朝), Pekino fariĝis la ĉefurbo de la granda imperio, nome Dadu (大都).
En la komenco de Ming-dinastio (明朝), ekestis la nomo Beiping - 北平, kaj tiama ĉefurbo estis Nankino. Baldaŭ Yan-reĝo Zhu Di (朱棣) ekkapte fariĝis imperiestro kaj igis Beiping-n kiel ĉefurbon – Pekino. Je la komenco de la jaro 1421, Ming-dinastio ektranslokis sian ĉefurbon de Nankino al Pekino.
Imperiestro Shunzhi de Qing-dinastio (清朝) ekestis en Pekino per la sama urbnomo. Tiam manĉuroj rajte loĝis en la interna urbo kaj hanoj devige loĝis en la ekstera urbo.
Moderna epoko
redaktiPost 1911, Respubliko de Ĉinio prenis Nankinon kiel ĉefurbo, signife: ĉefurbo en la sudo. Samjare Ĝuan Ŝikai translokis la ĉefurbon en Pekinon. Dum la Beiyang registaro, tramo ekestis en Pekino, ankaŭ Ĉinghŭa Universitato kaj Pekina Universitato.
Je la jaro 1937, Beiping estis okupita de Japana armeo. Ĝi ŝanĝis la nomon kiel Pekino-n. Renomiĝis Beiping post la kapitulaco de Japanio.
Je la 31-a de januaro 1949, generalo de Kuomintango Fu Zuoyi kun Ĉina Komunisma Partio faris la pacan interkonsenton, kaj volonte kapitulacis al la komunisma partio. Sekve Ĉina Liberiga Armeo pace eniris la urbon Beiping. Estis decidita samjare, ke ŝanĝu Beiping-n en Pekinon, kiu ekfariĝis la ĉefurbo. Je la 1-a de oktobro 1949, Mao Zedong proklamis la fondon de la Ĉina Popola Respubliko.
Geografio kaj klimato
redaktiPekino situas en la nordokcidento de Nord-Ĉina Altebenaĵo, najbare de Taihang Montaro kaj Ĝan Montaro. Pekino najbaras kun Tianjin, kaj estas kune ĉirkaŭitaj de Hebei-provinco, Averaĝa alto super la marnivelo estas je 43.5 m. La rivero Ĝongdingo fluas tra la urbo en la sudokcidento.
Klimato de Pekino estas musono de Mezvarma Zono, varmega kaj pluvofta en somero, frosta kaj seka en vintro. Averaĝa temperaturo estas 11.5 °C. Plej malvarma monato estas Novembro, ekstrema malvarma temperaturo estas ĝis −33.1 °C (je la 23-a de februaro 1966), ekstrema varmega je 43.8 °C (je la 15-a de junio 1942).
Monato | Jan | Feb | Mar | Apr | Maj | Jun | Jul | Aŭg | Sep | Oct | Nov | Dec | Jaro |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Avĝ alta temperaturo [[Celsius| °C]] ([[Fahrenheit| ℉]]) | 1.6 (35) | 4.0 (39) | 11.3 (52) | 19.9 (68) | 26.4 (80) | 30.3 (87) | 30.8 (87) | 29.5 (85) | 25.8 (78) | 19.0 (66) | 10.1 (50) | 3.3 (38) | 17.7 (64) |
Avĝ malalta temperaturo [[Celsius| °C]] ([[Fahrenheit| ℉]]) | -9.4 (15) | -6.9 (20) | -0.6 (31) | 7.2 (45) | 13.2 (56) | 18.2 (65) | 21.6 (71) | 20.4 (69) | 14.2 (58) | 7.3 (45) | -0.4 (31) | -6.9 (20) | 6.5 (44) |
Precipitaĵo mm (colo) | 2.6 (0.1) | 5.9 (0.23) | 9.0 (0.35) | 26.4 (1.04) | 28.7 (1.13) | 70.7 (2.78) | 175.6 (6.91) | 182.2 (7.17) | 48.7 (1.92) | 18.8 (0.74) | 6.0 (0.24) | 2.3 (0.09) | 576.9 (22.71) |
Sunbrilaj horoj | 204.7 | 198.5 | 237.7 | 251.3 | 290.6 | 276.2 | 230.4 | 230.3 | 215.1 | 229.6 | 193.0 | 192.3 | 2,780.2 |
% Humideco | 43 | 47 | 49 | 48 | 53 | 61 | 76 | 79 | 70 | 64 | 58 | 49 | 58 |
Fonto: Nacia Meteocentro de Ĉinio Arkivigite je 2011-09-02 per la retarkivo Wayback Machine |
Medio
redaktiPekina medio ofte estas kritikita, ĉefe pro la poluado el industrio kaj veturilaj gasoj. Estas ofte nebuleto kaj polvo en aero, eĉ polvoŝtormo je la komenco de somero ĉiujare. Laŭ la statistiko de Mediprogramo de Unuiĝintaj Nacioj, la ĉina registaro elspezis super 1700 cent milionoj da usonaj dolaroj regi medion de Pekino, inkluzive fermiĝon kaj translokiĝon de entreprenoj kun tro polua rezulto kontraŭ medio; la uzadon de aŭtobusoj funkciigitaj per pura energio de natura gaso kaj elektra energio; la barigon por registaraj kaj privataj aŭtoj; malmultekostigon de aŭtobusaj kaj metroaj biletoj; plantadon de arboj ĉirkaŭ Pekino ktp. Dum Somera Olimpiko 2008, 20% da sportejoj estis uzinta elektron per utiligebla kaj renoviĝa energio. Per kelkjara klopodo, aerpolua regado de Pekino grande sukcesis. Polva ŝtormo jam ne plu aperas preskaŭ.
Administraj distriktoj
redaktiStriktsence Pekino estas Pekina kvartalo, nome ok distriktoj de Pekina interna urbo inkluzive de ĉirkaŭurboj, tamen larĝsence Pekino estas unu municipo (rekte sub la centra registaro) inkluzive de ĉirkaŭurboj kaj apartenitaj gubernioj.
Nuna Pekino administras dek ses distriktojn kaj du guberniojn.
Antaŭa Pekino enhavis nur Distrikton Dongcheng, Distrikton Xicheng (interna urbo) kaj Distrikton Chongwen, Distrikto Xuanwu (ekstera urbo) en la interno de la dua ĉirkaŭŝoseo. La kvar distriktoj oriente, okcidente, norde kaj sude estis tradiciaj urbaj kvartaloj. Nun ili estas nomite urbocentraj kvartaloj. Sekvante la grandigon de la urbo, multiĝon de loĝantoj kaj rapidan urbigon, multaj gubernioj ĉirkaŭ la urbo jam distriktiĝis, Haidian, Chaoyang kaj iuj ĉirkaŭurbaj regionoj de Pekino fariĝis la urbaj kvartaloj iom post iom, formiĝis tiel nomate 8 distriktoj. Fakte Pekinanoj ankoraŭ opinias, ke Haidian kaj Chaoyang estas ne-interna kvartalo, sed ekstera kvartalo de Pekino. La Pekina kvartalo laŭ la projekto estas en la interno de kvina ĉirkaŭŝoseo
En la 1-a de Julio 2010, Distrikto Dongcheng (东城区) kaj Distrikto Congwen (崇文区) unuiĝas kiel nova Distrikto Dongcheng, Distrikto Xicheng (西城区) kaj Distrikto Xuanwu Distrikto (宣武区) unuiĝas kiel nova Distrikto Xicheng. La urbaj distriktoj ŝanĝis de 8 ĝis 6.
En ĉiu distrikto estas diversaj kvartaloj, kiel Niujie, kie estas diversaj etnoj.
Loĝantaro
redaktiLaŭ la statistiko de polico, loĝantaro de Pekino estas 1695 milionoj ĝis la fino de 2008, registre je 1204 milionoj, migrante je 491 milionoj. Averaĝa denso estas 1033 km kaj urbe: 22210, proksime antaŭurbe: 5862, malproksime antaŭurbe: 389. Loĝantara naskokvanto de 2005 estas 6.3‰ mortokvanto estas 5.2‰, loĝantara kresko estas 1.1‰.
En Pekino, 56 nacioj estas, Hanoj estas 95.7%, nome 1322.9 milionoj (2000). Hui, manĉuroj kaj mongoloj super dek mil.
Distrikt-nomo | Aero(km²) | Loĝantare | Registre |
---|---|---|---|
Urbo Pekino | 16,410.54 | 16,330,000 | 12,162,468 |
Distrikto Dongcheng | 25.34 | 552,000 | 618,118 |
Distrikto Xicheng | 31.62 | 665,000 | 773,639 |
Distrikto Chongwen | 16.52 | 299,000 | 336,776 |
Distrikto Xuanwu | 18.91 | 553,000 | 534,598 |
Distrikto Chaoyang | 455.08 | 3,001,000 | 1,790,766 |
Distrikto Fengtai | 305.80 | 1,693,000 | 1,017,894 |
Distrikto Shijingshan | 84.32 | 546,000 | 353,676 |
Distrikto Haidian | 430.73 | 2,814,000 | 2,052,947 |
Distrikto Mentougou | 1,450.70 | 270,000 | 240,313 |
Distrikto Fangshan | 1,989.54 | 887,000 | 763,593 |
Distrikto Tongzhou | 906.28 | 965,000 | 643,348 |
Distrikto Shunyi | 1,019.89 | 736,000 | 568,148 |
Distrikto Changping | 1,343.54 | 896,000 | 504,341 |
Distrikto Daxing | 1,036.32 | 978,000 | 582,626 |
Distrikto Huairou | 2,122.62 | 316,000 | 276,296 |
Distrikto Pinggu | 950.13 | 424,000 | 396,564 |
Gubernio Miyun | 2,229.45 | 449,000 | 429,291 |
Gubernio Yanqing | 1,993.75 | 286,000 | 279,534 |
Trafiko
redaktiBicikloj
redaktiPekino delonge estas konata pro la granda nombro da bicikloj sur siaj stratoj. Kvankam la pliiĝo de motortrafiko kreis grandan kvanton da obstrukciĝo kaj biciklouzo malkreskis, bicikloj daŭre estas grava formo de loka transportado. Multaj biciklantoj povas esti viditaj sur la plej multaj vojoj en la grandurbo, kaj la plej multaj el la ĉefŝoseoj havas diligentajn biciklovojojn. Pekino estas relative plata, kio igas bicikladon oportuna.
La pliiĝo de elektraj bicikloj kaj elektraj skoteroj, kiuj havas similajn rapidecojn kaj uzas la samajn biciklovojojn, eble kaŭzis reviviĝon en rapida durada transporto. Eblas bicikli al plej multaj partoj de la urbo. Pro la kreskanta trafikŝtopiĝo, la aŭtoritatoj indikis pli ol unu fojon, ke ili volas instigi bicikladon, sed ne estas klare, ĉu ekzistas sufiĉa volo traduki tion en agadon en signifa skalo. La 30an de marto 2019, 6.5 km porbicikla leno estis malfermita, trankviligante la trafikŝtopiĝon inter Huilongguan kaj Shangdi kie ekzistas multaj altteknologiaj kompanioj. Biciklado vidis revigliĝon en populareco spronita per la apero de granda nombro da apo-bazitaj pruntbiciklo kiel ekzemple Mobike, Bluegogo kaj Ofo ekde 2016.
Aŭtoj
redaktiTrafiko en Pekino estas disvolviĝinta. Pekino estas la plej granda centro por fervojo,aŭtoŝoseo kaj aviado. La urba trafika reto estas relative bonega. La urbaj stratoj svarmas pro la multiĝo de personaj aŭtoj proksime ekde 2000 jaro. Laŭ la statistiko, aŭtoj en Pekino superas 3 milionojn, kaj multiĝas super 10% jare.
Fervojo
redaktiHistorio pri pekina fervojo longas ĝis Qing-dinastio. La plejfrua fervojo estis konstruita de inĝeniero Zhan Tianyou nome Fervojo Pekin-zhangjiakou en 1909. Tiu ĉi estas la unua fervojo konstruita de ĉino mem. Nun en Pekino troviĝas naciaj fervojoj je pli ol 1000 km.
Pekino estas la centro de nacia fervoja reto de Ĉinio. Ĉi-tie renkontiĝas Linio Pekino-Qinhuangdao, Linio Pekino-Harbin, Linio Pekino-Ŝanhajo, Linio Pekino-Kaŭluno, Linio Pekino-Guangzhou, Linio Pekino-Baotou, Linio Pekino-Ĉengde ktp. Ankaŭ interurba fervojo Pekino-Tianjin kaj ekspresa fervojo Pekino-Ŝanhajo (konstruata). La plejrapida rapideco de plur-unua ekspresa trajno atingas 200–250 km. Ekspresa trajno je 160 km, ordinara rapida trajno je 14–160 km.
Pekino jam fariĝas plej rapida kaj avantaĝa trafika urbo. Nun troviĝas:
- Pekina Stacidomo
- Okcidenta Stacidomo de Pekino
- Suda Stacidomo de Pekino
- Norda Stacidomo de Pekino.
Ankaŭ en la antaŭurbo troviĝas:
- Changping Stacidomo
- Huairou Stacidomo
- Miyun Stacidomo
- Tongzhou Stacidomo
- Fengtai Stacidomo
- Yanqing Stacidomo
- Huangchun Stacidomo
- Yizhuang Stacidomo.
Metroo
redaktiPekino estas la unua urbo kun metroo en Ĉinio je la 1-a de julio de 1965. Nun estas 9 linioj kaj 228 km longe. Ĝi havas 19 liniojn kaj 561 km longe je 2015 jaroj.
Aviado
redaktiEn Pekino estas 5 flughavenoj: Pekina Ĉefurba Internacia Flughaveno, Pekina Daksinga Internacia Flughaveno (civila),[10] Okcidenta Antaŭurba Flughaveno, Nanyuan Flughaveno kaj Lianĝiang Flughaveno (militista).
La ĉefa flughaveno estas Ĉefurba Internacia Flughaveno, kiu estas la unua civila flughaveno post la fondiĝo de Ĉina Popola Respubliko, kaj kiu havas la plej grandan avidstacian domegon kun viglaj linioj kaj enlandaj kaj internaciaj.
Ŝoseo
redaktiTutlanda ŝosea reto formas kiel radia formo de Pekino. Multe da naciaj vojoj startas de Pekino.
Ekonomio
redaktiPekino estas unu el la evolu-rapidaj municipaj urbegoj de ĉina ekonomio, ankaŭ la plej evoluinta urbo en Ĉinio por la terciara sektoro. Dum 2007~2008, la malneta enlanda produkto (MEP-GDP) de Pekino estas la 13-a tutlande. Dum 29 jaroj de 1979 ĝis 2007, MEP de 2007 estas 82,75 obloj kontraŭ la jaro 1978 laŭ absolut-numera komparo; la averaĝa kreska procento de MEP estas 10,4% laŭ komparebla prezo (averaĝa nivelo de tutlanda prezo), superas same tiun de la tuta lando je 9,8%, estas la 9-a tutlande. Ekde 1999, danke al la stimuligo de Somera Olimpiko 2008, MEP de Pekino restis kontinuige 10% da kreska procento, tiu de 1994 je cent miliono, tiu de 2003 trarompis 5 cent milionojn, tiu de 2008 trarompis mil cent milionojn. MEP popersone de Pekino trarompis 5 mil dolarojn (RMB) je 1991, dek mil je 1994, dudek mil je 1999, kvardek mil je 2004, kvindek mil je 2005, sesdek mil je 2008. La totala sumo de MEP de Pekino je 2007 (la fina konfirmita sumo[11])atingis 9 006,23 miliardojn, kreskis je 12,3% kompare kun tiu de lasta jaro, 3,3% por tuta lando.
La primara sektoro estas je 101,28 miliardoj kaj 1,12%; La sekundara sektoro 2 479,31 miliardoj kaj 27,53%; La terciara sektoro 1 245,68 miliardoj kaj 71,35%; MEP averaĝe de Pekino popersone je 56 044 dolaroj (RMB), la dua tutlande sekvante Ŝanhajon. 10 488 miliardoj kaj 63 029 dolaroj (RMB) averaĝe de MEP popersone por 2008 laŭ unuapaŝa kalkulo [12]
Pekino estas unu el gravaj komercaj kaj financaj centroj, inkluzive de kvin ŝtataj bankoj: Ĉina Industria kaj Komerca Banko, Ĉina Konstrua Banko, Ĉina Banko, Ĉinia Disvolva Banko kaj Ĉina Agrikultura Banko. Kaj ankaŭ de aliaj gravaj bankoj kiel Postal Savings Bank of China.
Estas en Pekino ankaŭ la ĉefstabejoj de financaj reguligaj organoj de plej gravaj financaj institucioj, kiel la Ĉina Popola Banko, la Banka Reguliga Komitato, La Valorpapera Reguliga Komitato kaj la Ĉina Asekura Reguliga Komitato.
Aliaj gravaj ekonomiaj instancoj kun sidejo en Pekino estas la Ĉinia Naftokemia Korporacio, Sinopec, la Ĉinia Nacia Nafta-Tergasa Korporacio, la Ĉinia Fervojara Kompanio, State Grid Corporation of China ktp.
Komercaj centroj
redakti- Wangfujing
- Xidan
- Strato Qianmen
- Dashilan
- Liulichang
- Panjiayuan
- Sanlitun
- Xiushui
- Ĉina Monda Komerca Centro
Entreprenoj
redaktiPolitiko
redaktiListo de urbestroj
- 1948-1949:Ye Jianying (叶剑英 1898-1986)
- 1949-1951:Nie Rongzhen (聂荣臻; 1899-1992)
- 1951-1966:Peng Zhen (彭真)
- 1966-1967: Wu De (吴德)
- 1967-1972: Xie Fuzhi (谢富治)
- 1972-1978: Wu De (吴德)
- 1978-1981: Lin Hujia (林乎加)
- 1981-1983: Jiao Ruoyu (焦若愚)
- 1983-1993: Chen Xitong (陈希同)
- 1993-1996: Li Qiyan (李其炎)
- 1996-1999: Jia Qinglin (贾庆林)
- 1999-2003: Liu Qi (刘淇)
- Januaro - Marto 2003: Meng Xuenong (孟学农)
- 2003-2007: Wang Qishan (王歧山)
- 2007-nun: Guo Jinlong (郭金龙)
Listo de ĈKP Sekretarioj
- 1948-1966: Peng Zhen (彭真)
- 1966-1967: Li Xuefeng (李雪峰)
- 1967-1972: Xie Fuzhi (谢富治)
- 1972-1978: Wu De (吴德)
- 1978-1981: Lin Hujia (林乎加)
- 1981-1984: Duan Junyi (段君毅)
- 1984-1992: Li Ximing (李锡铭)
- 1992-1995: Chen Xitong (陈希同)
- 1995-1997: Wei Jianxing (尉健行)
- 1997-2002: Jia Qinglin (贾庆林)
- 2002-nuna: Liu Qi (刘淇)
Kulturo
redaktiPekino estas kultura urbo fama pro mil-jara historio, ankaŭ kultura centro de moderna Ĉinio.
La personoj de la urbo parolas la pekinan dialekton, kiu apartenas al la mandarena subdivido. Tiu ĉi dialekto estas la bazo de la normiga Ĉina normlingvo, oficiala lingvo de la Popola Republiko de Ĉinio. Ekster la urbo la personoj uzas aliajn proprajn dialektojn de Hebei-provinco.
La Palaco de Kulturo de la Naciecoj havas muzeon (50 000 ekspoziciaĵoj, konstanta ekspozicio pri la materia kulturo de la etnaj malplimultoj de Ĉinio), bibliotekon (600 000 volumoj), teatron kaj hotelon.
Ankaŭ estas grava diri, ke en Pekino okazis la 89-a Universala Kongreso de Esperanto en 2004.
Vidu Nacia biblioteko de Ĉinio.
Literaturo
redaktiFamaj verkistoj en Pekino estas jenaj:
Tradiciaj artoj
redaktiPekino estas unu el kvar antikvaj ĉefurboj de Ĉinio, kiu havas diversajn specialajn popularajn morojn.
Pekina Opero estas tre grava elemento de la ĉina kulturo. Ĝi estas kombino de kanto, muziko, dialogo, pentrarto, grimaco, uŝuo, literaturo kaj akrobataĵo. Pekina Opero estas tre ŝatata de pekinanoj. Surstrate, oni hazarde aŭdeblas kadencan Pekinan Operon. Pekina Opero naskiĝis en 1790, antaŭ jam pli ol 200 jaroj. Ĝi kunfandiĝas kun kelkaj lokaj operoj.
Laozihaoo de Pekino
redaktiLaozihaoo (malnova komercmarko) de Pekino:
- 全聚德 -- Pekina Rostita Anaso restoracio
- 东来顺—Hŭogŭoo restoracio
- 都一处 – Restoracio famiĝas pro sia ŝaomajo
- 馄饨侯 -- Huntuno (hundun) restoracio
- 六必居 — Piklojvendejo
- 同仁堂 – Tradicia Ĉina Medikamento
- 张一元 — Teovendejo
- 瑞蚨祥 – Fulardovendejo
- 内联升 — Ŝuovendejo
- 盛锡福 — Ĉapelvendejo
Arto
redaktiArta prezentado en Pekino estas tre glora. Estas centfoje okazigita koncerto, opero, dramo jare. Ĉefaj prezentejoj:
- Nacia Teatro
- Baoli Teatro
- Granda Popola Halo
- Popola Arta Teatro
- Pekina Muzikejo
Komunikado
redaktiMulte da stabejoj komunikilaj estas en Pekino.
Presejo
redaktiTelevido
redaktiRadio
redaktiTurismo
redaktiTroviĝas ĉe Pekino 6 Mondaj Heredaĵoj de UNESKO, 2 famaj naciaj pejzaĝoj, 1 nacia historia kultura urbo, 1 historia kultura vilaĝo de Ĉinio, 99 tutlandaj gravaj protektitaj historiejoj (inkluzive de Granda Muro kaj Kanalo Pekino-Hangzhou kaj 326 urbaj gravaj protektitaj historiejoj.
- Mondaj Heredaĵoj de UNESKO:
- Granda Muro
- Imperiestra Palaco (Malpermesita Urbo) (Rezidejo de la antikvaj imperiestroj)
- Somera Palaco
- Ĉiela Altaro (Kie la imperiestro faris religiajn ceremoniojn)
- La Dek Tri Maŭzoleoj de Ming-dinastio
- Zhoukoudian.
- Naciaj Gravaj Famaj Pejzaĝoj:
- Ĉina Historia Kultura Vilaĝo:
- Vilaĝo Cuandixia
Historiaj restaĵoj (pli malpli proksimaj)
redakti
|
Vizitindejoj
redaktiEn Pekino troviĝas multe da vizitindejoj:
- Placo Tian An Men
- Pagodo de la pekina Tianning-templo
- Granda Popola Halo
- Bejhaj-parko
- Ĝingŝan-parko
- Ĝongŝan-parko
- Parko Ĉaojango
- Zoologia ĝardeno de Pekino
- Olimpika Parko
- Bonodoraj Montetoj
- Zhoukoudian, arkeologia loko
Hutongoj
redaktiHutongo (strateto) estas speciala konstruaĵo de Pekino, kun riĉa historio kaj kulturo.
- Dongjiao Minxiang, la plej longa hutongo
- Yichi Dajie, la plej mallonga hutongo
- Lingjing Hutongo, la plej larĝa hutongo
- Ksiaolaba Hutongo, la plej mallarĝa hutongo
- Jiuvan Hutongo, la plej zigzaga hutongo
Religio
redakti- Templo Baoguo
- Templo Biyun
- Templo Fayuan
- Templo Miaoying (alinome:Templo Blanka Pagodo)
- Templo Tanzhe
- Lamaejo Jonghegong
- Pagodo de Tiānníng-sì kun templo Tiānníng-sì
- Moskeo Njuĝjie
- Moskeo Dongzhimemwai
- Moskeo Dongsi
- Moskeo Huashi
- Preĝejo Ŝjiŝiku aŭ Xishiku jiaotang
- Katedralo Senmakula koncipiĝo de Maria aŭ Xuanwumen tianzhutang
- Katedralo Sankta Jozefo aŭ Wangfujing jiaotang
- Preĝejo de Nia Sinjorino de Monto Karmel aŭ Xizhimen jiaotang
- Preĝejo Gangwashi
- Preĝejo Zhushikou
- Preĝejo Kuanjie
- Preĝejo Haidian
-
Templo Tanzhe
-
Preĝejo Wangfujing
-
Katolika Preĝejo Xishiku
-
Moskeo Niujie
Eduko kaj scienco
redaktiPekino estas la urbo kun plejmulte da universitatoj de Ĉinio.
- Ĉefaj Universitatoj
- Pekina Universitato
- Ĉinghŭa Universitato
- Universitato de la Ĉina Akademio de Sciencoj
- Universitato de internacia komerco kaj ekonomiko
- Ĉina Popola Universitato (ankaŭ konata kiel Universitato Remin de Ĉinio)
- Malferma Universitato de Ĉinio
- Ĉina Universitato de Politiko kaj Juro
- Nordĉina Universitato de Teknologio
- Pekina Trafika Universitato
- Pekina Scienc-teknika Universitato
- Pekina Poŝt-komunika Universitato
- Ĉina Agrikultura Universitato
- Pekina Ĉina Medicina Universitato
- Pekina Fremdlingva Universitato
- Pekina Dua Fremdlingva Universitato
- Pekina Lingva kaj Kultura Universitato
- Centra Financa Universitato
- Centra Nacia Universitato
- Ĉefurba Medicina Universitato
- Centra Muzika Instituto
Aliaj sciencaj institucioj:
Sporto
redaktiSomera Olimpiko 2008(dum la 24-a~ la 8-a de aŭgusto 2008)okazis en Pekino. La 4-an de Februaro 2022 okazis en la Nacia stadiono de Pekino la malferma ceremonio de la Vintra Olimpiko 2022. Pekino estas la unua urbo en la mondo kiu gastigis kaj Someran kaj Vintran Olimpikojn.
Ĉefa sporto por pekinanoj estas korbopilko kaj piedpilko.
Piedpilko
redakti- Viroj: Pekina Guo'an Piedpilka Klubo
- Virinoj: Pekina Ĉengjian Virina Piedpilka Klubo
Korbpilko
redakti- Pekinanasa Korbopilka Klubo
-
Nacia stadiono de Pekino (Birda Nesto)
-
Nacia Akvosporta Centro de Pekino (Akva Kubo)
-
Laoshan Velodromo
-
Gimnastikejo de Pekina Instituto De Teknologio
-
Gimnastikejo de Pekina Scienca Kaj Teknologia Universitato
Ĝemelaj urboj
redaktiĜemelaj urboj de Pekino estas la jenaj urboj[13] (Parizo kaj Romo ligiĝas per ekskluziva kontrakto inter tiuj du urboj):[14]
Eŭropo
Afriko Oceanio
|
Azio
Norda Ameriko
Suda Ameriko
|
Pekino kaj Esperanto
redaktiEkzistas de 1981 la Pekina Esperanto-Asocio.
En la kvina kanto de la verko de Abel Montagut nome Poemo de Utnoa okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikuraĝigu la malfortigitan Utnoan (nome la ĉefrolulo Noa) pere de la drogo anoŭdo. Inna malsupreniras kaj liveras ĝin al Noa. Je ties efiko aperas antaŭ li la poeto Valmikio kiu montras al li la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ĝin, nome en Azio, el Ĉina Murego al insulo Srilanko. Jen kiel oni montras Pekinon:
- Li akompanis Noan tra l'kontinento Nubronda
- kaj sekve ili flugas al la grandurbo Pekino,
- dum ĉion al li montras la blankebarba poeto:
- -Jen vidu la pordegon de l'Imperia Palaco,
- la Taj Miaon kaj ĉefturon de l'Ĥano Kublaja,
- l'Altaron de l'ĉielo, tie la Ponto majestas
- de Marko Polo kun dekdu marmorblokaj arkaĵoj
- kaj pordoj de l'Sanktejo de la Budao Klinita.[15]
Esperantistoj de Pekino
redaktiAliaj konataj urbanoj
redaktiVidu ankaŭ
redaktiBildgalerio
redakti-
Malpermesita Urbo.
-
Malpermesita Urbo.
-
Malpermesita Urbo.
-
Malpermesita Urbo.
-
Malpermesita Urbo.
-
Malpermesita Urbo.
-
La imperiestra trono.
-
Cuandixia.
-
Bejhaj-parko.
-
Konstruaĵoj borde de Ŝiĉahai.
-
La pordega turo Qianmen.
-
Pagodo de la Bonodoraj Montetoj[16] (Xiāngshān Gōngyuán, Pekino).
-
Deŝengmena arkarturo.
Referencoj
redakti- ↑ PIV
- ↑ ĈRI radio ankaŭ uzas la formon ekz: [1] Arkivigite je 2016-03-10 per la retarkivo Wayback Machine [2] Arkivigite je 2016-03-10 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ [3]
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2022-04-07. Alirita 2016-03-01 .
- ↑ (cn)[4] Honkongo,Pekino kaj Ŝanhajo ankoraŭ estas la plejgrandaj urbegoj mondecaj
- ↑ (cn)Vico en la mondo[rompita ligilo]
- ↑ "Beijing Municipal Bureau of Statistics and NBS Survey Office in Beijing". Arkivigite je 2019-01-23 per la retarkivo Wayback Machine Beijing Municipal Bureau of Statistics. 23a de Januaro 2019. Arkivita el la originalo la 23an de Januaro 2019. Alirita la 24an de Januaro 2019.
- ↑ "Beijing". World Book Encyclopedia. 2008. Arkivita el la originalo la 19an de Majo 2008. Alirita la 7an de Aŭgusto 2008.
- ↑ 走进北京七大世界文化遗产 – 千龙网 qianlong.com (en simpligita ĉina). 18a de Aŭgusto 2014. Arkivita el la originalo la 29an de Novembro 2014. Alirita la 8an de Februaro 2022.
- ↑ Ekfunkciis la Pekina Daxing-a Internacia Flughaveno. Arkivita el la originalo je 2022-01-29. Alirita 2022-01-29 . Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2022-01-29. Alirita 2022-01-29 .
- ↑ (cn)MEP de Diversregiono Por 2007 (ekstrakta versio) laŭ la Ŝtata Statistika Datumbazo de Ĉinio[rompita ligilo]
- ↑ (cn)Statistika Bulteno de Nacia Ekonomio kaj Socia Evoluo de Pekino 2008 Arkivigite je 2013-11-21 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ (en) Ĝemelaj urboj. Pekina Municipa Urbdomo. Arkivita el la originalo je 2017-07-16. Alirita 2009-12-06 . Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2018-08-20. Alirita 2009-12-06 .
- ↑ (fr)Le jumelage avec Rome (la ĝemeleco Parizo-Romo), arkivigite je stato de majo 2009
- ↑ Abel Montagut, Poemo de Utnoa. Pro Esperanto. Vieno, 1993. ISBN 3-85182-007-X. 225 p., p. 113.
- ↑ Beijing Xiangshan Park Arkivigite je 2010-08-13 per la retarkivo Wayback Machine
Eksteraj ligiloj
redaktiĜeneralaj materialaĵoj
redaktiMapo kaj bildoj el satelito
redaktiTurismo
redakti- Pekina Turisma Buroo Arkivigite je 2003-12-29 per la retarkivo Wayback Machine
- Turisma Informa Retejo pri Pekino
Fotoj
redakti- Flickr - Fotoj pri Pekino
- Flickr - Pekina fotaro
- Bildoj el Pekino en la Bildarkivo Aŭstria
Filmetoj
redakti- Jutubo - Virtuala ekskurso: Pekino – Imperiestra Palaco. Kontribuo de Rafael Henrique Zerbetto al la Virtuala Kongreso de Esperanto. Prezentita en la somero de 2021; alŝutita al Jutubo en marto 2022. esperante
En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Beijing en la angla Vikipedio.