Sevilo
Sevilo[2] aŭ ankaŭ Seviljo (hispane Sevilla [sebiĵa] [seˈβiʎa]) estas hispana urbo ĉe rivero Gvadalkiviro. Ĝi sidas sudokcidente en Iberia duoninsulo, kaj estas ĉefurbo de la Aŭtonoma Komunumo Andaluzio kaj de la samnoma provinco.[3]
| Sevilo | |||
|---|---|---|---|
| hispane Sevilla | |||
| urbo | |||
  Fotomontaĵo | |||
municipo en Hispanio  vd
| |||
|
|
| ||
| Flago | Blazono | ||
| Administrado | |||
| Statuso | Municipo | ||
| Lando | Andaluzio | ||
| Ŝtato | Hispanio | ||
| Aŭtonoma Komunumo | Andaluzio | ||
| Provinco | Sevilla | ||
| Municipo | Sevilo | ||
| Fondita | 7-a jarcento a.K., Tartezo | ||
| Poŝtkodo | 41001 - 41020, 41080 | ||
| Retpaĝaro | www.sevilla.org | ||
| Politiko | |||
| Urbestro | Alfredo Sánchez Monteseirín | ||
| Demografio | |||
| Loĝantaro | 699 145[1] | ||
| Loĝdenso | 4 947,6 loĝ./km² | ||
| Geografio | |||
| Geografia situo | 37° 23′ N, 5° 59′ U (mapo)37.383333333333-5.9833333333333Koordinatoj: 37° 23′ N, 5° 59′ U (mapo) | ||
| Alto | 7 m | ||
| Areo | 141,31 km² (14 131 ha) | ||
| Horzono | UTC+01:00 [+] | ||
| |||
| |||
| |||
|
| |||
| Alia projekto | |||
 Vikimedia Komunejo Seville [+]
| |||
Sevilo estas la kvara hispana urbo laŭ loĝantaro kun 681 998 loĝantoj (2022). Ĝia historia urboparto estas la plej vasta de Hispanio kaj unu el la tri plej grandaj de tuta Eŭropo kune kun Venecio kaj Ĝenovo, kun 3,94 kvadrataj kilometroj,[4] kaj ĝia historia urboparto unu el la plej grandaj de Hispanio. Inter ĝiaj plej karakterizaj monumentoj troviĝas la katedralo (kiu inkluzivas la Giraldon), la Alkazaro, la Ĝenerala Arkivo de Indioj kaj la Ora Turo, el kiuj la unuaj tri estis deklaritaj Monda heredaĵo de Unesko kiel tutaĵo en 1987.[5]
La haveno de Sevilo, situanta je 80 km de la Atlantika oceano, estas la sola marhaveno de Hispanio en interna urbo, ĉar la rivero Gvadalkiviro estas navigebla ekde la enfluejo en Sanlúcar de Barrameda ĝis la sevila ĉefurbo, kvankam la grando de la ŝipoj kiuj aliras al la urbo estas limigita per kluzo kun kareno maksimume de 8,5 m kaj la Ponto de la 5a Centjariĝo kiu limigas la aeran karenon je 42 m.
Sevilo disponas je disvolviĝinta reto de transporto per ŝoseo kaj fervojo, same kiel per internacia flughaveno. Rimarkindas la historia ĉeesto de la aeronaŭtika industrio en la urbo, samkiel la militista industrio.
Kun la memorigado de la Iberamerika Ekspozicio de 1929, la urbo spertis grandan urban disvolviĝon markite per la kreado de parkoj kaj la renovigado de konstruaĵoj celitaj por gastigi la okazaĵon, kiel la Parko María Luisa aŭ la Placo de Hispanio. La Internacia Ekspozicio de 1992 lasis kiel heredo por la urbo gravan plibonigon en la infrastrukturoj, precipe la teraj kaj areonaŭtikaj komunikadoj, inter kiuj elstaras la fervoja aliro de AVE en la trajnstacidomo Sevilla-Santa Justa. La areo kie okazis la Internacia Ekspozicio en 1992 adaptiĝis kiel sidejo de la Teknologia Parko Cartuja 93, sidejoj de la Universitato de Sevilo kaj la distra parko Isla Mágica.
En 2014 pluraj gravaj projektoj estis entreprenitaj en la urbo, kiel la Turo Cajasol, la projekto Puerto Delicias aŭ la Akvario Nova Mondo, kelkaj el ili polemikaj pro la ebla vid-impakto.[6] La Universitato de Sevilo, fondita en 1505, havas pli ol 65 000 studentojn. Ankaŭ ĝia Universitato Pablo de Olavide, havas pli ol 10 000 studentojn. Pluraj miloj da eksterlandaj studentoj enskribiĝas en la programoj Erasmus kaj kursoj de la hispana lingvo en la Universitato de Sevilo, kiu en 2006 estis unu el la dek plej vizitataj de Eŭropo kune kun aliaj ok hispanaj universitatoj.
Sevilo vekis ekde antikvaj tempoj, kaj precipe dum la epoko de la Romantikismo, la elvokon de eŭropaj artistoj, kiuj vidas en ĝi pitoreskan kaj mirindan lokon. Post la lastaj esploroj, eblis identigi entute 150 operojn kies intrigo situas en la urbo, ekzemple La Forto de la Destino, Carmen, La barbiro de Sevilo, Don Giovanni aŭ La geedziĝo de Figaro[7].
Identigaĵoj
redaktiToponimio
redaktiLa nomo de la urbo venas de la indiĝena tarteza nomo Spal, kio estas ebena tero. Post la konkero, la romianoj latinigis la nomon al Hispalis, kiu dum la andalusa epoko iĝis Isbiliya (arabe أشبيليّة), pro la anstataŭo de la "p" (neekzistanta en la araba) per "b" kaj de la tona "a" per "i" (tipa fenomeno en la andalusa araba konata kiel imela), de kie venas la nuna formo Sevilla kiun oni esperantigas foje kiel "Sevilo" (la plej uzata en la esperanta vikipedio) kaj foje "Seviljo" kiu iel alproksimiĝas pli al ĝia originala prononcado.[8]
Simboloj de Sevilo
redaktiLa moto de la urbo, videbla en multnombraj konstruaĵoj, estas «NO8DO», kiel la 8 similas al lano-fadeno. Tiu moto estas interpretita kiel ebla referenco al la fideleco kaj lojaleco kiun la urbo havis al la reĝo Alfonso la Saĝa en la milito kontraŭ sia filo Sanĉo en la 13-a jarcento. Laŭ alia interpreto proponita de Emilio Carrillo en 2005, la 8 reprezentas nodon, el la latina lingvo "nodo"; simbolo pri unuiĝo ĉirkaŭ la reĝo Alfonso la 10-a.
Ankaŭ estas tradiciaĵoj de la urbo la versoj enskribitaj sur la arko de la Pordo de Jerez, kiuj, tradukitaj resumas la historion de Sevilo tie:[9]
 |
|
La blazono de Sevilo, kvankam kun kelkaj modifoj en la dezajno kaj la koloroj, restas la sama laŭlonge de ĝia historio en kiu aperas la reĝo Fernando la 3-a, kaj tiu de la episkopoj hispan-visigotaj, Isidoro de Sevilo kaj Leandro de Sevilo. La faŝisma genealogiisto Vicente de Cadenas y Vicent priskribis ĝin kiel heraldika blazono tiele:
| |
|
La urbo elmontras la titolojn "Tre Nobla", "Tre Lojala" (ambaŭ ekde la Mezepoko), "Tre Heroa" (donita de Fernando la 7-a en 1817), "Nevenkita" (de Izabela la 2-a, 1843) kaj "Maria" (de Franco, 1946).[11]
Historio
redaktiSevilo en la Antikveco
redakti.jpg)
La originoj de la dekomenca kerno de la urbo troviĝis en insulo de la rivero Gvadalkiviro, en la areo nune nomita Alfalfo. La origina nomo de la loĝloko estis Spal, kiu ankaŭ estas legebla kiel Ispal. En fenica lingvo la signifo de Spal estas laŭvorte la insulo de Baal, unu el la plej gravaj gedioj de la fenica civilizo. Nune ekzistas kontraŭdiroj inter la historiistoj pro duboj rilate al ĝia fondaĵo fare de la fenicoj aŭ de la tartezoj. Por defendantoj de la fenica hipotezo, Tartezo ne estis vilaĝo, sed nur la nomo donita de grekaj fontoj al la sudokcidenta duoninsula regiono.
La romiaj trupoj eniris en 206 a. K., dum la Dua Punika Milito, sub la ordonoj de la generalo Skipio Afrika kaj venkis la kartaganojn kiuj loĝis kaj defendis la regionon. Skipio decidis fondi Italiko, origin-loko de la romiaj imperiestroj Adriano kaj Trajano, en proksima loko, Santiponce[12].
Poste, en loko poste nomata urbo Sevilo, Julio Cezaro fondis la "Kolonion Iulia Romula Hispalis", latiniginte la nomon de la indiĝena loĝloko de la urbo ("Ispal") en Hispalis, aldonante "Julia" pro la propra nomo kaj "Romula" pro Romo, ofta formo en la nomigado de la romiaj kolonioj.
Meze de la 1-a jarcento a.K., Hispalis havis muregon kaj forumon, kun komerca havena aktiveco.[13] Kun la reorganizado imperia, la juna urbo iĝis ĉefurbo de unu el la kvar konventoj de Baetica, senata provinco kies ĉefurbo estis Kordubo. La areo ĉirkaŭ la nuna placo Alfalfa konstituis la renkontiĝejon de la cardo kiu trairis de nordo al sudo, de la nuna preĝejo Sankta Katarina ĝis la strato Abades kaj la dekumano kiu trairis de oriento al okcidento ekde la nuna preĝejo Sankta Stefano en la strato Águilas ĝis la placo de la Savinto. En tiu ĉi zono troviĝis la forumo el la romia imperia epoko, kiu enhavis templojn, termobanejojn, publikajn konstruaĵojn kaj bazarojn.[14] La kristanismo frue atingis la urbon kaj en la 3-a jarcento estis martirigitaj la fratinoj Sanktaj Justa kaj Rufina (unuj el la nunaj gepatronoj de la urbo), laŭ la legendo, pro nevolo adori la diinon Astarto.
Sevilo en la Mezepoko
redakti
Dum la visigota regno Sevilo gastigis en kelkaj okazoj la kortegon. En Al-Andalus, post la islama invado de Iberio, unue ĝi estis sidejo de la korao kaj poste ĉefurbo de la regno de tajfoj, ĝis la ĉefurbiĝo de la almohadoj en Al-Andalus. En la jaro 844 ĝi estis forrabita de la vikingoj kiuj atakis ĝin laŭ la rivero Gvadalkiviro[15], kio okazigis ke la emiro de Kordovo fortikigu ĝin, sed en 859 la vikingoj sukcesis eniri denove[16].
En 1248 ĝi aneksiĝis al la kristana Kastilia reĝlando, post la rekonkero sub regado de Fernando la 3-a, kiu estis la unua entombigito en la katedralo de Sevilo.[17] De tiam, Sevilo estis reloĝigita de la kastilia nobelaro; kiel ĉefurbo de la Reĝlando Sevilo estis unu el la urboj kun voĉdono en kortegoj kaj gastigis la kortegon en pluraj okazoj. Dum la Malalta Mezepoko la urbo, ĝia haveno kaj ĝia aktiva kolonio de ĝenovaj komercistoj situis en periferia pozicio sed grava en la internacia eŭropa komercado. En tiu ĉi periodo ĝi suferis dramecajn ekonomiajn, sociajn kaj demografiajn konvulsiojn, kiel la Nigra morto de 1348 aŭ la kontraŭjuda ribelo de 1391.[18]
Sevilo en la Moderna Epoko
redakti
Post la malkovro de Ameriko en 1492, Sevilo iĝis la ekonomia centro de la Hispana imperio. La Katolikaj Gereĝoj fondis la Domon de Kontraktado, ekde kie estis kontrolitaj kaj kontraktitaj la vojaĝoj, la riĉaĵoj kiuj venis el Ameriko kaj kune al la Universitato de Komercistoj, ĝi reguligis la rilatojn kun la Nova Mondo[19] .
Dum la 16-a jarcento la urbo spertis grandan disvolviĝon kaj transformiĝon, kiu ebligis la konstruadon de kelkaj el la plej gravaj konstruaĵoj de la historia urboparto.[20] La urbo iĝis multkultura centro, helpante tion al la florado de la belartoj, kiuj ludis gravan rolon en la hispana ora epoko. Elstaris la sap-fabriko, la lana kaj la silka artoj[21].
_001.jpg)
Koincidante kun sia plej brila arta momento, nome la Baroko, la urbon damaĝis la ĝenerala krizo de la 17-a jarcento, kaj kiel konsekvencoj venis ekonomia kaj demografia dekadencoj, kune al la malfacilaĵoj navigi la riveron Gvadalkiviro ĝis la komerca monopolo kaj ties institucioj estis lokigitaj en Kadizo. En tiu ĉi epoko la urbo suferis grandan epidemion kiu mortigis 60 000 personojn, kio estis tiam preskaŭ duono de la loĝantaro. Fine de la 18-a jarcento Sevilo perdis preskaŭ duonon de la loĝantaro[22].
Sevilo nuntempa
redaktiSevilo rapide falis komence de la Hispana Enlanda Milito en 1936. La generalo Queipo de Llano entreprenis puĉon ene de la urbo, prenante senprobleme la urbon[23]. Radio Sevilla oponiĝis al la ribeliĝo kaj petis al la kamparanoj eniri en la urbon kun armiloj, dum la grupoj de laboristoj kreis barikadojn[23]. De Llano post tio ĉio kaptis Radio Sevilla, kiu estis ekuzita por diskonigi la frankismajn propagandojn[23]. Post la komenca akiro de la urbo, la rezistado daŭris inter areoj de la laborista klaso dum kelka tempo, ĝis serio de akraj reprezalioj entrepreniĝis[24].
Sub regado de la diktatoro Francisco Franco, Hispanio estis oficiale neŭtrala en la Dua mondmilito, kaj kiel la cetero de la lando, Sevilo restis ekonomie kaj kulture grandparte izolita de la ekstera mondo. En 1953 inaŭguriĝis la ŝipkonstruejo de Sevilo, kiu dungis pli ol 2 000 laboristoj en la 1970-aj jaroj. Antaŭ la ekzisto de reguligado de la humidejoj ĉe la baseno de la rivero Gvadalkiviro, Sevilo ofte suferis fortajn inundojn, el kiuj eble la plej damaĝiga okazis en novembro 1961 kiam la rojo Tamarguillo superbordiĝis kiel rezulto de pluvego, kaj Sevilo estis deklarita katastrofa zono[25].
La sindikatismo en Sevilo ekiĝis en la 1960-aj jaroj ĉefe ĉe la aktivaĵoj de la eksterleĝa organizo Comisiones Obreras (CCOO), en fabrikoj kiaj Hytasa, la ŝipkonstruejoj Astilleros, Hispano Aviación, ktp. Pluraj ĉefgvidantoj de la organizo estis malliberigitaj en novembro 1973. Je la 3-a de aprilo 1979 Hispanio okazigis siajn unuajn demokratiajn municipajn balotadojn post la fino de la diktaturo de Franco. Magistratanoj kiuj reprezentis kvar diversajn politikajn partiojn estis elektitaj en Sevilo. Je la 5-a de novembro 1982, la papo Johano Paŭlo la 2-a venis al Sevilo por celebri diservon antaŭ la ĉeesto de duonmiliono da homoj en la foirejo. Denove li vizitis la urbon la 13-an de junio 1993 por la Internacia Eŭkaristia Kongreso.
En 1992, koincidante kun la kvina centjariĝo de la malkovro de Ameriko, la Internacia Ekspozicio estis okazigita en Sevilo dum ses monatoj, per kiu la infrastrukturoj de la urbo rilate al la loka transporta reto estis ege plibonigita: kompletiĝis la SE-30, aŭtoŝoseo ĉirkaŭanta la urbon kaj novajn ŝoseojn oni konstruis. La nova trajnstacidomo Sevilla-Santa Justa malfermiĝis en 1991, dum la Hispana Alt-rapida Trajno, ekfunkciis inter Madrido kaj Sevilo. La flughaveno de Sevilo ampleksiĝis kun nova terminalo dezajnita de la arkitekto Rafael Moneo, kaj pliboniĝis la aliaj. La monumenta Ponto de la Popleto super la Gvadalkiviro, dezajnita de Santiago Calatrava, estis konstruita por permesi la aliron al la insulo La Cartuja, sidejo de la amasa ekspozicio. Kelkaj el la instalaĵoj kiuj restis en la loko post la ekspozicio konvertiĝis en la Scienca kaj Teknologia Parko Cartuja 93.
Geografio
redaktiSituo
redakti
La municipo Sevilo situas en la provinco Sevilo, kiu apartenas al la Aŭtonoma Regiono Andaluzio, en la sudo de la Iberia duoninsulo, sur la maldekstra bordo de la rivero Gvadalkiviro; tamen, ĝiaj kvartaloj Triano kaj Los Remedios troviĝas sur la orienta bordo de la navigebla rivero kiu igas ĝin haven-urbo. En la ĉirkaŭo de Sevilo troviĝas fruktodona valo, samkiel kamparo kaj marĉejaj teroj[26] kun du altaj zonoj kiuj kreas la distrikton aŭ komarkon Aljarafe, tre ligita al la urbo ĉar temas pri la zono kien la urbo etendiĝas.
La tuta municipo Sevilo, el 140,8 km²[27] estas reprezentita en la folioj 984, 985 kaj 1002 de la Nacia Topografia Mapo. Ĝi havas limojn norde kun La Rinconada, La Algaba kaj Santiponce; oriente kun Alcalá de Guadaíra; sude kun Dos Hermanas kaj Gelves; kaj okcidente kun San Juan de Aznalfarache, Tomares kaj Camas.[28]
Hidrografio
redakti
La municipo Sevilo estas trairata en la okcidenta flanko de la rivero Gvadalkiviro, en kies baseno troviĝas la tuto de ĝia provinco. Ĝi estas enkadrigita en la kerno de la valo de la rivero Gvadalkiviro, unu el la tri litologiaj unuoj en kiuj dividiĝas ties baseno, en unu el la lastaj meandroj kiuj donas formon al ĉi tiu rivero antaŭ ol eniri en la ekzistantan marĉejon ĝis la elfluejo.
La Gvadalkiviro estas la plej longa rivero de Andaluzio kaj la kvina de la Iberia duoninsulo, kun trairaĵo de 657 km. Ĝi estas navigebla laŭ precipa trunko el 80 km longa, ekde ĝia enfluejo en la Atlantiko en Sanlúcar de Barrameda (Kadizo) ĝis Sevilo, kie troviĝas la sola river-haveno de Hispanio.[29]
La orienta kaj sudorienta parto de Sevilo estas banata de aliaj tri riveroj, alfluantoj kaj subalfluantoj de la rivero Gvadalkiviro ĉe la maldekstra marĝeno. La plej grava el ili estas la rivero Guadaíra, kiu ekfluas en la kadiza sierra de Pozo Amargo, iras tra la sudorienta ekstremo de la municipo kaj enfluas en Gvadalkiviron, 20 km de la urbocentro. La rojoj Tagarete kaj Tamarguillo, ambaŭ tre kanaligitaj, kompletigas la hidrografian reton de la urbo.[30]
Klimato
redakti.PNG)
La klimato de Sevilo estas mediteranea leĝere kontinenta, kun varia pluvado, sekaj someroj kaj ekstreme varmegaj kaj mildaj vintroj kaj foje pluvaj kiuj koncentras pli ol duonon de la jara pluvo. Laŭ la klimata klasifiko de Köppen, ĝi apartenas al la klimato Csa.[31] La jara mezuma temperaturo estas 19.2 °C, unu el la plej grandaj de Eŭropo kaj la plej alta el la duoninsulaj ĉefurboj. Januaro estas la plej malvarma monato kun mezumaj temperaturoj de 5,7 °C; kaj julio la plej varma, kun mezumo de ĉiutagaj temperaturoj de 36,0 °C.[32] Plurfoje jare la 40 °C estas superitaj. Pro siaj someraj mezumaj temperaturoj, temas pri la provinca ĉefurbo plej varma en Hispanio.[33]
La pluvo, kun mezumo de 538,8 mm jare, koncentriĝas inter oktobro kaj aprilo; estante decembro la plej pluva, kun 99 mm. Ĝi havas ĉirkaŭ 51 pluvtagojn jare, 2917 sun-horojn kaj plurajn frostajn tagojn.[32]
En la vintro de 2005 estis kalkulitaj ĉirkaŭ dudek frostaj tagoj, kun minimumaj temperaturoj ĝis −5,8 °C dum malvarma fronto. En la metropolita areo de Sevilo la minimumaj temperaturoj descendis pli la 28-an de januaro, kiam registriĝis −6,8 °C en la meteologia ejo de Sanlúcar la Mayor kaj ĝis −8,2 °C en tiu de Aznalcázar, ambaŭ de la Junto de Andaluzio.
Je la 10-a de januaro 2010, post 56 jaroj sen neĝado, neĝis en Sevilo sed ĝi ne restos tro longe surtere, kvankam la neĝado estis malpli intensa ol la antaŭa neĝado registrita, okazinte la 2-an de februaro 1954.[34]
La Hispana Ŝtata Agentejo de Meteologio registris en la meteologia stacio de la flughaveno de Sevilo la ekstremaj valoroj montritaj en la sekva tabelo. Ekzistas rekordo ne konfirmita de la Meteologia Agentejo, el 47 °C, registrita je la 1-a de aŭgusto 2003, dum la varma varmondo, en la meteologia stacio 83910 (LEZL) situanta en la sudo de la sevila flughaveno, proksime al forlasita militista zono.[35] La plej alta temperaturo registrita estas 47,4 ºC je la 6-a de aŭgusto 1946, kvankam ekzistas registraĵoj realigitaj de la Universitato de Sevilo, de maksimumaj temperaturoj pli altaj en la 19-a jarcento, kun 51 °C la 30-an de julio 1876 kaj 50 °C la 4-an de aŭgusto 1881.
Flaŭro kaj faŭno
redakti- Flaŭro
Laŭlonge de la historio de la urbo disvolviĝis varia plantaro kiu kreis ĝiajn parkojn kaj ĝardenojn kiuj malsamas al la ceteraj laŭ la epoko kaj celoj por ilia konstruado. Pli ol 750 spacoj vegetaĵaj el pluraj mondopartoj troviĝas en la urbo kune al la lokaj. Inter ĝiaj plej elstaraj arboj troviĝas la jakarandoj kaj la amaraj oranĝarboj. En la pejzaĝo surstrata ankaŭ videblas aliaj arboj kiaj blankaj robinioj, platanoj, tipuanoj aŭ fajrarboj.[36]
La historiaj ĝardenoj de la urbo prezentas ampleksan specimenaron el diversaj stiloj kaj grandoj kun ekzotaj specioj, kiaj la Ĝardenoj de la Alkazaro, la Parko María Luisa, la Parko de la Delicoj aŭ la Amerika Ĝardeno. En ili eblas trovi arbojn kiaj belombra arbo, kaŭĉukarboj, magnolioj, krom la antaŭaj menciitaj platanoj, blankaj robinioj kaj jakarandoj.[36]
En la malsamaj verdaj zonoj kiuj rilatas al tradicia koncepto pri urba parko, kie regas kriterioj pri ŝparado por vivtenado kaj la avangardeco de la eŭropa ĝardenumado, precipe troveblas lokaj plantoj aŭ naturigitaj, adaptitaj al la urboj kaj al la klimato de Sevilo.[36]
La parko de la Popleto enhavas 48 hektarojn en la plej norda zono de la Insulo La Cartuja. Konsistas el tri arbarecaj indiĝenaj areoj en kiu la ĝardenumado limiĝas al nuraj ŝprucado kaj sanigaj foliotondadoj. En tiu ĉi parko troveblas arboj kiaj karobarboj, oranĝarboj, olivarboj, kverkoj, anzinoj, korkokverkoj, eŭropaj fraksenoj kaj pinioj.[37]
Proksime, kune al Isla Mágica, troviĝas la Amerika Ĝardeno, kun pli ol 400 plantoj el amerika deveno. Ĝi estis konstruita por la Internacia Ekspozicio en 1992 kaj reinaŭgurita en aprilo 2010.[38]
- Faŭno
La naturaj specioj kiuj konsistigas la sevilan bestaron, estas tiuj kiuj profitas pli bone la forĵetaĵojn de la urba socio kaj estas tre malsamaj al tiuj kiuj troveblas en la historiaj ĝardenoj, urbaj parkoj, metropolaj parkoj kaj ĉe la bordoj de la riveroj Gvadairo kaj Gvadalkiviro.[36]
La vertebruloj plej multnombraj estas la birdoj, en la diversaj parkoj de la urbo. La fiŝoj, precipe la orfiŝoj krom en la rivero, ankaŭ troveblas en pluraj basenaj fiŝejoj.[36]
La parko Tamargilo estas rivera parko laŭlonge planita kiu troviĝas en la kruciĝo de du historiaj rojoj: Tamargilo, el kiu ĝi ricevas sian nomon kaj la rojo Ranillas. La granda etendo, ĉirkaŭ 96 hektaroj, kaj ĝia situo apud la flughaveno Sankta Paŭlo en la periferio de la urbo, donas al ĝi grandajn avantaĝojn por altiri birdojn.[39] Ĝi havas humidejon kun apartaj karakterizaĵoj kun propraj specioj. Oftas en ĝi la predemaj turfalkoj kaj etaj turfalkoj, botagloj kaj komunaj buteoj. Ekzistas aliaj vertebruloj kiuj vivas en ŝlimaj zonoj aŭ marĉejoj, birdoj kial komuna ansero, la himantopo, la platbeka anaso kaj la brunkapa anaso samkiel reptilioj kaj amfibioj: nome skinko Chalcides striatus, leprotestudo Mauremys leprosa kaj bufo Discoglossus galganoi.[40]
Administrado kaj politiko
redakti
Ĉefurbeco
redaktiSevilo estas la ĉefurbo de la aŭtonoma regiono Andaluzio, sidejo de la Parlamento, de la Prezidanteco de la Junto kaj Konsilio de la Registaro. En Sevilo troviĝas ankaŭ la sidejo de la Delegacio de la Ŝtata Registaro por Andaluzio. La ĉefurbeco iĝas diferenciiga elemento rilate al la aliaj andaluzaj urboj, pro la granda koncentriĝo de regionaj kaj ŝtataj laboristoj, pli granda kvanto da nefiksita loĝantaro kiu iras al Sevilo por realigi burokratajn procedurojn en la diversaj konsilioj kaj regionaj delegacioj de multaj entreprenoj kaj institucioj. Pro tio ke andaluzianoj venantaj el diversaj partoj kaŭzas pli da elspezojn kaj eĉ sociajn problemojn, la municipo devas elspezi pli ol planite.[41] Tamen, ankoraŭ ne estis promulgita leĝo kiu celas disvolvigi la artikolon 4.1 de la Statuto de Andaluzio, rilate al la ĉefurbeco de Sevilo kaj kiu donus pli da ekonomiaj subvencioj de la Ŝtato al la Municipo de Andaluzio.[42][43] Sevilo ankaŭ estas la ĉefurbo de la samnoma provinco, kaj pro tio en ĝi ankaŭ sidas la diversaj provincaj delegacioj de la konsilejoj de la Junto de Andaluzio kaj de la Hispana Registaro, same kiel la sidejo de la Provinca Deputitaro.
Metropola areo
redakti
La metropola areo de Sevilo, konsistas el 46 municipoj kun 1 508 605 loĝantoj laŭ la municipa registrejo en 2010, sur areo de 4 900 km².[44][45]
La disvolviĝo de la metropola areo komenciĝis meze de la 1970-aj kaj komence de la 1980-aj jaroj, sed la granda urboplanisma apogeo ekiĝis inter la 1990-aj jaroj ĝis 2008: la metropola areo ne ĉesis kreskiĝi, kaj je loĝantaro kaj je etendiĝo, speciale en la urboj La Rinconada, Pilas, Alcalá de Guadaíra, Mairena del Aljarafe, aŭ la akso Dos Hermanas, Los Palacios y Villafranca kaj Utrera. Multaj sevilanoj translokiĝis al la metropola areo venintaj el la ĉefurbo pro la manko aŭ multkosteco de la novaj loĝejoj, kio okazigis grandajn malekvilibrojn rilate al la moviĝado precipe de de loĝantoj de la distrikto Aljarafe dum la pint-horoj.[46]
Municipa organizo
redakti
La politika administrado de la urbo estas realigata pere de municipo kies administrantoj estas demokratie elektataj por kvar jaroj per universala voĉdonrajto. La balota censo konsistas el ĉiuj registritaj loĝantoj en Sevilo pli ol 18jaraĝaj kaj hispanaj civitanoj kaj de aliaj landoj de la Eŭropa Unio. Laŭ la leĝo kiu establas la kvanton de elekteblaj magistratanoj laŭ la kvanto de loĝantoj de la municipo, la Municipa Korporacio de Sevilo estas formita de 31 magistratanoj.[47] En la municipaj balotadoj de 2011, okazintaj la 22an de majo 2011, la Urbodomo estis formita de 20 magistratanoj el la Popola Partio (PP), 11 magistratanoj el la Socialisma Partio (PSOE) kaj du magistratanoj el Unuiĝinta Maldekstro (IU). Per ĉi tiuj rezultoj, la Popola Partio, kun Juan Ignacio Zoido kiel kandidato al la urbestreco, akiris por unua fojo en la historio de la urbo la absolutan plimulton, pro kio li povis regi sen interkonsento kun la ceteraj partioj.
Kun la celo malkoncentrigi la urbon, plibonigi la kvaliton de la publikaj servoj kiujn la municipo donas al la urbo kaj faciligi la civitan partoprenon, Sevilo dividiĝas en 11 distriktojn. Distriktoj dividiĝas en kvartaloj. Famaj kvartaloj estas Kvartalo Sankta Kruco, Kvartalo Los Remedios, Tablada ktp.
La distriktoj de la urbo havas malsamajn geografiajn grandojn kaj loĝantar-nombrojn. Ili ĉiuj estas organizitaj pere de Municipa Junto de Distrikto kun ĝiaj respektivaj delegitoj, administraj oficejoj kaj reprezentantoj de la najbaraj asocioj.
Ekde la unuaj demokratiaj balotadoj en 1979, la urbo Sevilo estis regata de diversaj partioj kaj registaraj koalicioj. Dum la municipaj balotadoj de 2007 por la unua fojo ne plu estis reprezentita la Andaluzisma Partio en la Urbodomo kaj pli kreskiĝis la dupartiismo PSOE-PP, kvankam por povi regi, PSOE kreis koalicion kun la tri magistratanoj de Unuiĝinta Maldekstro, La Verduloj kaj Kunvokado por Andaluzio. En la municipaj balotoj de 2011, la Popola Partio, kun Juan Ignacio Zoido ĉekape, atingis ampleksan kaj plenan plimulton kun 20 magistratanoj. Post la municipa balotado de la 26a de majo 2019, la kompono de la municipo estis de 13 magistratanoj (skabenoj) apartenantaj al Partio Socialista (PSOE), 8 magistratanoj apartenantaj al la Partido Popular (PP), 4 magistratanoj apartenantaj al Adelante Andalucía (AA), 4 magistratanoj apartenantaj al Ciudadanos (Cs) kaj 2 magistratanoj apartenantaj al Vox. Je tiu rezulto, la Partido Socialista Obrero Español de Andalucía revalidigis per simpla majoritato la urbestrecon por la socialista Juan Espadas.[48]
Ekonomio
redaktiSevilo estas konsiderata la ekonomia ĉefurbo de Andaluzio, estas fakte la urbo kiu havas pli grandan MEP, pli da entreprenoj kaj ekonomion pli diversan, ekstersezona kaj stabila. Pri agrikulturo, restas en la municipa teritorio malmulta tia areo, nome 690 ha por kotono, iom por herboj kaj ĉefe 832 de irigacio por produktado de olivoj por manĝado.[49] Konstruado estis grava sektoro ĝis 2008 kiam la krizo haltigis la kreskadon de novaj kvartaloj.[50] Turismo estas nun la plej grava sektoro, kun edukado, sansistemo kaj financaj servoj.
Industrio
redakti
El ekonomia vidpunkto, Sevilo estas grava komerca, financa kaj serva centro, kaj kune kun la metropola areo, temas pri alta industria regiono, kie kreskas kaj akceliĝas la disvolviĝo de novaj entreprenoj kiuj troviĝas en la diversaj industriaj parkoj.
La scienc-teknologia parko Cartuja 93[51] situanta en la terenoj kie instaliĝis la iamaj pavilionoj de la Expo-92, rekte dungas 14 500 personojn, fakturante 1825 milionojn da eŭroj en 2012,[52] gastigante 345 entreprenojn kaj entojn. El tiuj ĉi, 193 estas progresintaj teknologioj, kaj la cetero korespondas al la progresintaj servoj kaj ĝeneralaj servoj.
Je nivelo de privataj entreprenoj, unu el la inĝenier-entreprenoj plej gravaj de Andaluzio, Abengoa,[53] inaŭguris la 23-an de septembro 2009, en la zono de Palmas Altas kaj proksime al la SE-30, la nomitan Teknologia Centro Palmas Altas, kiu estas la plej granda privata teknologia entreprena komplekso en la sudo de Hispanio.[54] Sevilo koncentras 74 % el la andaluza aeronaŭtika industrio, kun agentejoj de la multnacia aeronaŭtika entrepreno EADS establitaj apud la flughaveno de Sevilo kaj en Tablada, same kiel la Teknologia Aerospaca Teknologia Parko de Andaluzio Aerópolis,[55] situanta en la municipo La Rinconada, ĉe la aŭtoŝoseo A4 kaj la flughaveno de Sevilla kie sidas pli ol tridek entreprenoj de la aeronaŭtika sektoro. La akso Sevilo-Kadizo konvertiĝis en la dua hispana sektoro ĉikampe, post Madrido. Ekde la 24-a de majo 2012 Sevilo apartenas al la Komunumo de urboj Ariane, kiu kunigas urbojn kaj eŭropajn entreprenojn en kiuj disvolviĝas la aerospaca teknologio.[56]
La industrio pri fabrikado de komponantoj de aŭtomobiloj estas reprezentita de FASA-Renault situanta en la kvartalo San Jerónimo, kie situas unu el la plej grandaj kaj modernaj faktorioj pri rapidumaj skatoloj de la aŭtomobila sektoro, produktante 30 % el ĉiuj rapidumaj skatoloj de la grupo Renault je monda skalo.[57]
En Sevilo ankaŭ troviĝas grava bier-fabriko de la grupo Heineken, propietanto de la marko Cruzcampo.[58] Ankaŭ elstaras la produktado de metalurgiaĵoj pere de la faktorio Siderúrgica Sevillana situanta en Alcalá de Guadaira, kaj la faktorioj de la grupo Ros Casares en la haveno.
La nuna trairo de la rivero Gvadalkiviro tra Sevilo havis grandan transformadon en la infrastrukturo kiu disvolviĝis kun la celo de la Internacia Ekspozicio en 1992; ĉi tiuj vorkoj okazigis la konstruadon de naŭ pontoj, inter kiuj elstaras la ponto de la Popleto kaj la ponto de la 5a Centjariĝo. Ankaŭ estis savita por la urbo la strato Torneo foriginte la fervojan infrastrukturon kiu ĝin okupis.[59] Alia tradicia sektoro estas la ŝipkonstruado, sed kiu suferis fortan krizon.[60]
Komerco
redakti
Sevilo estas la kvara plej grava komerca urbo de Hispanio, kun pli ol 2 milionoj da loĝantoj kiujn inkluzivas la urbon mem, la provincon kaj kelkajn nukleojn de la apudlimaj provincoj (Onubo, Kadizo kaj Badaĥozo).[61] En Sevilo ekzistas filioj de preskaŭ ĉiuj bankaj institucioj de Hispanio kaj Portugalio. Ankaŭ situas en ĝi la regionaj sidejoj de multaj bankoj kaj ŝparkasoj kun ĉeesto en Andaluzio, el kiuj elstaras CaixaBank, ento kiu en 2012 absorbis la sevilan ŝparkason Cajasol.[62]
Por la eniro kaj eliro de varoj, la urbo precipe kalkulas je ampleksa loĝistika zono por kamionoj kaj je la haveno de Sevilo, tra kiu iras inter 4 kaj 5 milionoj da tunoj ŝarĝitaj jare. La transportado de varoj tra la fervojo havas relative malgrandan gravecon en Sevilo (265 000 tunoj en 2004) kaj la aera transportado estas minimuma (inter 4000 kaj 6000 tunoj/jare). Rilate al la transportado de personoj, tra la flughaveno de Sevilo pasis en 2004 ĉirkaŭ 2 678 000 pasaĝeroj kaj tra la fervojo 2 536 000 en tiu sama jaro.[63]
En la municipo ekzistas serio da industriaj areoj kies ejoj estas okupitaj de stokejoj por loka aŭ regiona distribuado. En la urbo kaj la metropola areo ekzistas pluraj komercaj centroj, kiaj: El Corte Inglés, Carrefour, Hipercor, Mercadona kaj Alcampo. En la urba strukturo de ĝiaj kvartaloj almenaŭ troviĝas po unu urba bazaro de kadukiĝemaj manĝoproduktoj.
Por plifortigi kaj plibonigi la komercadon en la urbo, ekzistas du organizoj kiuj okupiĝas pri tiu ĉi tasko, parte la Komerca Ĉambro de Sevilo,[64] kiu zorgas pri la entreprenistoj kaj APROCOM kiuj temas pri la entreprenistoj kiuj ekskluzive sin dediĉas al la komercado.[65]
Turismo
redakti
Danke al la historia kaj monumenta heredaĵo, ĝiaj diversaj scenejaj kaj kulturaj spacoj kaj ĝiaj festoj printempaj (ĉefe Sankta Semajno kaj Aprila Foiro), la urbo ricevas grandan kvanton de nacia kaj internacia turismo. Temas pri la kvara urbo plej vizitata de Hispanio, post Barcelono, Madrido kaj Benidorm.[66] La plej tipa turismo en Sevilo estas tiu de mallonga restado, ĉirkaŭ 2,5 tagoj, kiuj generas tranoktadon en la multnombraj hoteloj de la urbo kaj la metropola areo. La urbo ankaŭ disponas je ampleksa reto de restoracioj kaj privataj iloj por faciligi la viziton al la urbo, kiel ekzemple ĉevalĉaroj, turismaj busoj kaj et-krozoŝipoj laŭ la rivero Gvadalkiviro.[67]
En 2012, Turismo de Sevilo kreis novan grafikan bildon kaj novan moton per kiu la urbo-marko evoluas al pli simpla, forta kaj distingiga bildo. En la ĉirkaŭoj de Sevilo troviĝas la sekvaj turismaj vizitindaĵoj:
- Italiko estas ampleksa antikva romia urbo situanta en la nuna municipo Santiponce je 7 km de Sevilo. Lulilo de imperiestroj Trajano kaj Adriano, elstaras ĝia bone konservita amfiteatro.[68]
- Carmona estas urbo situanta je 33 km, de Sevilo elstaras pro la kvanto kaj kvalito de ĝia historia kaj monumenta heredaĵo. Ĝi estas enlistigita kiel Arta Historia Ensemblo ekde 1963, kun 18 enskribitaj monumentoj en la katalogo de Propraĵoj je Kultura Intereso; kaj la romia nekropolo deklarita kiel arkeologia zono.[69]
Sevilo troviĝas inter la 100 unuaj plej gravaj kongres-urboj,[70] danke al ĝia moderna kaj avangarda ampleksiĝo de la Palaco de Kongresoj kaj Ekspozicioj FIBES, realigita de la sevila arkitekto Guillermo Vázquez Consuegra. La Palaco de Kongresoj kaj Ekspozicioj de Sevilo ankaŭ konata kiel FIBES pro la mallongigoj hispanlingvaj, estas arkitektura spaco dediĉata al la disvastigado de la komerca negocado de la urbo kaj ĝia influ-areo, kie okazas kunvenoj de profesiuloj kaj diversfakaj foiroj kaj eventoj. FIBES disponas je centra konstruaĵo el tre aparta arkitekturo. La Palaco de Kongresoj troviĝas en la kvartalo Orienta Sevilo, bone komunikita kun la flughaveno kaj la fervoj-stacio.
Kulturo
redaktiLa Ateneo de Sevilo, nomita dekomence "Ateneo y Sociedad de Excursiones", havas riĉan historion kiel kultura, scienca, literatura kaj arta asocio, ekde ĝia fondo fare de Manuel Sales y Ferré en 1887.
Muzeoj
redakti
La urbo Sevilo havas multajn muzeojn ĉiu el ili dediĉita al specifa fako. Inter la plej gravaj, allogaj kaj vizitataj muzeoj de la urbo elstaras la jenaj: Muzeo de Belartoj, Arkeologia Muzeo. Muzeo de Artoj kaj Popolaj Kutimoj, Andaluza Centro de Nuntempa Arto, Ĝenerala Arkivo de Indioj, Domo Pilatos, Palaco de la markizoj de La Algaba, Palaco de la Grafino de Lebrija, Katedrala Muzeo, Navigmuzeo Orturo, Historia Militmuzeo de Sevilo, Muzeo de Flamenka Danco, Dom-Muzeo de Murillo, Muzeo de Geologio.[71]
Kulturaj eventoj
redaktiEn Sevilo okazas laŭlonge de la tuta jaro multnombraj kulturaj eventoj, kelkaj rilataj al la loko aŭ regiona kulturo, kelkaj pli malfermaj, inter kiuj menciindas SICAB, Salón Internacional del Caballo foiro Internacia Salono Priĉevala; la Festival de Cine Europeo de Sevilla (Eŭropa Kinfestivalo de Sevilo); la Festival de Videojuegos y Cultura Asiática de Sevilla, Festival de Cultura Asiática y Ocio Digital de Sevilla, konata ankaŭ kiel Mangafest, evento pri mangao, animeo kaj azia kulturo okazigita ĉiujare en Fibes; la Librofoiro ktp.
- Festivalo de flamenko.
La populara dancado nomata flamenko estis deklarita de la Unesko kiel nemateria kultura heredaĵo en 2010.[72] La Duajara Festo de Flamenko estas festivalo okazigata en Sevilo ĉiun duan jaron kies scenejoj estas la diversaj teatroj de la urbo. En la festivalo partoprenis la artistoj plej gravaj de la nomita cante jondo [KANte HONdo] kaj ankaŭ estas platformo por la novaj steluloj de flamenko. La unua ĉiuduajara festivalo estis okazigita en 1980, kaj en septembro 2014 estis celebrita la 18-a festivalo. La festivalo konsistas el serio de spektakloj kiuj celas ligi la Belartojn (teatro, kino, poezio, pentrarto) kun la dancoj flamenkaj. En la unuaj okazoj oni disdonis premion nomatan Giraldillo (Giraldeto), kio poste estis nuligita.[73]
Popularaj festoj
redaktiEkzistas du emblemaj festoj en Sevilo kiuj havas internacian prestiĝon kiuj okazas en printempo: t.e. la Sankta Semajno kaj la Aprila Foiro. Ankaŭ estas popularaj inter la sevila loĝantaro la Pilgrimado de El Rocío, la tago de Kristokorpa festo kaj la velá de Santa Ana en Triana.
- Sankta Semajno
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Sankta Semajno en Sevilo.
La diversaj aktivaĵoj kaj aranĝoj kiuj okazas dum la Sankta Semajno konvertiĝas en unu el la plej gravaj okazintaĵoj de la urbo el kultura, religia kaj arta vidpunktoj. La celebrado de la Sankta Semajno de tiu ĉi urbo estas inter la plej famaj de Hispanio kaj kiuj havas plej grandan internacian eĥon en la katolika mondo, pro kio ĝi estas grava turisma allogaĵo. La Sankta Semajno estas konsiderata kiel Festo el Turisma Intereso.
La procesiaj paradoj de la Sankta Semajno estas organizataj de la kunfrataroj, ĉiu el ili distingiĝas per aro da religiaj, artaj, sociaj kaj historiaj faktoroj. La Pento-stacio aŭ procesia eliro estas la precipa videbla kultado realigata de la kunfrataroj. La semajno ampleksiĝas de la Palmofesto al la Dimanĉo de Resurekto, ĉiutage portante bildojn kiuj reprezentas la Pasionon de Kristo. La nomitaj "paŝaĵoj" (porteblaj figurmonumentoj) estas farataj de ŝarĝoportistoj, gvidataj de submastro, kaj akompanataj de sekvantaro de la nomitaj "nazaretanoj". En la Sankta Semajno de Sevilo oftas la kantado de tipaj "saetoj", dum okazas la paŝado, ekde la fenestroj kaj balkonoj. En la nuntempo procesias ĉirkaŭ 60 kunfrataroj, inter kiuj elstaras tiuj de la Granda Potenco, Makarena Espero, Espero de Triano kaj Kunfrataro de la Ciganoj.
Ekzistas Ĝenerala Konsilantaro de Kunfrataroj, kies membroj estas elektitaj ĉiun kvaran jaron fare de la respektivaj kunfrataranoj, kiu organizas la agadon de la Sankta Semajno kaj de faciligi demarŝojn kaj interkonsentojn kun la oficialaj institucioj kaj de ĉio relativa al la Oficiala Plano.[74]
- Aprila Foiro
La Aprila Foiro estas populara festo okazanta en Sevilo dum la printempo, preskaŭ ĉiam en la monato aprilo. La Foiro okazas en la kvartalo Los Remedios kaj estas konsiderita Festo je Turisma Intereso je nacia skalo, kaj ekde 1965, je internacia skalo.[75]
La specifa foirejo nomita Real de la Feria havas areon de 450 000 m², en kiuj sidas pli ol mil budoj, el diversaj grandoj. La vojoj de la ejoj konsistas el dek kvin stratoj kun nomoj de toreadoroj kun ia rilato al Sevilo. Apud la foirejo, troviĝas la instalaĵoj de la portempa amuzparko, kun 400 diversaj aparatoj, konata kiel Infer-strato.[76] En Municipa Budo realiĝas oficialaj aktivaĵoj de la municipo kaj ĉiu el la urbaj distriktoj disponas je aparta budo. La aliro al la plejmulto de la aliaj budoj estas limigata al iliaj anoj kaj ties invititoj.[77]
La Foiro estis okazigita por la unua fojo en 1846 kiam Narciso Bonaplata, el kataluna deveno, kaj osé María de Ybarra, el eŭska deveno, redaktis proponon liveritan al la Municipo de Sevilo. En marto 1847, la reĝino Izabela la 2-a koncedis al Sevilo la privilegion okazigi tiun foiron.
Tuj post la okazo de la foiro okazas ankaŭ la Pilgrimado de El Rocío nome festa pilgrimado al la ermitejo de la Virgulino de El Rocío en samnoma vilaĝo, kiu troviĝas en la municipo Almonte, Onubo) kiu estas okazigata dum la semajnfino de Pentekosto. En Sevilo ekzistas ses kunfrataroj por la pilgrimado, el kiuj la plej malnova estas tiu de Triana kaj poste la aliaj Sevilla-Salvador, Cerro del Águila, Sevilla Sur, Macarena kaj Castrense. La vojo de Sevilo estas la plej konata el kiuj kondukas al la vilaĝo El Rocío.[78]
Toreado
redaktiLa Reĝa Toreejo de Sevilo estas unu el la toreejoj plej antikvaj de Hispanio. Ĝi estas la sidejo de la toreadoj kiuj okazas en la urbo, estante speciale gravaj por la toreŝatantoj tiuj okazantaj dum la Aprila Foiro. Temas pri unu el la plej popularaj allogaĵoj por la turistoj kaj estas inter la plej vizitataj monumentoj. La toreejo havas sidlokon por 12 500 personoj,[79] ĝi estas propraĵo de la nobelara korporacio kun sidejo en Sevilo de kiu ĝi ricevas sian nomon.[80]
La toreejo estis ekkonstruita en 1749 kiel anstataŭo de iama ortangula toreejo situinta samloke kaj la konstruado de la nuna estis malrapida, dum multaj jaroj, ĉar ĝi estis faritaj laŭ fazoj. En 1765 estis konstruita la interna fasado de la placo, nomata Loĝio de la Princo, kiu konsistas el la pordo aliranta la placon, tra kiu eliras la triumfantaj toreadoroj kaj la loĝio ekskluzive uzata de la Reĝa Familio. La toreejo estis finkonstruita en 1881.[81] Inter la jaroj 1914 kaj 1915, sub la direktorado de la sevila arkitekto Aníbal González, oni reformis la sidlokaron el ŝtono anstataŭante ĝin per alia el briko kun pli milda deklivo.
En la ĉirkaŭoj de la placo troviĝas statuoj dediĉataj al sevilaj toreadoroj kiuj triumfis en ĝi, elstarante inter ili, tiu dediĉita al Curro Romero. La Taŭra Muzeo de Sevilo, inaŭgurita en 1989, estas gastigata sub la ŝtupoj de la toreejo, kie estas ekspoziciataj kolekto de pentraĵoj, afiŝoj, lum-kostumoj, bronzaĵoj, azuleĥoj kaj skulptaĵoj. Inter ili elstaras la verkoj de Mariano Benlliure kaj bustoj de legendaj toreadoroj kiaj Curro Cúchares, Pepe-Hillo aŭ El Espartero.[82]
Rilate al la torespektakloj, menciindas, ke en la lastaj jardekoj kreskanta apero de civitaj kontraŭtoreaj movadoj ofte manifestaciiĝas kontraŭ tiu ĉi spektaklo dum la toreadoj mem, petante ĝian definitivan nuligon kaj malpermeson fare de registaraj instancoj. Torefanoj kaj partoprenantoj multe koleras pri tiu agado en favoro de la bestorajtoj.[83]
Kuirarto
redakti
La sevila kuirarto estas tre kondiĉigita de la reganta klimato en la urbareo, tial do, ekzistas tipa kuirarto vintra kaj alia tre malsama adaptita al la varmo kaj altaj temperaturoj someraj. La sevila kuirarto estas karakterizata de simpleco kaj sobreco, kiu ne baziĝas sur komplika ellaborado sed en la saĝa kondimentado kaj spicado de produktoj venantaj el la mediteranea dieto.
Por mildigi la altajn somerajn temperaturojn precipe elstaras la fame konata andaluza gazpaĉo, la rusa salato, diversaj malvarmaj pladoj nomataj "salpikono" (kutime haketita bovaĵo kun vinagro, cepo kaj salo) kaj variaj salatoj.[84] La "frititaj fiŝetoj" estas plado kiu konsistas el fritado de etaj fiŝoj farunitaj kun abunda olivoleo kiu estas konsumata dum la tuta jaro. Tiel, tre oftas la gustumado de ampleksa gamo da kolbasoj, precipe de montara ŝinko ("jamón serrano", tio estas malvarmigita montare), diversaj fromaĝoj kaj la tradicia seranito, nome andaluza sandviĉo el sevila origino kies ingrediencoj estas viandaĵo, ŝinko, kaj frititaj terpomoj kaj kapsikoj.
En la vintraj monatoj la sevila kuirarto konsistas precipe el la andaluza kocido farata el kikeroj kaj "pringá" (diversaj kolbasoj, viando kaj lardo), la spinacoj kun kikeroj, la bovovosto (tipa en epoko de taŭrludado), la andaluz-stilaj tripoj, la ovoj "flamenkostilaj" (tio estas kun legomoj kaj sur ceramika telero), la boligitaj "spicitaj terpomoj" kaj la supo el haketitaĵoj.[85]
Inter la trinkaĵoj plej tipaj elstaras la somera "tinto de verano" (ruĝa vino kun karbonata akvo), la biero, la ŝereo kaj la "manzanilla", blanka vino de Sanlúcar. Same kiel en la cetero de Andaluzio, elstaras en Sevilo la tapoj. La tapoj estas tre malsamaj kaj en ilia ellaborado intervenas la kreemo kaj kreivo de ĉiuj kreantoj. Prie estas ampleksa gamo el varmaj pladoj, rizoj, viandaĵoj kaj tre diversaj variaĵoj de olivoj.[86]
Muziko
redakti
La muzika scenejo de Sevilo estas unu el la plej karakterizaj de Hispanio. En la 1970-aj jaroj, estiĝis nova muzika movado en la urbo, la andaluza rokmuziko, kiu kunfandis la progresivan rokon kun la tradicia flamenko, influita de grupoj kiaj Pink Floyd, King Crimson, The Doors, Jethro Tull, inter aliaj. El tiu ĉi movado, naskiĝis muzikbandoj kiaj Triana, Alameda, Gong, Smash, Guadalquivir, Goma, Storm, Tabaca, Nuevos Tiempos kaj aliaj. Poste, kun la rokmuziko ankaŭ provis novaj bandoj kaj kantistoj: Silvio Fernández, Kiko Veneno, Raimundo Amador (el la bando Pata Negra), Mártires del Compás, Zaguán... Alia speco de rokmuziko pli peza kaj urba troveblas ĉe la bandoj Reincidentes aŭ Subliminal Chaos, ankaŭ estiĝis bandoj kiuj kunfandas rokmuzikon kun funko: O'funk'illo aŭ Entódao. Krom rokmuziko, tiu ĉi urbo ankaŭ montras ekde la fino de la 1990-aj jaroj fortan scenejon por la repo, el kiu elstaras SFDK, Tote King, La Mala Rodríguez kaj Dogma Crew.
Ĉi tiu muzika scenejo de la urbo ĉiam estas ligata al la nokta vivo, unu el la plej viglaj kaj popularaj de Hispanio.
- Tradicia muziko
La sevillanas estas la muziko kaj danco plej tipa de la urbo, amplekse kaj vaste disvastigata en la festivaloj kaj eventoj en tuta Andaluzio kaj eĉ ekstere. Dum la Sankta Semajno marŝoj oftas en la procesioj.[87]
Monumentoj
redaktiSevilo estas la urbo kun pli da monumentoj katalogitaj en Eŭropo, pro kio ĝi elstaras tiurilate. Inter ĝiaj monumentoj rimarkindas la «Katedralo, la Giraldo, el Alkazaro kaj la Arkivo de Indioj», kiuj estis deklaritaj Monda heredaĵo de Unesko en 1987,[88] samkiel la «Ora Turo» aŭ la «Placo de Hispanio», kiuj estas kandidatoj al tiu internacia rekono ekde 2013. Ĝi posedas unu el la plej grandaj historiaj urbocentroj plej ampleksaj de Hispanio, el ĉirkaŭ 335 hektaroj. Same menciindas ĝia malnova urboparto, la plej granda de Hispanio kaj unu el la tri plej grandaj de Eŭropo kune kun tiuj de Venecio kaj Ĝenovo, el 3,94 kvadrataj kilometroj.[89]
Katedralo
redakti Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Katedralo de Sevilo.
La katedralo sankta Maria de Sevilo estas la gotika katedralo plej vasta en la mondo kaj la tria plej granda el la religiaj centroj tutmonde.[90] Ĝi estis deklarita de la Unesko kiel Monda heredaĵo en 1987.[88]
Ĝia konstruado ekiĝis en 1433, sur la tereno kiu restis post la detruado de la moskeo de Sevilo, el kiu saviĝis la minareto. La konstruado precipe el malfrugotika stilo fariĝis relative dum malmulta tempo, kvankam la aldonoj kaj dekoraciaĵoj estis realigitaj laŭlonge de pluraj jarcentoj, pro kio ĝi prezentas diversajn arkitekturajn stilojn: gotika (1433-1528), renesanca (1528-1593), baroka (1618-1758), akademia (1758-1823) kaj novgotika (1825-1928).[91]
La monumenta ensemblo de la katedralo estas komplementita de la Giraldo, la Korto de la Oranĝarboj kaj la Reĝa Kapelo, unu el la aneksaĵoj plej vizitataj, temas pri ortangula spaco, simila al interna korto, kiu funkcias kiel klostro de la katedralo.
La Reĝa Kapelo de la Katedralo de Sevilo funkcias kiel la ĉefa parto de la katedralo. En ties kapelo estas enterigitaj la reĝoj Sankta Fernando, Alfonso la Saĝa kaj Petro la Kruela, inter aliaj membroj de la leon-kastilia nobelaro. En la Reĝa Kapelo troviĝas la gotika bildo de la Virgulino de la Reĝoj, Patronino de Sevilo.[92] Menciindas ankaŭ la trezoroj de la templo kaj la granda nombro de pentraĵoj de Murillo, kiaj la portretoj de Sankta Isidoro aŭ Sankta Leandro; pentraĵoj kiaj Sankta Tereza el Avilo de Zurbarán; aŭ la kapo skulptita de Sankta Johano la Baptisto. La tombo de Kristoforo Kolumbo, maŭzoleo verko de Arturo Mélida troviĝas ĉe la dekstra flanko de la transepto de la katedralo. En 2006, esploristoj de la Laboratorio de Genetika Identigado de la Universitato de Granado konfirmis, ke la restaĵoj de Kristoforo Kolumbo vere estas tiuj kiuj troviĝas en la katedralo de Sevilo.[93]
La metropolita pastraro estas la gardanto de la katedralo, kiu permesas la viziton al la turistoj kaj kiu okazigas ĉiutagan diservon kaj la celebradon de la Kristokorpa Festo kaj de la Senmakula koncipiĝo. Krome, ĝi zorgas pri la kultado al la Virgulino de la Reĝoj, patronino de Sevilo kaj de la Arkidiocezo de Sevilo.[94]
Giraldo
redakti
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Giraldo.La Giraldo estas sonorilturo de la katedralo kaj la simbola turo de la urbo. Ĝi estas 94,69 metrojn alta[95] kaj estis ekkonstruita en la 12a jarcento kiel almohada minareto de la ĉefa moskeo hodiaŭ malaperinta, laŭ simila bildo de la minareto de la moskeo Kutubia de Marakeŝo (Maroko), tamen ĝia renesanca stilo en la supra sonorilturo, verko de Hernán Ruiz, estis konstruita inter 1558 kaj 1568 laŭ mendo de la katedrala estraro. Ĝi konsistas el tri gradigaj korpoj kaj 25 sonoriloj, ĉiu el ili nomobaptitaj.[96][97]
La du malsupraj trionoj de la turo apartenas al la minareto de la antikva moskeo de la urbo, de la finoj de la 12-a jarcento, en la almohada epoko, dum la supera triono estas etaĝpinto konstruita en la kristana epoko por gastigi la sonorilojn. En ĝia plej fina pinto troviĝas bulo sur kiu staras la Giraldillo, statuo el bronzo kiu funkcias kiel ventomontrilo. Temas pri la bronza skulptaĵo plej granda el la eŭropa Renesanco.[98] En 1928 la Giraldo estis deklarita "Nacia Heredaĵo" kaj en 1987 iĝis Monda heredaĵo de Unesko.[99]
La historio de la konstruado de la Giraldo ekiĝis per la islama parto. Ĝi estis konstruita en 1184 laŭ la ordonoj de la kalifo Abu Jakub Jusuf. Li prenis la ekzemplon de la minareto de la moskeo Kutubia de Marakeŝo (Maroko). Post tertremo okazinta en 1365, perdiĝis la antikva origina sfero el kupro kiu kronis la turon, kiu poste estis anstataŭita de pli simpla minareto. Poste, en la 16-a jarcento, dum la adaptiĝoj de la kristana katedralo, estis aldonitaj svelta korpo el novklasikaj sonoriloj kaj ankaŭ estis konstruitaj pinto kiel statuo kiu simbolas la Kredon. La statuo estis instalita en 1568. La vorto giraldo venas de la hispana vorto girar (ĝiri) kaj rilatas al la ventomontrilo surpinta kiu havas bestan aŭ homan aspekton. Kun la tempopaso, ĝia nomo ankaŭ estis uzata ne nur por la ventomontrilo sed ankaŭ por la tuta ensemblo. Al la rigardejo sonoriltura de la Giraldo alireblas tra rampoj dezajnitaj siatempe por supreniri ĉevalrajde.[100]
El la rigardejo de la sonorilejo, oriente videblas la ĉefepiskopa palaco kun baroka portalo kaj la kvartalo Santa Cruz. El suda flanko videblas parto de la katedralo, la Alkazaro, kun muregoj, palacoj kaj ĝardenoj, kaj aliaj monumentaj konstruaĵoj kiel la Ĝenerala Arkivo de Indioj, la iama Reĝa Tabak-Fabriko de Sevilo, la Palaco Sankta Telmo. Malproksime videblas la Haveno de Sevilo kaj la Ponto de la 5a Centjariĝo. El okcidenta flanko videblas la krucejo de la katedralo kaj la Korto de la Oranĝarboj. Kaj el la norda flanko videblas la Urbodomo. Krome, ĉiun dekkvinan minuton, sonoras unu de la 24 sonoriloj de la rigardejo, kio gapigas la vizitantojn per laŭta sonorado.
Reĝa Alkazaro
redakti
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Alkazaro de Sevilo.La Alkazaro de Sevilo estas la funkcianta reĝa palaco plej antikva de Eŭropo.[101] Ĝi ekhavis sian nunan aspekton post la konkero en 713 de Sevilo fare de la araboj, kiuj uzis la alkazaron kiel loĝejon de iliaj estroj ekde la jaro 720. Post la Rekonkero en 1248, ĝi servis kiel gastigejo de la reĝo Fernando la 3-a de Kastilio, kio poste iĝis kutimo, esti gastigejo por la sekvaj hispanaj monarkoj kaj kiuj ankaŭ en la sekvaj jaroj aldonis diversajn konstruaĵojn kaj kreis la nunan palacon.[102]
Parto de la palaco estas rezervita por gastigi la Hispanajn Gereĝojn kaj ceterajn anojn de la Hispana Reĝa Familio kiam ili vizitas la urbon kaj tranoktas en ĝi.[103] Multaj instituciaj ceremonioj kaj gravaj ekspozicioj kiuj estas okazigataj en la urbo elektas la Alkazaron kiel taŭga ejo.[104] La monumenta ensemblo kaj la ĝardenoj estas viziteblaj kaj konsistas el unu el la ĉefaj allogaĵoj kaj turismaj altiraĵoj de la urbo, ĉar ili estas deklaritaj Monda heredaĵo de Unesko en 1987.[105] La enirado al la Alkazaro estas senpaga por sevilanoj.[106]
La plej elstaraj areoj de la Alkazaro estas la Korto de la Puceloj, ĉefa korto el andaluza mudeĥara arto; la Salono de la Reĝoj; la Salono Karlo la 5-a, kun grandaj tapiŝoj, la Salono de la Imperiestro, kun azuleĥoj de la 15-a jarcento kaj flandraj tapiŝoj; la Salono de Ambasadoroj, estas halo kovrita de kupolo duonsfera ornamita de komplikaj orkoloraj arabaĵoj. Temas pri la plej grava ĉambro de la Alkazaro; kaj la Ĝardenoj de la Alkazaro, kiuj kunigas arabajn, renesancajn kaj modernajn stilojn kaj kiuj disponas je pluraj terasoj el fronda vegetaĵaro, kun fontanoj kaj multaj oranĝarboj kaj palmoj.[107]
La Lisbona tertremo en 1755 damaĝis la arkitekturan ensemblon, speciale la Gotikan Palacon, kiu devis esti ĝisfunde reformita. Tial entrepreniĝis baroka reformado kiuj estas precipe videblaj ekde la korto de la kruciĝejo.[108]
Arkivo de Indioj
redakti
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Arkivo de Indioj.La Ĝenerala Arkivo de Indioj kreiĝis en 1785 sub la regado de Karlo la 3-a kun la celo centralizi en nur unu loko la dokumentadon rilate al la hispaniaj kolonioj, ĝis tiu momento disaj en pluraj arkivoj: Simanko, Kadizo kaj Sevilo. La Var-Borso de Komercistoj de Sevilo, konstruita dum la epoko de Filipo la 2-a inter 1584 kaj 1598 de Juan de Mijares[109] baziĝinte sur planoj de Juan de Herrera, estas la sidejo de la arkivo.[110]
La dokumentoj kiujn la arkivo konservas okupas pli ol naŭ liniajn kilometrojn da bretoj. Temas pri 43 175 legajos,[110] ĉirkaŭ 89 milionoj da paĝoj kaj 8 000 mapoj kaj desegnoj venantaj precipe el la metropolaj organismoj prizorgantoj de la administrado de la kolonioj.[111] Temas pri la plej granda arkivo ekzistanta pri la aktiveco de Hispanio en Ameriko kaj Filipinoj, enhavante informojn pri la politika kaj socia historio, ekonomia historio, de la eklezia historio, la artoj kaj la geografio de tiuj teritorioj. Ĝi konservas grandan nombron de aĵoj el historia valoro: tekstoj verkitaj de Kristoforo Kolumbo, Fernando de Magallanes, Vasco Núñez de Balboa, Hernán Cortés kaj Francisco Pizarro. Ĉiu ĉi dokumentaro estas disponeblaj por la esploristoj kiuj ĉiujare vizitas la arkivon.[110][112]
La Arkivo estas unu el la ĝeneralaj arkivoj (kune kun la Ĝenerala Arkivo de la Aragona Krono kaj la Ĝenerala Arkivo de Simanko) apartenantaj al la hispana ŝtato. En 1987 ĝi estis deklarita Monda heredaĵo de Unesko.[113]
La Arkivo estas prizorgata de la Fondaĵo de la Ĝenerala Arkivo de Indioj, kreita per Reĝa Dekreto 760/2005[114] en kiu partoprenas la Ministerio de Kulturo, la Junto de Andaluzio, la Municipo Sevilo, la Supera Konsilio de Sciencaj Esploroj, la universitatoj de Sevilo, kaj pluraj komitatanoj el la kultura mondo.[110]
Placo de Hispanio
redakti
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Placo de Hispanio (Sevilo).La placo de Hispanio en Sevilo estas granda monumenta subĉiela spaco ĉirkaŭata de duoncirkla konstruaĵo el historia regionisma arkitektura stilo.[115] Por ĝia konstruado estis taskigita la arkitekto Aníbal González okaze de la Iberamerika Ekspozicio de la jaro 1929. En ĝi okazis la inaŭgur-ceremonio de la Ekspozicio kun la ĉeesto de la reĝo Alfonso la 13-a.
Ĝi okupas spacon de 50 000 m², el kiuj 19 000 estas konstruitaj kaj 31 000 ceteraj estas subĉiela spaco. Ĝi ankaŭ havas kanalon el 515 metroj longa kaj 200 m je diametro kaj areo je 14.000 m², kiuj igas ĝin unu el la plej spektaklecaj verkoj de Hispanio, kun miksaĵo de mudeĥaraj, gotikaj kaj renesancaj elementoj kaj influoj. La verko estis ekkonstruita en 1914, kaj finita en 1928 fare de la arkitekto Vicente Traver post la demisio de Aníbal González kiel gvida arkitekto en 1926.[116] Ĝi situas ene de la parko María Luisa. La eniro estas senpaga kaj la enirejo fermiĝas je la 22:00.[115]
Ĝia formo estas duoncirkla kaj tio simbolas la brakumon de Hispanio al ĝiaj iamaj kolonioj kaj rigardas riveren, montrante la sekvindan vojon al Ameriko.[115] Ĝi estas dekoraciita per nud-brikaj muroj kun marmoro kaj ceramiko, donante renesancan kaj barokan stilon al la turoj.
La placo estis la plej multekosta verko de la ekspozicio kaj la sola posta elemento estas la centra fontano, ankaŭ verko de Vicente Traver. La kanalo kiun ĝi havas estas trairata de kvar pontoj kiuj reprezentas la antikvajn kvar regnojn de Hispanio (Kastilio, Leono, Aragono kaj Navaro).[115] Sur la muroj troviĝas serio de ornamaĵoj el azuleĥoj kiuj kreas spacojn aludantajn la 48 hispanajn provincojn; el ili videblas mapoj de la provincoj, mozaikoj pri historiaj okazintaĵoj kaj la blazono de ĉiu provinco.
La origina celo por la placo post finiĝo de la ekspozicio estis iĝi parto de la Universitato de Sevilo, tiu estas la kialo de la niĉoj ekzistantaj en ĉiu provinco reprezentita. Tamen, ĝi iĝis parto de la militista registaro, en kies instancoj sidis la Stabejo de Regiona Ĉefgeneralo. Unu el ĝiaj konstruaĵoj ankaŭ gastigas la Delegacion de la Registaro en Andaluzio[117] kaj tie troviĝas ankaŭ la Historia Militista Muzeo de Sevilo.[118]
La placo ankaŭ estis scenejo de famaj filmoj kiaj Laŭrenco de Arabio, Stel-Militoj Epizodo 2a: Atako de la Klonoj kaj La diktatoro.[119]
Ora Turo
redakti
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Ora Turo.La Ora Turo de Sevilo estas ekstermura turo situanta sur la maldekstra bordo de la rivero Gvadalkiviro, antaŭ la Reĝa Toreejo. Ĝia nomo en la araba eble estis Burĝ al-dahab (Turo de Oro),[120] pro ĝia brilo oreca reflektita sur la rivero. Dum la restaŭrado entreprenita en 2005, estis demonstrite ke tiu ĉi brilo, kiu ĝis tiam estis atribuita al azuleĥoj kiuj kovris ĝin, estis fakte danke al miksaĵo el mortero kaj pajlo kunpremita.[121][122]
Temas pri turo formita de tri korpoj. La unua korpo, dekdulatera, estis konstruita inter 1220 kaj 1221 sub la ordono de la almohada reganto de Sevilo, Abù l-Ulà. La dua korpo, ankaŭ dekdulatera, estis konstruigita de Petro la 1-a la Kruela en la 14-a jarcento.[123] La supra korpo, cilindra kaj finiĝinta per la kupolo, estis konstruita de la militista inĝeniero Sebastian van der Borcht en 1760, en kiu jaro ankaŭ estis solidigita la unua etaĝo de la turo per mortero kaj rubo por ripari la damaĝojn okazintajn dum la Lisbona tertremo en 1755.[124]
La Ora Turo estis deklarita art-historia monumento en 1931 kaj estis restaŭrita plurfoje. En la nuntempo ĝi estis restaŭrita en 1900, inter 1991 kaj 1992, en 1995 kaj en 2005.[125][126] Nun la turo estas hejmo de la Marmuzeo de la Turo de Oro.[127]
Metropol Parasol
redaktiMetropol Parasol, populare konata kiel La Fungoj de la Enkarniĝo aŭ La Fungoj de Sevilo, temas pri ligna strukturo kun du kolonoj el betono kiuj gastigas la liftojn alirantaj la rigardejon situanta en la urbocentra Placo Enkarniĝo. Ĝiaj dimensioj estas 150 x 70 metroj kun alteco je 26 metroj, kaj estis la venkinta projekto de la malferma konkurso de la Municipo Sevilo por entrepreni la rehabilitiĝon de la placo sur kiu ĝi troviĝas. La dezajnisto estis la germana arkitekto el Stutgarto, nome Jürgen Mayer.
La konstruado ekiĝis la 26-an de junio 2005, kun tuta kosto de 50 milionoj da eŭroj, kaj ĝi travivis plurajn malfacilaĵojn ĝis 2010. Post superado de la malfacilaĵoj kaj plialtiĝo de la kostoj de la projekto ĝis 86 milionoj da eŭroj, la ejo estis inaŭgurita la 27-an de marto 2011, post kiam la prezaltiĝo, aspekto kaj situo estigis fortan polemikon dum ĝia konstruado.
Ĉar ĝia strukturo tre similas al fungoj, la sevilanoj nomas ĝin La Fungoj de la Enkarniĝo. Ĝiaj instalejoj gastigas bazaron de lokaj komercistoj kaj restoraciojn, spektaklejon, rigardejon kaj la muzeon Antiquarium.
En januaro 2013, la spaco Metropol Parasol estis elektita, el inter la 335 kandidatiĝintaj projektoj, kiel unu el la kvin projektoj elektitaj de la Premio de Nuntempa Arkitekturo Mies van der Rohe, kiu estas atribuita ĉiun duan jaron de la Eŭropa Unio kaj la Fondaĵo Mies van der Rohe[128] kaj ĝi aperis en pluraj artikoloj de internaciaj gazetoj, ekz. The New York Times[129] kaj The Washington Post.[130]
La Supera Kortumo konfirmis la neleĝecon de pluraj artikoloj de la Ĝenerala Plano de Urba Reordigado de Sevilo, inter ili tiu kiu permesis la konstruadon de La Fungoj. Kelkaj sociaj movadoj por la protektado de la historiaj heredaĵoj petas ĝian detruadon surbaze de tiu neleĝeco.[131]
Aliaj
redakti
La Kartuĥa Monaĥejo, en hispana Monasterio de Santa María de las Cuevas (Monaĥejo de Sankta Maria de la Grotoj), konata ankaŭ kiel Monasterio de la Cartuja (Kartuzia Monaĥejo, nome de Kartuzianoj, estas sur la insulo Cartuja [karTUĥa] kaj estas unu de kvar kartuziaj monaĥejoj en Andaluzio. Ekde 1997 ĝi estas sidejo de la Andaluzia Centro de Nuntempa Arto kaj de la rektorejo de la Internacia Universitato de Andaluzio.
La preĝejo de Sankta Ludoviko de la Francoj estas unu de la majstroverkoj de la baroka arkitekturo en Hispanio. La palaco de Dueñas apartenas al la nobela familio Alba ekde 1612. La Urbodomo de Sevilo estas unu de la plej elstaraj verkoj de la platereska arkitekturo. La Hospitalo de las Cinco Llagas estas nun (2008) sidejo de la Parlamento de Andaluzio. Menciindas la muregoj de Sevila. La plej tipa estas la Kvartalo Sankta Kruco.
Parkoj kaj ĝardenoj
redaktiInter la parkoj kaj ĝardenoj de Sevilo elstaras pro sia antikveco la granda placo nomita Alameda de Hércules (Poplejo de Heraklo), kun elstaraj kolon-statuoj de Heraklo kaj Julio Cezaro, kiu estas la plej antikva publika ĝardeno konservita en Eŭropo (1574).[132] Aliaj historiaj ĝardenoj estas la privata ĝardeno de la Alkazaro, la Parko María Luisa (projektita de Lecolant en 1860 kiel privata ĝardeno, donacita al la urbo fare de la infantino María Luisa de Burbono en 1893 kaj reformita de J. C. N. Forestier en 1914), la Parko de la Delicoj de Arjona (1826-29, publika ĝardeno ekde la komenco), la ĝardenoj Kristina (1830), la ĝardenoj Murillo (1915) kaj la promenejo de Catalina de Ribera (1920),[133] ambaŭ projektitaj de Juan Talavera.
Inter la pli ĵusaj parkoj menciindas la Parko Alamillo kaj la Parko de la Princoj. Aliaj gravaj parkoj en Sevilo elstaras la Parko Miraflores,[134] la Parko Amate,[135] la ĝardenoj Buhaira, la ĝardenoj de San Diego, la Prado de San Sebastián, la Parko Sankta Hieronimo, la Parko Infantino Elena kaj la Parko José Celestino Mutis, inter aliaj.
Edukado
redakti
La lerneja censo, kiu ne inkluzivas universitatanojn, de la urbo Sevilo malkreskis ekde la lerneja jaro 1989/90 pro la malkresko de la naskiĝoj kaj la migrado de junaj paroj al aliaj periferiaj municipoj de la metropola areo de Sevilo pro la relative pli malmultekosta vivnivelo. En la lerneja jaro 2008/2009 en bazlernejoj enskribiĝis 68 346 infanoj, el kiuj 52,06 % tion faris en publikaj centroj, 42,93 % en duonprivataj centroj kaj 5,01 % en tute privataj centroj. En mezlerneja edukado enskribiĝis 56 630 junuloj distribuitaj inter la deviga mezlernejo (29 999 lernantoj), kaj bakalaŭriĝo (12 723) kaj aliaj egalnivelaj institutoj (profesiaj) (13 908); el kiuj 58,27 % enskribiĝis en publikaj, 32,60 % en duonprivataj kaj 9,13 % en tute privataj centroj.[136]
Sevilo havas kvar universitatojn: la sidejoj de la Universitato Loyola Andalucía kaj la Internacia Universitato de Andaluzio krom la Universitato de Sevilo, kreita en la 16-a jarcento[137] kaj la Universitato Pablo de Olavide, fondita en 1997, kiu okupas kampuson de 140 ha, inter la municipaj teritorioj de Dos Hermanas (ĉefe), Sevilo kaj Alcalá de Guadaíra.[138]
La Universitato de Sevilo, kun 25 propraj centroj kaj 5 aliĝintaj, proponas pli ol cent titolojn, kalkulante je pli ol 122 universitataj departementoj kaj kvin universitataj institutoj. La plej petitaj titoloj en 2005/2006 estis tiuj kun rilatoj al la sociaj sciencoj, kun 39,17 % el la studentoj, kaj la teknikaj fakoj, kun 40,3 %; sekvataj de sansciencoj, kun 10,9 % kaj homsciencoj, kun 10,4 %. La malpli petita branĉo estas la eksperimentaj sciencoj, kun apenaŭ 6,22 % el la studentaro. La Universitato Pablo de Olavide disdonis 19 titolojn dum la lerneja jaro 2005/2006.
En la lastaj jaroj malpliiĝis la nombro de aliĝintoj en la universitatoj en Hispanio pro malaliĝo de naskindico el 1980-aj jaroj kaj pro la kreado de universitatoj en provincoj en kiuj antaŭe ne ekzistis. En la universitatoj de Sevilo, el lernojaro 1998/1999 la nombro de aliĝintoj malpliiĝis averaĝe ĉirkaŭ 3 %. En 2009/2010 aliĝis en la Universitato de Sevilo 58 546 lernantoj, el kiuj 95,4 % apartenis al propraj centroj kaj la cetero al aligitaj centroj. Al tio aldonendas 14 338 doktoriĝantoj, magistriĝantoj, postgradiĝantoj kaj lernantoj de instituto de lingvoj. La plej granda parto de lernantor devenas de la provinco Sevilo kaj de la andaluzaj najbaraj provincoj, ĉefe el Kadizo kaj Onubo. Ĉefa kroma devenloko estas Ekstremaduro. Estas ĉirkaŭ 2,3 % de eksterlandaj studentoj, kaj proksimume ties duono estas marokaj.[139] Siaflanke la Universitato Pablo de Olavide havis en la lernojaro 2021-2022 10 325 studentojn, el kiuj 0,6 % estas eksterlandaj.[140]
Sano
redakti
La sansistemo de Sevilo estas dividita inter la servoj de la publika sansistemo, prizorgata de la "Andaluza San-Servo", kaj la servoj de la privataj entreprenoj kiaj Sanitas, Asisa aŭ Caser. La leĝo 2/1998 de la Andaluza San-Servo dividiĝas en du specoj: baza kaj faka.[141]
La baza servo en la provinco Sevilo dividiĝas laŭ la San-Mapo de Andaluzio,[142] en 5 distriktojn, kiuj subdividiĝas en 38 bazajn zonojn, en kiuj la ĉefurbo havas nur unu distrikton kun baza servo. Ĉiu zono de baza servo organiziĝas je diversaj san-distriktoj, por kio la urbo dividiĝas en du distriktojn. La sevila ĉefurbo disponas por bazaj servoj je 32 san-centroj kaj 3 klinikoj.
La fakaj servoj ofertas adekvatajn teknikajn kaj homajn rimedojn (diagnozoj, kuracado kaj rehabilitiĝo), kiuj pro la kompleksaj trajtoj ne povas esti solvitaj en la klinikoj kun bazaj servoj. Por la akceptado de urĝaj kazoj la urbo disponas je hospitala reto kaj fak-centroj. Sevilo havas tri universitatajn hospitalojn, kiuj kovras la centron, nordokcidenton kaj sudon de la municipo:[143]
- Universitata Hospitalo Virgulino de la Roso. Ĝi servas al loĝantaro de 677 163 personoj en la areo de la urbocentro. En 2005 ĝi havis 1 526 litojn kaj en 2007 ĝi havis 1 275 litojn.
- Universitata Hospitalo Virgen Macarena. Ĝi servas al loĝantaro de 521 026 personoj en la areo de la nordokcidento de la urbo. En 2005 ĝi havis 1 058 litojn kaj en 2007 ĝi havis 985 litojn.
- Universitata Hospitalo Virgen Valme. Ĝi servas al loĝantaro de 331 518 personoj en la areo de la sudo de la urbo. En 2005 ĝi havis 600 litojn kaj en 2007 ĝi havis 545 litojn.
Transporto
redaktiSevilo estis elektita de la Ministerio de Industrio kune kun Madrido kaj Barcelono por efektivigi la projekton Movele, per kiu la registaro celas analizi la eblecojn de la elektraj veturiloj en la moviĝado ene de la urba kerno. Ĝi ankaŭ havas karton de la Konsorcio de Transporto de Metropola Areo de Sevilo, kiu estas tre utila, ĉar eblas uzi ĝin por metropolaj busoj, enurbaj, proksimaj, tramo kaj metroo.
Haveno
redakti
La haveno de Sevilo situas je 80 kilometroj de la enfluejo de la rivero Gvadalkiviro kaj estas la sola komerca riverhaveno de Hispanio; ekde nomvembro 2010 ĝi kalkulas je nova kluzo por la eniro de plu grandaj ŝipoj. Ĝia projekciado estas mediteranea kaj atlantika, estante pluraj faktoroj kiuj starigas ĝin kiel loĝistika kaj komerca haveno unuaranga. Centro de granda aktiveco jam dum la Malalta Mezepoko, la apogeo de la haveno okazis inter 1503, kiam establiĝis en Sevilo la Domo de Kontraktado por monopoligi la tutan komercadon kun la Indioj, kaj 1717, kiam la Domo de Kontraktado estis translokigita al Kadizo. La deklivo de la haveno ekiĝis frue en la 17-a jarcento, pro la kreskanta pezo de la galionoj kiuj riskigis la navigadon tra la rivero Gvadalkiviro kaj igis ilin iri al la kadiza marbordo[144].
La trafiko de la haveno de Sevilo kalkuliĝas je ĉirkaŭ kvar milionoj da tunoj ĉiujare (datumo de 2007). Speciale elstaras la trafikado de terkultivaĵoj (oleoj, cerealoj, abonoj, ktp.) sed ankaŭ de ĝeneralaj varoj. La interna influareo de la haveno enhavas la zonon okcidentan de Andaluzio, Ekstremaduron kaj, ĉe kelkaj produktoj, eĉ la centron de Hispanio.[145]
Flughaveno
redakti
La flughaveno de Sevilo, konata kiel flughaveno de Sevilo-Sankta Paŭlo, estas la sola flughaveno de la urbo post la fermo de la Aerbazo de Tablada. Ĝin prizorgas AENA kaj situas je dek kilometroj nordoriente de la urbo. Ĝia lasta remodeliĝo kaj ampleksiĝo okazis en 1992 cele al la Internacia Ekspozicio en 1992, per la konstruado de nova terminalo dezajnita de la arkitekto Rafael Moneo, la ampleksiĝo de la platformo por la parkado de aerŝipoj, la plenumado de nova alirejo ekde la aŭtovojo A-4 kaj la konstruado de nova flugo-gvida turo sude de la aldromo. La flughaveno havas precipe nacian trafikon (79,8 %), same kiel internaciajn konektojn[146].
Laŭ la statistikoj de AENA, en 2007 la flughaveno movigis 4 507 264 pasaĝerojn, 65 092 operaciojn kaj 7 395 tunojn da ŝarĝoj kaj en 2019, 7 544 473 pasaĝerojn.[147] Laŭ la indicoj de trafiko, la flughaveno de Sevilo povas esti komparata kun pluraj flughavenoj de grandaj urboj kiuj ludas sekundaran rolon kaj kiuj estas ofte uzataj de malmultekostaj aerlinioj.
Krome, Sevilo enhavas helikopter-havenon en la Insulo La Cartuja, administrita de la entreprenoj Helisureste kaj Transportes Aéreos del Sur kaj posedata de Agesa, kiu estis konstruita kadre de la Expo 92.[148]
Fervojo. Stacidomo Sevilla-Santa Justa
redakti
La trajnstacidomo Sevilla-Santa Justa estas la centra stacio de vojaĝantoj per fervojo de Sevilo. Ĝi estis konstruita inter 1987 kaj 1991 por esti la origino de la unua linio de la hispanaj altrapidaj trajnoj, kiu komunikas Sevilon kaj Madridon ekde 1992 kaj absorbis la fervojajn servojn kiujn antaŭe ofertis la stacidomoj Plaza de Armas kaj San Bernardo. En la nuntempo ĝi estas unu el la plej gravaj de la lando kaj granda transporta nodo de Andaluzio pro la nombro de vojaĝantoj kaj graveco. En ĝi troviĝas ankaŭ reto de trajnoj kiuj iras al sevilprovincaj municipoj kaj aliaj proksimaj provincoj.
Interurbaj busoj
redaktiLa interurbaj busoj kovras ampleksan reton de municipoj de la metropola areo kaj estas mastrumataj de la Konsorcio de Metropola Transporto. La ĉefaj stacioj estas Prado de San Sebastián kaj Plaza de Armas.[149]
La Konsorcio de Transporto de Metropola Areo de Sevilo, estas asoci-karaktera publika ento kun jura personeco. La Konsorcio prizorgas la ekonomian, teknikan kaj administran kunlaboradon, por kune plenumi la devojn kiujn ĝi havas por ke la transporto estu efika je ĉiuj niveloj.
Enurbaj busoj
redakti Pli detalaj informoj troveblas en artikolo TUSSAM.
La entrepreno Tussam estas Municipa Anonima Societo, kreita la 10-an de novembro 1975, kiu zorgas pri la kolektiva enurba transporto en la urbo Sevilo kaj kalkulas je novaj instalaĵoj sur surfaco de 110 000 m², dotitaj de 7 250 m² da oficejoj, 9 000 m² de metiejoj kaj 70 000 m² por parkado de la busaro.
Tussam ofertas siajn servojn pere de reto el 38 linioj rekte ekspluatitaj kaj 4 pli transdonitaj. Ĝi transportas ĉiujare 83 902 242 pasaĝerojn kaj ĉiutage realigas 8 000 vojaĝojn.
La entrepreno en 2006 havis 1448 laboristojn. La bus-reto konsistis el 400 busoj. El ili 87 uzas tergason, 60 funkcias per biodizeloleo kaj du estas elektraj etbusoj.[150]
Tramo
redakti Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Metrocentro.
La 28-an de oktobro 2007 estis inaŭgurita la unua linio de la tramo de Sevilo, kiu estas ekspluatita de la entrepreno de enurbaj transportoj Tussam sub la nomo Metrocentro. Nuntempe la tramo trairas la distancon inter la stacio San Bernardo kaj la stacio Plaza Nueva, pasante tra la strato Enramadilla, la avenuo Karlo la 5-a, San Fernando, kaj la avenuo de la Konstitucio, entute itinero de 2,2 km ligante la metrostaciojn San Bernardo kaj Puerta Jerez, en kiu ankaŭ eblas uzi la transport-karton de la konsorcio de metropola areo.
Metroo
redakti Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Metroo de Sevilo.
La unua linio de la Metroo de Sevilo estis inaŭgurita la 2-an de aprilo 2009, tri jarojn pli malfrue ol planite. Ĝi havas 22 staciojn dise en la kvar municipaj terminoj de la metropola areo, ekde Mairena del Aljarafe al Montequinto, ankaŭ uzeblas en ĝi la karto de la metropolarea konsorcio de transporto. La unua linio de la metroo estas subtera en la urbaj nukleoj tra kiuj ĝi iras, kaj surtere en la neurbigitaj zonoj. La baza projekto konsistas el kvar linioj kiuj trairos la urbocentron de Sevilo ĝis la tuta metropola areo[151].
 Metroo de Sevilo
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Linio | Ekiĝoj | Longeco | Stacioj | Kajoj | Inaŭguro |
 |
Ciudad Expo Olivar de Quintos |
||||
| Nekonstruita projekto: | |||||
 |
Torreblanca Puerta Triana |
||||
 |
Pino Montano Bermejales |
||||
 |
Cirkla Linio | ||||
Biciklo
redakti
Sevilo en 2014 havis pli ol 170 km da biciklo-vojoj. La reto etendiĝas sur la tuta urbo kaj kreskas tra la tuta metropola areo. La urbo kalkulas ankaŭ je lu-servo de publikaj bicikloj, SEVici, kun pli ol 260 stacioj kaj preskaŭ 3 000 bicikloj uzataj de unu el ĉiu kvara biciklanto en la urbo[152].
La urbo ricevis plurajn internaciajn rekonojn pro sia uzado de la bicikloj kiel pli ekologia transporto. Unuiĝintaj Nacioj donis en 2010 al la reto de bicliko-vojoj la distingaĵon "best" pro bonaj praktikoj. La entrepreno Copenhaguenize ĝin rekonis kiel la kvara plej bonan urbon por bicikli, post Amsterdamo, Kopenhago kaj Utreĥto. Krome, la Organizo de Konsumantoj kaj Uzantoj konkludis, ke la urbo disponas je la plej sekura kaj plej bone dezajnita bicikla vojreto en tuta Hispanio[153]. La uzantoj de la bicikla vojreto de Sevilo estas ankaŭ kiuj plej bone valoras ĉi tiun infrastrukturon en tuta Hispanio.
Sporto
redaktiLa Futbala Klubo de Sevilo, hispane Sevilla Fútbol Club, prononco laŭ sistemo IFA seˈβiʎa ˈfuðβol ˈkluβ, ofte simple nomata Sevilla, estas la plej aĝa nur-futbala klubo en Hispanio. Kiel la nomo indikas, ĝi baziĝas en Sevilo. Ties hejmaj matĉoj kutime okazas en la stadiono Ramón Sánchez Pizjuán, kiu povas gastigi 42 500 spektantojn. La 1-a vira teamo de la klubo konkuras en la 1-a nacia ligo de futbalkluboj, kaj en la sezono 2015-16 atingis la 7-an rangon.
Real Betis Balompié estas alia profesia futbalklubo en Sevilo. Ĝi estis fondita la 12-an de septembro 1907. La futbalistoj estas vestitaj en verda-blanka ĉemizo kun blanka pantalono. Delonge estas tradicia rivaleco inter ambaŭ futbalteamoj, kaj plej ofte preskaŭ ĉiuj futbalŝatanto en la urbo estan sekvanto ĉu de unu ĉu de la alia teamo.
Gravaj sevilanoj
redakti
.jpg)
Esperanto en Sevilo
redakti
Oni povas fiksi la jaron 1910 kiel la komencon de la Lingvo Internacia en Sevilo[154] per la komenco de Esperanto-lecionoj en ejo de la urbocentra strato Sierpes. En ili partoprenis Rafael Fiol Paredes, tiam junulo sed kiu poste fariĝis prezidanto de la asocio, kaj delegito de UEA en Sevilo. En 1911 fondiĝis la Sevila Esperanto-Asocio. Dum la unuaj du jardekoj, ĝiaj plej konataj prezidantoj estis la arĥitekto Trinidad Soriano kaj la pastro Jerónimo de Córdoba (eminenta latinisto, al kiu oni dediĉis samnoman placon en nia urbo).
Substrekeblas la 1920-aj jaroj pro la okazigo en 1928 de la 7-a Hispana Kongreso de Esperanto, en la solenejo de la Plaza de España (Placo de Hispanio). Pri la 1930-aj jaroj, oni povas mencii kiel reprezentanton de UEA S-ron Blas Infante, kiu estas konsiderata la Patro de la Andaluzia Patrujo. Post la Hispana Enlanda Milito malaperis la agado de la movado, kiu renoviĝos en la malfruaj 1940-aj jaroj.
La vera renoviĝo tamen venis en la 1960-aj jaroj. En la 1970-aj jaroj refondiĝis la Sevila Asocio. Pri la disvastigo kaj instruado de Esperanto, menciindas Felipe González del Pino, kiu gvidis kursojn de la internacia lingvo en 1975 en kelkaj lernejoj, kaj Tomás Caspe, danke al kiu Esperanto disvastiĝis ekde 1976 ĝis la komenco de la 1990-aj jaroj en la Sevila Esperanto-Lernejo de la strato Sol.
Ekde 1980 la movado ricevis grandan impulson, kun la estiĝo en 1982 de la “Sevilja Esperanta Junulara Organizo”, kiu fariĝos tre aktiva, kun movadanoj inter kiuj menciindas la verkisto Alberto Franco. En 1984 okazis en Sevilo la 44-a Hispana Kongreso de Esperanto kaj en 1984, 2004 kaj 2011 Andaluziaj Kongresoj. En 2023 okazis la 81-a Hispana Kongreso de Esperanto.
En la lastaj jaroj, Esperanto disvastiĝis, kun kursoj kaj kunvenoj en la Ŝtata Biblioteko Infanta Elena, en la kulturcentro Casa de las Sirenas, kaj nun ankaŭ en la Universitato (Fakultato de Filologio).
Bildoj
redaktiPlatereska fasado de la urbodomo
redakti-
Platereska fasado de la Urbodomo de Sevilo. -
Angulo de la platereska fasado de la Urbodomo de Sevilo. -
Angulo de la platereska fasado de la Urbodomo de Sevilo. -
Angulo de la platereska fasado de la Urbodomo de Sevilo.
Bildaro de la Muzeo de Belartoj
redakti-
Barokornamita enirejo. -
Monumenta ŝtuparo. -
Azuleĥoj de ĉirkaŭ 1600. -
Iama preĝejo. -
Dolorosa. Pedro de Mena. 1658-1670. -
Portreto de Gustavo Adolfo Bécquer de Valeriano Bécquer.
.jpg)
Triana
redakti-
Preĝejo Santa Ana en Triana. -
Tipa riĉa domo en Triana. -
Templeto ĉe Ponto de Triano.
Aliloke
redakti-
Preĝejo Magdalena. -
Interno de preĝejo Magdalena. -
Fontano en Placo Magdalena. -
Skulptaĵo al jantisto Antonio Mairena ĉe la ĉerivera promenejo. -
Ĝardenplaceto Bécquer en la Parko María Luisa. -
Riĉaj domoj ĉe la Placo San Francisco.
Referencoj
redakti- ↑ INE 2007
- ↑ Plena Ilustrita Vortaro
- ↑ Jefatura del Estado. BOE n.º 68/2007, España, eld. (20a de marto 2007). «Ley Orgánica 2/2007, de 19 de marzo, de reforma del Estatuto de Autonomía para Andalucía». Arkivita el originalo la 9an de majo 2008. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ El Correo
- ↑ «Catedral, alcázar y Archivo de Indias de Sevilla». UNESCO. Konsultita la 20 de majo 2023.
- ↑ abcdesevilla.es (ed.). «El Comité Nacional Español del Consejo Internacional de Monumentos y Sitios (Icomos) recomendará a la Unesco que inscriba a los monumentos sevillanos catalogados como patrimonio de la Humanidad de Sevilla en la Lista del Patrimonio Mundial en Peligro si la ciudad decide seguir adelante con el proyecto de construcción de la torre Pelli, el rascacielos de 178 metros que Cajasol promueve en la Cartuja». Konsultita la 9an de marto 2009.
- ↑ Un campus, una ciudad.. Universidad de Sevilla. Arkivita el la originalo je 2014-03-25. Alirita 2015-08-27. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2014-03-25. Alirita 2015-08-27.
- ↑ Ne estas tiom akceptebla la formo "Sevilja" kiu estas uzata de rusa tradukisto Sergej Rublov en poemo "Jen mi, Inezilja", komprenebla pro serĉado de rimo kun "Inezilja", sed kun neakceptebla finaĵo en esperantigita urbonomo. A.S. Puŝkin, "Rusa poezio en traduko de Sergej Rublov", 2002, ISBN 5-94755-008-3 (p. 102).
- ↑ Madoz, 1850, p. 296.
- ↑ Domínguez Arjona, Julio (28-9-2000). La Puerta de Jeréz. Poética Historia de Sevilla Arkivigite je 2015-09-24 per la retarkivo Wayback Machine, en La Sevilla que no vemos. [2-12-2008].
- ↑ Antequera Luengo, Juan José (2010). Símbolos oficiales de Sevilla y su Diputación Provincial. Vexilología, Sigilografía, Heráldica. Foro Andaluz de Cooperación. ISBN 978-84-9986-187-6. pp. 13-14
- ↑ Leyendas de Sevilla – 5 Hércules y la fundación de Sevilla. aznalfarache.blogspot.com. Alirita 2012-02-29.
- ↑ dialnet.unirioja.es Urba strukturo de la kolonio Iula Romula Hispalis en respublika epoko
- ↑ Diego A. Cardoso Bueno: Sevilla. El Casco Antiguo. Historia, Arte y Urbanismo. Ediciones Guadalquivir (2006). ISBN 84-8093-154-X . Konsultita 24-3-2010.
- ↑ Joseph F. O'Callaghan. (1975) A History of Medieval Spain. Cornell University Press, p. 353. ISBN 978-0-8014-9264-8.[rompita ligilo]
- ↑ Antiguas Murallas y Puertas de Sevilla. Degelo.com. Alirita 2012-03-12.
- ↑ Levine Melammed, Renee. "Women in Medieval Jewish Societies." Women and Judaism: New Insights and Scholarship. Eld. Frederick E. Greenspahn. New York: New York University Press, 2009. 105-106.
- ↑ Julio Valdeón Baruque. «El pogrom de 1391.» Arkivigite je 2011-07-03 per la retarkivo Wayback Machine en Artehistoria.
- ↑ John Julius Norwich. (1a de Aprilo 2001) Great Architecture of the World. Da Capo Press, Incorporated. ISBN 978-0-306-81042-8. [rompita ligilo]
- ↑ Albardonedo Freire, Antonio (2002)
- ↑ Demografía de Sevilla en el siglo XVI. Seville University. Alirita 2012-07-23.
- ↑ 99.06.01: Human-Environment Relations: A Case Study of Donana National Park, Andalucia, Spain and the Los Frailes Mine Toxic Spill of 1998. Yale.edu. Alirita 2011-04-10.
- ↑ 23,0 23,1 23,2 The Spanish Civil War, Hugh Thomas, Penguin, 1961, p. 221–3, ISBN 0-14-013593-6
- ↑ (2007-01-01) Lonely Planet Andalucia. Books.google.com. ISBN 9781740599733.
- ↑ Fernández Paradas, Mercedes; La implantación del alumbrado público de electricidad en la Andalucía del primer del tercio del S. XX, Universidad de Málaga, España [04-09-2012].
- ↑ rutadelaplata.com (eld.). «Situación de Sevilla». Arkivita el originalo la 21an de novembro 2008. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ «Sevilla», en Sistema de Información Multiterritorial de Andalucía, Instituto de Estadística de Andalucía. [28-9-2008].
- ↑ Diputación de Sevilla (eld.). «Comarcas y Municipios de Sevilla». Arkivita el originalo la 11an de decembro 2008. Konsultita la 11an de decembro 2008.
- ↑ Bosque Sendra, J. (1991). «Sevilla: geografía». España: GER, Ediciones RIALP, S.A. Arkivita el la originalo la 12an de aŭgusto 2011. Konsultita en 2008.
- ↑ Moral Ituarte, Leandro del (1991). La obra hidráulica de la cuenca baja del Guadalquivir (siglos XVII-XX): gestión del agua y organización del territorio. Universidad de Sevilla. ISBN 978-84-7405-799-7. pp. 351-352.
- ↑ Candau, P. Facultad de Farmacia. Universidad de Sevilla, España (eld.). «Aerobiología en Andalucía: Estación de Sevilla». Konsultita la 12an de decembro 2008.
- ↑ 32,0 32,1 «Valores climatológicos normales. Sevilla Aeropuerto». 2014. Konsultita la 20an de majo 2023.
- ↑ [meteo-climat-bzh.dyndns.org/index.php?page=statidet&id=481 Clima de Sevilla]
- ↑ elcorreoweb.es, eld. (11a de januaro 2010). «La nieve se dejó ver en la capital en pequeños copos, pero no llegó a cuajar». Arkivita el la originalo la 12an de januaro 2010. Konsultita la 11an de januaro 2010.
- ↑ TuTiempo.net, ed. (2003). «Clima en Sevilla. Aeropuerto de San Pablo durante agosto de 2003». Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ 36,0 36,1 36,2 36,3 36,4 «Nuevo Plan General de Ordenación Urbanística». Arkivigite je 2023-04-16 per la retarkivo Wayback Machine Ayuntamiento de Sevilla. 2005. Konsultita la 12an de novembro 2008.
- ↑ «Parque del Alamillo».[rompita ligilo] Ayuntamiento de Sevilla. Parques Jardines.Konsultita la 12an de decembro 2008.
- ↑ «La CHG entrega el Jardín Americano al Ayuntamiento de Sevilla.» Confederación Hidrográfica del Guadalquivir (9-4-2010).
- ↑ VV. AA.: Calles aladas. Las aves de la ciudad de Sevilla y su entorno. Universidad de Sevilla, 2007 ISBN 978-84-472-0949-1.
- ↑ Jesus Díaz Rodríguez Una batalla en Sevilla en la guerra contra el urbanismo feroz de la Asociación Herpetológica Española, alirita la 20an de majo 2023.
- ↑ Bosch, Núria; Marta Espasa, Daniel Montolio (2011). [dialnet.unirioja.es/servlet/fichero_articulo?codigo=3630664&orden=0 Estimación de los costes de centralidad y capitalidad de las grandes ciudades españolas.] XVIII Encuentro de economía pública. Málaga. Consultado el 6 de junio de 2011.
- ↑ El País.com, eld. (21a de januaro 2008). «Javier Arenas apoya el estatuto de capitalidad para Sevilla». Konsultita la 8an de decembro 2001.
- ↑ abcedesevila.es, eld. (2a de marto 2008). «Lo que dijeron y lo que ponen por escrito (artículo)». Arkivigite je 2019-06-14 per la retarkivo Wayback Machine Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Caravaca I., García A. Universidad Pablo de Olavide (Sevilla) (eld.). «Tensión territorial y transforaciones recientes en la aglomeración metropolitana de Sevilla». Arkivita el la originalo la 28an de julio 2013. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ AUDES. Áreas urbanas de España 2005, eld. (2005). «Definiciones de áreas urbanas». Arkivita el la originalo la 22an de januaro 2009. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ «El coste de los atascos en Sevilla se estima en 66 millones al año». ABC de Sevilla. 10a de februaro 2011. Konsultita la 1an de junio 2011.
- ↑ Jefatura del Estado (BOE n. 147 de 20/6/1985, eld. (1985). «Ley Orgánica 5/1985, de 19 de junio, del Régimen Electoral General.». Arkivita el originalo la 25an de junio 2008. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ ABC de Sevilla (eld.). «Juan Espadas, nuevo alcalde de Sevilla». Konsultita la 10an de januaro 2016.
- ↑ «Sevilla», en Sistema de Información Multiterritorial de Andalucía, Instituto de Estadística de Andalucía. [28-9-2008].
- ↑ Informe Socioeconómico de la ciudad de Sevilla 2006-2008,[rompita ligilo] Ayuntamiento de Sevilla, p. 38.
- ↑ Cartuja-93 (eld.). «Parque Tecnológico Cartuja 93». Arkivita el originalo la 1an de decembro 2008. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Diario de Sevilla (eld.). «Empresas tecnológicas y científicas de Cartuja 93 aumentan empleo y facturación». Konsultita la 8an de julio 2013.
- ↑ Abengoa S.A. (eld.). «Abengoa, S,A,». Arkivita el originalo la 28an de decembro 2008. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ «La multinacional Abengoa culmina el Centro Tecnológico Palmas Altas.» Arkivigite je 2015-09-28 per la retarkivo Wayback Machine 13a de septembro 2009. ABC. Konsultita la 27an de septembro 2009.
- ↑ Parque Tecnológico Aeropolis (eld.). «Parque Tecnológico Aeropolis». Arkivita el originalo la 29an de decembro 2008. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ «La Comunidad de Ciudades Ariane aprueba la integración de Sevilla para impulsar el transporte espacial». Europa Press. 24a de majo 2012. Konsultita la 29an de marto 2013.
- ↑ Diario de Sevilla (eld.). «Renault Nissan adjudica una nueva caja de cambios a San Jerónimo». Konsultita la 10an de majo 2011.
- ↑ «Heineken convierte a Sevilla en la mayor cervecera de Europa». Terra Actualidad. 2007. Arkivita el originalo la 28an de junio 2012. Konsultita la 30an de majo 2011.
- ↑ Nicolás Salas (1999). «Puentes de Sevilla: La Sevilla del siglo XXI». Los puentes sobre el Guadalquivir en Sevilla (preámbulos). Arkivita el originalo la 11an de januaro 2012. Konsultita la 6an de junio 2011.
- ↑ «Astilleros de Sevilla despega en 2017: cinco nuevos barcos para reparar y uno para construir». ABC. Konsultita la 22an de januaro 2017.
- ↑ Aurora Atoche Navarro, eld. (2004). Informe socioeconómico de la ciudad de Sevilla.[rompita ligilo] Ayuntamiento de Sevilla. ISBN 84-689-6850-1., p. 124.
- ↑ «CaixaBank mantendrá la marca Cajasol en sus oficinas de Sevilla, Huelva y Cádiz». El Mundo. 23a de julio 2012. Konsultita la 31an de aŭgusto 2012.
- ↑ Aurora Atoche Navarro (eld.). Informe socioeconómico de la ciudad de Sevilla 2004.[rompita ligilo] Ayuntamiento de Sevilla. ISBN 84-689-6850-1., p. 150.
- ↑ Cámara de Industria, Comercio y Navegación de Sevilla (eld.). «Cámara de Industria, Comercio y Navegación de Sevilla». Arkivita el originalo la 4an de decembro 2008. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Aprocom (eld.). «Aprocom». Arkivita el originalo la 1an de februaro 2009. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Euromonitor International (oktobro 2007). «Top 150 City Destinations: London Leads the Way» (en angla). Arkivita el la originalo la 19an de februaro 2011. Konsultita la 25an de junio 2011.
- ↑ Blancas Peral, F. J.; Buitrago Esquinas, E. M. (2005), [Dimensión e importancia del sector turístico en Sevilla], en «Estructura y política turística de Sevilla», Eumed.
- ↑ «Introducción a la guía de arte (monumentos y rutas) de Santiponce, Sevilla». ArteGuias.com. Konsultita la 1an de junio 2011.
- ↑ Ayuntamiento de Carmona (23a de decembro 2005). «Aprobado el Plan Especial de Protección del Patrimonio Histórico». Konsultita la 1an de junio 2011.
- ↑ «Sevilla escala al 'Top ten' mundial de destino de congresos.». El Correo de Andalucía. Konsultita la 8an de julio 2013.
- ↑ red2000.com (eld.). «Museos de Sevilla». Konsultita la 26an de majo 2023.
- ↑ «El flamenco». UNESCO Culture Sector. Konsultita la 10an de februaro 2013.
- ↑ Bienal de Flamenco (eld.). «Historia de la Bienal de Flamenco». Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Hermandades de Sevilla (eld.). «Semana Santa de Sevilla». Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ feriadeabrilgratis.com (eld.). «Datos de la Feria de Abril». Arkivita el la originalo la 20an de novembro 2008. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ feriadesevilla.com (eld.). «Calle del Infierno de la Feria de Abril». Arkivita el la originalo la 22an de januaro 2009. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Ayuntamiento de Sevilla. Fiestas Mayores (eld.). «Datos de la Feria de Abril». Arkivita el la originalo la 5an de majo 2009. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ http://www.sevillanisimo.es Arkivigite je 2023-05-19 per la retarkivo Wayback Machine (eld.). «ROMERÍA DEL ROCÍO». Konsultita la 1an de julio 2007. Arkivigite je 2023-04-16 per la retarkivo Wayback Machine
- ↑ portaltaurino.com (eld.). «Plaza de toros de Sevilla». Arkivita el originalo la 20an de decembro 2008. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Real Maestranza de Caballería de Sevilla (eld.). «Real Maestranza de Caballería de Sevilla». Arkivita el originalo la 23an de oktobro 2008. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Real Maestranza de Caballería de Sevilla (eld.). «Plaza de toros. Historia. Resumen cronológico». Arkivita el originalo la 3an de februaro 2009. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Real Maestranza de Caballería de Sevilla (eld.). «Real Maestranza de Caballería de Sevilla». Arkivita el la originalo la 7an de februaro 2009. Konsultita la 9an de decembro 2009.
- ↑ «Antitaurinos se manifiestan al inicio del ciclo taurino de la Feria de Abril». 3a de aprilo 2016. Konsultita la 3an de aprilo 2016.
- ↑ turismo.sevilla.org (eld.). «Gastronomía de Sevilla». Arkivita el originalo la 25an de septembro 2008. Konsultita la 10an de decembro 2008.
- ↑ acocinar.com (eld.). «Receta de la sopa de picadillo». Arkivita el originalo la 2an de decembro 2008. Konsultita la 10an de decembro 2008.
- ↑ barriosantacruz.com (eld.). «Gastronomía sevillana». Konsultita la 10an de decembro 2008.
- ↑ Junta de Andalucía. «Música tradicional de Andalucía». Arkivita el originalo la 2an de marto 2009. Konsultita la 20an de novembro 2008.
- ↑ 88,0 88,1 «Catedral, alcázar y Archivo de Indias de Sevilla». UNESCO. Konsultita la 10an de februaro 2013.
- ↑ El País.com-Andalucía, eld. (6a de marto 2006). «Sevilla diseña un plan para la rehabilitación de los conventos de clausura del casco histórico». Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Andalunet.com (eld.). «Catedral de Sevilla». Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Aula Hernán Ruiz. «Magna». La montaña hueca. Arkivita el originalo la 26an de februaro 2011. Konsultita la 6an de junio 2011.
- ↑ cica.es (eld.). «Monumentos de Sevilla. Historia de la Catedral de Sevilla». Arkivita el originalo la 18an de majo 2008. Konsultita la 8an de decembro de 2008.
- ↑ «Los restos de Colón de la Catedral de Sevilla son auténticos, según los investigadores de Granada.» Artikolo de Europa Press, en El Mundo. 21a de aprilo 2006. Konsultita la 12an de decembro 2008.
- ↑ Catedral de Sevilla (eld.). «La Catedral». Arkivita el originalo la 26an de decembro 2008. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Almagro Gorbea, 2007, p. 55-58.
- ↑ Muñoz San Román, José (2002). Es una novia Sevilla. Faksimila eldono de Ayuntamiento de Sevilla.
- ↑ Víctor Nieto, Víctor Manuel Nieto Alcaide, Alfredo José Morales, Fernando Checa, Fernando Checa Cremades (1989), Arquitectura del Renacimiento en España, 1488-1599, Guida Editori. pp. 165-168. ISBN 84-376-0820-1.
- ↑ Catedral de Sevilla. «El Giraldillo». Konsultita la 1an de junio 2011.
- ↑ Unesko
- ↑ hispalis.net/turismo y cultura (eld.). «Historia de La Giralda». Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ El Mundo.es, eld. (4a de decembro 1994). «Sevilla preparará una boda sin derroche y de «arrope popular». Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Cañas Palop, Cecilia (2006). Las Armaduras de Cubiertas Mudéjares del Palacio de Pedro I, del Alcázar de Sevilla: Análisis integral y propuestas para la restauración (tesis doctoral). Universidad de Sevilla. ISBN 9788469261033. «El Alcázar de Sevilla, ha venido siendo residencia habitual de los distintos monarcas españoles, que con más o menos intensidad y fortuna, han puesto su sello en las distintas edificaciones que lo conforman.»
- ↑ Patronato del Alcázar de Sevilla (eld.). «Evolución histórica del Alcázar de Sevilla». Arkivita la 8an de decembro 2008. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Patronato del Alcázar de Sevilla, eld. (2007). «Ciclo de conferencias para la recuperación de la Memoria Histórica». Arkivita la 7an de decembro 2008. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ unesco
- ↑ Patronato del Real Alcázar (Ayuntamiento de Sevilla). «Horarios y tarifas». Arkivita la 15an de majo 2011. Konsultita la 1an de junio 2011.
- ↑ Carlos Romero Zarco (oktobro 2005). «Itinerario botánico por los Jardines del Real Alcázar de Sevilla». Konsultita la 6an de junio 2011.
- ↑ Patronato del Alcázar de Sevilla (eld.). «Historia del Alcázar de Sevilla». Arkivita la 8an de decembro 2008. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Wilkinson, Catherine (majo 1974). «The Career of Juan de Mijares and the Reform of Spanish Architecture under Philip II». Journal of the Society of Architectural Historians 33 (2): 122-132. Konsultita la 20an de marto 2011.
- ↑ 110,0 110,1 110,2 110,3 Centro virtual Cervantes (eld.). «Archivo General de Indias». Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Baiget, Tomàs (junio 1993). «Informatización del Archivo General de Indias». Arkivigite je 2022-01-21 per la retarkivo Wayback Machine El profesional de la información. Konsultita la 20an de marto 2010.
- ↑ López Gutiérrez, Antonio José (septembro-oktobro 2007). «El Archivo General de Indias: patrimonio de la humanidad». Anales de mecánica y electricidad: 58-65. Arkivita el originalo la 16an de septembro 2011. Konsultita la 20an de marto 2011.
- ↑ en UNESKO
- ↑ Boletín Oficial del Estado (BOE nº 151/2005, eld. (2005). «Real Decreto 760/2005, de 24 de junio, por el que se crea el Patronato del Archivo General de Indias». Arkivita el originalo la 9an de majo 2008. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ 115,0 115,1 115,2 115,3 Factoría urbana.com (eld.). «Datos constructivos de la Plaza de España». Arkivigite je 2021-09-17 per la retarkivo Wayback Machine Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Junta de Castilla y León. ArteHistoria (eld.). «Biografía de Vicente Traver». Arkivita el originalo la 13an de marto 2009. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Ministerio de Política Territorial y Administración Pública. «Delegación del Gobierno en la Comunidad Autónoma de Andalucía». Arkivita el originalo la 31an de majo 2011. Konsultita la 6an de junio 2011.
- ↑ Instituto de Historia y Cultura Militar. «Museo Histórico Militar de Sevilla». Ministerio de Defensa. Arkivita el originalo la 8an de aŭgusto 2011. Konsultita la 6an de junio 2011.
- ↑ wordpress.com (eld.). «Arquitectura turismo y cine. Plaza de España». Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ II Congreso internacional. La Ciudad en al-Ándalus y el Magreb, Fundación El legado andalusí (2002), ISBN 84-932051-7-6
- ↑ Carlota Muñoz. Archivo de la Delegación del CSIC en Andalucía. El Correo de Andalucía., ed. (23a de junio 2005). «Reflejos nuevos para la Torre del Oro». Arkivita el originalo la 7an de aprilo 2010. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Terra Multimedia (eld.). «La Torre del Oro de Sevilla reaparece visiblemente rejuvenecida...(vídeo)». Arkivita el originalo la 29an de junio 2012. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Ferrand, Pablo. ABC, Archivo de la delegación del CSIC en Andalucía, eld. (23a de junio 2005). «La Torre del Oro reaparece visiblemente rejuvenecida y más esbelta». Arkivita el originalo la 7an de aprilo 2010. Konsultita la 8an de decembro de 2008.
- ↑ Castillos.net. «Torre del Oro». Arkivita el originalo la 2an de julio 2011. Konsultita la 1an de junio 2011.
- ↑ Museo Naval de Madrid (eld.). «Museo marítimo Torre del Oro. Reseña Histórica». Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ El Mundo, Archivo de la Delegación del CSIC en Andalucía, eld. (22a de junio 2005). «Concluye la restauración de la Torre del Oro, con una inversión de 820 000 €». Arkivita el originalo la 7an de aprio 2010. Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ Museo Naval de Madrid (eld.). «Folleto del Museo Naval Torre del Oro». Konsultita la 8an de decembro 2008.
- ↑ «El Metropol Parasol de Sevilla, finalista del premio Mies Van der Rohe». La Vanguardia. 1a de februaro 2013. Konsultita la 1an de februaro 2013.
- ↑ «A Spanish SoHo springs up in Seville». The New York Times. 2012.
- ↑ «Images from around the World». The Washington Post. 2012.
- ↑ El Supremo anula un artículo del PGOU que permitió construir las setas
- ↑ Albardonedo Freire, Antonio (2002). El Urbanismo de Sevilla durante el reinado de Felipe II. Sevilla: Guadalquivir Ediciones. ISBN 84-8093-115-9., pp. 191-208.
- ↑ Ayuntamiento de Sevilla (eld.). «Parques y Jardines. Jardines Catalina de Ribera».[rompita ligilo] Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Ayuntamiento de Sevilla. Impe (eld.). «Parques y Jardines. Parque de Miraflores».[rompita ligilo] Konsultita la 9an de decembro 2009.
- ↑ Ayuntamiento de Sevilla (eld.). «Parques y Jardines. Parque Amate».[rompita ligilo] Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Sistema de Información Multiterritorial de Andalucía (Junta de Andalucía)
- ↑ Universidad de Sevilla, España (eld.). «Visión histórica general de la Universidad de Sevilla». Arkivita el originalo la 20an de decembro 2009. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Universidad Pablo de Olavide, España (eld.). «Universidad Pablo de Olavide. Información general». Arkivita el originalo la 21an de februaro 2009. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Universidad de Sevilla (2010). «Resumen ejecutivo "Anuario estadístico 2009-2010"». Arkivita el originalo la 12an de decembro 2011. Konsultita la 6an de junio 2011.
- ↑ Universidad Pablo de Olavide. «La UPO en cifras». Konsultita la 30an de majo 2023.
- ↑ Consejería de Salud. Junta de Andalucía. Servicio Andaluz de Salud, eld. (1998). «Ley 2/1998 de Salud de Andalucía».[rompita ligilo] Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Servicio Andaluz de Salud (SAS) (eld.). «Mapa sanitario de Sevilla». Arkivita el la originalo la 7an de oktobro 2009. Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ Consejería de Salud de Andalucía, eld. (2007). «Memoria de la Consejería de Salud de Andalucía. Recursos». Konsultita la 9an de decembro 2008.
- ↑ El Puerto de Sevilla acogerá el mayor crucero de su historia Tuttocruceros.com 6/25/2012
- ↑ Revista Aparejadores nº 58. Francisco J. Rey González, José Luis Fernández Martín (eld.). «Datos generales del puerto de Sevilla». Arkivita el la originalo la 19an de januaro 2009. Konsultita la 10an de decembro 2008.
- ↑ Ryanair anuncia su base número 44 en Sevilla. Ryanair.com (2010-07-23).
- ↑ «El Aeropuerto de Sevilla cerró 2019 con 7,5 millones de pasajeros». AENA. 13a de januaro 2020. Konsultita la 22an de aprilo 2021.
- ↑ ABC, 22a de majo 1988; La Expo 92 en marcha
- ↑ Estación de autobuses Arkivigite je 2014-05-12 per la retarkivo Wayback Machine en Sevilla.org
- ↑ Transportes Urbanos de Sevilla Tussam (edl.). «Transportes Urbanos de Sevilla Tussam». Arkivita el originalo la 13an de decembro 2009. Konsultita la 10an de decembro 2008.
- ↑ Balance Anual 2012 (hispane) (pdf). Metro Sevilla (28 January 2013). Alirita 2014-05-18. [rompita ligilo]
- ↑ Seville goes Dutch. London Cycling Campaign. Arkivita el la originalo je 2014-05-22. Alirita 22a de Majo 2014. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2014-05-22. Alirita 2015-08-27.
- ↑ The self-service bicycle sheme by JCDecaŭ. JCDecaŭ (2012-12-20). Alirita 2013-02-09.
- ↑ Historio de Esperanto en Sevilo, en la retejo de la Sevila Esperanto-Asocio.
Bibliografio
redakti- Navarro Rivas, Juan Pablo (2014). ...y Sevilla. Sevilla: Editorial Maratania. ISBN 978-84-935339-9-1.
- Falcón Marques, Teodoro (2012). Casas Sevillanas desde la edad Media hasta el Barroco. Sevilla: Editorial Maratania. ISBN 978-84-935339-8-4.
- Albardonedo Freire, Antonio (2002). El Urbanismo de Sevilla durante el reinado de Felipe II. Sevilla: Guadalquivir Ediciones. ISBN 84-8093-115-9.
- Blanco Freijeiro, Antonio; Bosch Vilá, Jacinto; Morales Padrón, Francisco (1992). Historia de Sevilla. Universidad de Sevilla. Ediciones especiales. ISBN 84-7405-818-X.
- Ortiz de Zúñiga, Diego, Anales eclesiásticos y seculares de la muy noble y muy leal ciudad de Sevilla... que contienen sus más principales memorias desde el año de 1246... hasta el de 1671... (1671). Madrid, 1795, vol. II, p. 331.
- Tabernero, Pedro Sevilla, el signo. Sevilla, Ayuntamiento de Sevilla, 2004.
- Carrillo, Emilio, El NO8DO de Sevilla: significado y origen. Sevilla, RD editores, 2005.
- Blanco Freijeiro, Antonio (1979). Historia de Sevilla. La ciudad antigua: (De la Prehistoria a los Visigodos). Sevilla: Universidad de Sevilla. Colección de Bolsillo. ISBN 84-7405-285-8.
- Baudot, Georges (1986). El Archivo General de Indias en mi recuerdo. Sevilla: Junta de Andalucía, Consejería de Cultura. ISBN 84-505-2381-8.
- Bosch Vilá, Jacinto; La Sevilla islámica: 712-1248. (1984). Universidad de Sevilla. Secretariado de Publicaciones ISBN 978-84-7405-294-7. ISBN 84-7405-294-7
- De Mena, José María (2000). Arte e Historia de Sevilla. Casa Editrice Bonichi. ISBN 88-7009-854-0.
- Palomo y Rubio, Francisco de Borja, Historia crítica de las riadas o grandes avenidas del Guadalquivir en Sevilla. Sevilla, Área de Cultura y Fiestas Mayores, Ayuntamiento de Sevilla, 2001.
- García Corrales, Enrique (1995). Los vikingos invaden Sevilla. Historia 16. ISSN 0210-6353, n.º 235, págs. 25-32
- Lobato Domínguez, Javier; Martín Esteban, Ángel: Reales Alcázares de Sevilla. Barcelona: Editorial Escudo de Oro, 1999. ISBN 84-378-1780-3.
- Madoz, Pascual (1850). «Sevilla», en Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de ultramar. Establecimiento tipográfico de P. Madoz y L. Sagasti. Tomo XIV, págs. 292-434.
- Morgado, Alonso (1587). Historia de Sevilla (1587). Sevilla. ISBN 978-84-96784-42-0.
- Robles, Francisco; Pastor, Álvaro (2007). Historia de Sevilla. Sevilla: Signatura ediciones. ISBN 978-84-96210-58-5.
- Trigo Cutiño, José Manuel (1990). El habla de los niños de Sevilla. Ediciones Alfar. ISBN 978-84-86256-87-6.
- Serrera, Ramón María y Moreno Mengívar, Andrés. Documentalista gráfico Del Junco, Antonio. Sevilla. Ciudad de 150 óperas. Editor: Alfonso Martínez. Ediciones Alymar S.L. 2012. ISBN 978-84-95242-72-3
- Almagro Gorbea, Antonio kaj Zúñiga Urbano, Juan Ignacio (2007). Atlas arquitectónico de la Catedral de Sevilla. Sevilla-Granada. Editorial: Escuela de estudios árabes. CSIC. ISBN 978-84-7170-213-5
Vidu ankaŭ
redakti- Provinco Sevilo
- Reconquista
- Sankta Semajno en Sevilo
- Universitato de Sevilo
- Bellavista (stacidomo)
- Cartuja (stacidomo)
- Estadio Olímpico (stacidomo)
- Jardines de Hércules (stacidomo)
- Padre Pío-Palmete (stacidomo)
- Palacio de Congresos (stacidomo)
- San Bernardo (stacidomo)
- San Jerónimo (stacidomo)
- Sevilla-La Negrilla (stacidomo)
- Sevilla-Majarabique (stacidomo)
- Sevilla-Santa Justa (stacidomo)
- Virgen del Rocío (stacidomo)
- Metroo de Sevilo
- 1º de Mayo (Metroo de Sevilo)
- Amate (Metroo de Sevilo)
- Blas Infante (Metroo de Sevilo)
- Capuchinos (Cruz Roja) (Metroo de Sevilo)
- Ciudad de la Justicia (Metroo de Sevilo)
- Cocheras (Metroo de Sevilo)
- Cortijo del Cuarto (Metroo de Sevilo)
- Ermita Virgen Valme (Metroo de Sevilo)
- Gran Plaza (Metroo de Sevilo)
- Guadaíra (Metroo de Sevilo)
- Heliópolis (Metroo de Sevilo)
- Hospital de Valme (Metroo de Sevilo)
- Hospital Virgen del Rocío (Metroo de Sevilo)
- Hospital Virgen Macarena (Metroo de Sevilo)
- Jardines de Murillo (Metroo de Sevilo)
- La Plata (Metroo de Sevilo)
- Los Bermejales (Metroo de Sevilo)
- Los Carteros (Metroo de Sevilo)
- Los Mares (Metroo de Sevilo)
- Macarena (Metroo de Sevilo)
- Manuel Siurot (Metroo de Sevilo)
- María Auxiliadora (Metroo de Sevilo)
- Nervión (Metroo de Sevilo)
- Pablo de Olavide (Metroo de Sevilo)
- Palmas Altas (Metroo de Sevilo)
- Parque de los Príncipes (Metroo de Sevilo)
- Parque de María Luisa (Metroo de Sevilo)
- Pineda (Metroo de Sevilo)
- Pino Montano (Metroo de Sevilo)
- Pino Montano Norte (Metroo de Sevilo)
- Plaza de Cuba (Metroo de Sevilo)
- Plaza de España (Metroo de Sevilo)
- Prado de San Sebastián (Metroo de Sevilo)
- Puerta Carmona (Metroo de Sevilo)
- Puerta Jerez (Metroo de Sevilo)
- San Bernardo (Metroo de Sevilo)
- San Lázaro (Metroo de Sevilo)
Eksteraj ligiloj
redakti- Paĝaro de la urbestraro Arkivigite je 2011-04-12 per la retarkivo Wayback Machine
- Urbaj publikaj veturiloj
