Meksik-urbo

Meksik-urbo
	Meksik-urbo; (Tenoĉtitlano)
	hispane México, angle Mexico City
	urbo
	Katedralo en Meksikurbo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Ciudad de México
	Moto: La Ciudad de los Palacios - Urbo de Palacoj
Ŝtato	Meksiko
Distrikto	Federacia Distrikto
Historia regiono	Azteka imperio
Valo	Valo de Meksiko
Flughaveno	Aeroméxico
Kvartaloj	16
Memorindaĵoj	Kastelo de Ĉapultepeko, Baziliko de Gvadalupo
Konstruaĵoj	Torre Latinoamericana, El Palacio de Hierro, Nacia muzeo de Arto
Sekiĝanta lago	Lago Tekskoko
Situo	Meksik-urbo
- alteco	2 310 m s. m.
- koordinatoj	19°26′00″N 99°08′00″W / 19.433333°N, 99.133333°U
Plej alta punkto
- alteco	3 930 m s. m.
Areo	1,485 km² (148,5 ha)
Loĝantaro	8 851 080 (2010)
Denseco	5 960 323,23 loĝ./km²
Nacia parko	Parko Cumbres del Ajusco
Fondo	1521
Horzono	MTZ (UTC-6)
- somera tempo	MSTZ (UTC-5)
Poŝtkodo	00 - 16
Telefona antaŭkodo	(+52) 55
ISO 3166	MX-DFE
HDI	0.915 Tre alta
	Loko de Monda heredaĵo de UNESCO
Nomo	Historia centro de Meksik-urbo
Tipo de heredaĵo	kultura heredaĵo
Jaro	1987 (#11)
Numero	412
Regiono	Latina Ameriko
Kriterioj	i, ii, iii, iv
Amuzparko	Ses flagoj de Meksiko
Vizitindaĵo	Popocatépetl
	Situo enkadre de Meksiko
	Kvartaloj de Meksik-urbo
	Situo enkadre de Nord-Ameriko
	Vikimedia Komunejo: Ciudad de México
	Retpaĝo: www.df.gob.mx

Koordinatoj: 19°26′00″N 99°08′00″W / 19.433333°N, 99.133333°U

Meksik-urbo (hispane, Ciudad de México), aŭ Meksiko, estas la ĉefurbo kaj la plej granda urbo de Meksiko kaj unu el la plej grandaj urboj de la tuta mondo. Antaŭ la alveno de la Hispanoj, Meksikurbo estis la ĉefurbo de la Aztekoj kaj nomiĝis Tenoĉtitlano. Antaŭe, ĝi estis parto de la Meksika Federacia Distrikto. Ekde januaro 2016, Meksik-urbo estas la tridek-dua subŝtato de Meksiko.

Vido al Meksik-urbo el okcidento

HistorioRedakti

Tenoĉtitlano, la antikva urbo, estis urbo sur insuleto en mezo de lago. Tamen, la urbo kreskiĝis sur la lago, kaj la akvo sekiĝis. Tenoĉtitlano jam estis granda urbo, kiam venis la Hispanoj.

Antaŭ 1972, Meksik-urbo estis la ĉefurbo de la Federacia Distrikto, sed tiun jaron, administrativa reformo ŝanĝis ties statuson, fakte malaperigante ĝin. Ĝi estis dividita en kvar distriktojn (delegaciojn), kiuj aldoniĝis al la jam ekzistantaj 12 komunumoj de la subŝtato de Meksik-urbo.. Tiel, nun, Meksik-urbo konsistas el 16 komunumoj. Kaj Meksik-urbo, kiel politika kaj administrativa estaĵo, ne plu ekzistas.

Ĝis 1997, la urbestro estis nomumita de la prezidanto. Sed tiun jaron, leĝa reformo ebligis al la loĝantaro elekti sian urbestron. La unua elektita urbestro, nomata guberniestro, estis inĝeniero Cuauhtémoc Cárdenas, de la Partio de la Demokratia Revolucio (PRD). De tiam, ĉiuj guberniestroj estis membroj de la PRD (centro-maldekstra). La nuna guberniestro estas Marcelo Luis Ebrard Casaubon.

Meksik-urbo havas la karakterizajn problemojn de la grandaj urboj: poluado, malsekureco, transporto, manko de akvo, k.t.p. sed ankaŭ la urbegajn karakterizajn malproblemojn: diverseco, pleneco, kulturo, konkuro, opcioj, k.t.p.

GeografioRedakti

Ĝi estas ene de la Baseno de Meksiko, nome arigo de kvar valoj en la centra parto de la teritorio de Meksiko.

KvartalojRedakti

Zona Rosa (Rozkolora zono)

VizitindaĵojRedakti

En ĉirkaŭoRedakti

Cuicuilco

ĜemelurbojRedakti

Meksik-urbo en EsperantoRedakti

En la kvina kanto de la verko de Abel Montagut nome Poemo de Utnoa okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikuraĝigu la malfortigitan Utnoan (nome la ĉefrolulo Noa) pere de la drogo anoŭdo. Inna malsupreniras kaj liveras ĝin al Noa. Je ties efiko aperas antaŭ li la poeto Valmikio kaj poste la japana pentristo Hokusajo kiuj montras al li laŭvice la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ĝin, nome, unue en Azio, kaj poste venas la vico de Fidiaso, kaj poste Maria Sklodovska, kiuj montras al Utnoa la mirindaĵojn de Eŭropo. La venontaj ĉiĉeronoj estas ankaŭ laŭvice unue Akenatono kaj poste Sunĝata Kejta kiuj omaĝas la historian gravon de Afriko. En Ameriko estas unue Nezaŭhtezoma kaj poste Neil Armstrong la ĉiĉerono kiu vidigas la kulturajn atingojn de Meksik-urbo: